ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΕΠΙΠΕΔΟΥ

v Δασκάλα - Δημιουργός : Μπλατσιώτη Αφένδρα

v Γνωστική περιοχή: Το σενάριο αυτό αφορά στο γνωστικό αντικείμενο, των Θρησκευτικών της Δ΄ τάξης, ενότητα Δ’: Συνεχίζουμε όλοι μαζί. Είναι εμπνευσμένο από όλη την Εύβοια.

v Θέμα: «Γνωρίζοντας…τα θρησκευτικά μονοπάτια της Εύβοιας»

Το θέμα αποτελεί μέρος της διδακτέας ύλης των Θρησκευτικών της Δ΄ Δημοτικού απαντάται στην ενότητα Δ του σχολικού εγχειριδίου και συμβαδίζει με τους στόχους του Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ.

3.ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ:

Καινοτομίες: Το σενάριο αυτό αφορά την ενότητα Δ του μαθήματος Θρησκευτικά Δ΄ Δημοτικού με τίτλο: Συνεχίζουμε όλοι μαζί. Καινοτομία αποτελεί και το γεγονός ότι η διδασκαλία θα πραγματοποιηθεί σε ένα περιβάλλον όπου θα αξιοποιηθούν οι Τ.Π.Ε. Η χρήση του βιντεοπροβολέα στην αίθουσα διδασκαλίας καθώς και η εργασία στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου αποβλέπουν στη μέγιστη αξιοποίησή τους. Οι μαθητές με τη βοήθεια του Η/Υ, των λογισμικών και τη χρήση του Wiki θα εμπλακούν σε δραστηριότητες που θα τους κινήσει το ενδιαφέρον για περαιτέρω ενασχόληση με αυτή την ενότητα. Η βασική καινοτομία του σεναρίου είναι η σύνδεση του Νομού Εύβοιας με την ενότητα Δ του βιβλίου των Θρησκευτικών της Δ΄τάξης. Στο σενάριο θα χρησιμοποιηθούν στατικά αλλά και δυναμικά εργαλεία:

MS Word , Hot Potatoes, Google docs, Google maps, Λογισμικό Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Θρησκευτικά Γ΄-Δ΄, Tux Paint,Jigsaw Puzzle,Web2.0 : Ιστολόγιο, ιστοσελίδα, Wiki, Prezi, Inspiration

Ο επεξεργαστής κειμένου MS Word είναι ένα δυναμικό εργαλείο με αξιόλογα αποτελέσματα στη σχολική μάθηση. Οι μαθητές εύκολα μπορούν να παράγουν κείμενο, να το εμπλουτίζουν με εικόνες, υπερσυνδέσμους, σύμβολα, σχήματα και γραφήματα.

Με το λογισμικό Inspiration οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να μελετήσουν τη νέα γνώση μέσα από τους εννοιολογικούς χάρτες αποτελεσματικά αλλά και να συμπληρώσουν έναν ημιδομημένο χάρτη. Επομένως θα χρησιμοποιηθεί και ως μέσο οργάνωσης και παρουσίασης του μαθήματος στην τάξη αλλά και σαν μέσο αξιολόγησης της μάθησης.

Το Hοt Potatoes είναι ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού με το οποίο δίνεται η δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να δημιουργήσει τις δικές του ασκήσεις διαφόρων μορφών. Δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να δημιουργεί διαδραστικές ασκήσεις. Επειδή οι ασκήσεις διαθέτουν ανατροφοδότηση θεωρείται ένα ισχυρό εργαλείο αξιολόγησης. Το σενάριο περιλαμβάνει ασκήσεις πολλαπλής επιλογής, αντιστοίχισης και κενών.

To Tux Paint είναι ένα ελεύθερο και ανοικτό πρόγραμμα ζωγραφικής, δημιουργήθηκε ειδικά για παιδιά και επιλέχθηκε στο συγκεκριμένο σενάριο γιατί απευθύνεται σε μαθητές Δ΄ τάξης.

To Crossword Puzzle Games είναι ένα διαδικτυακό πρόγραμμα που θα χρησιμοποιήσουμε για να φτιάξουμε σταυρόλεξα.

To Jigsaw planet είναι ένα διαδικτυακό πρόγραμμα για να φτιάξουμε παζλ με φωτογραφίες από τις εκκλησίες και τις Ιερές Μονές της Εύβοιας.

Οι Χάρτες Google (Αγγλικά: Google Maps) είναι υπηρεσία χαρτογράφησης στο Διαδίκτυο. Προσφέρει χάρτες δρόμων και σχεδιαστή διαδρομών για μεταφορές με τα πόδια, αυτοκίνητο, ποδήλατο ή μέσα μαζικής μεταφοράς.. Με το συγκεκριμένο εργαλείο οι μαθητές θα εντοπίσουν τη θέση της Εύβοιας στο χάρτη καθώς και την τοποθεσία των εκκλησιών και Ιερών Μονών στο Νομό μας.

Θα χρησιμοποιήσουν το φυλλομετρητή Google Chrome ή Firefox για να αναζητήσουν πληροφορίες στο διαδίκτυο και ιδιαίτερα πληροφορίες από την ιστοσελίδα της τάξης.Θα εξασκηθούν στη γρήγορη αναζήτηση με την καθοδήγηση και την εποπτεία της δασκάλας και θα αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη.

Τα Google docs είναι αρχεία στο διαδίκτυο που οι μαθητές μπορούν να τα συμπληρώσουν και να τα διαμορφώσουν.

Ιστοσελίδα είναι ένα είδος εγγράφου του παγκόσμιου ιστού (WWW) που περιλαμβάνει πληροφορίες με την μορφή κειμένου, υπερκειμένου, εικόνας, βίντεο και ήχου. Μέσω του διαδικτύου θα μπορέσουν να πλοηγηθούν στην ιστοσελίδα της τάξης και να πάρουν πληροφορίες σχετικές με το περιεχόμενο του σεναρίου.

To ιστολόγιο, γνωστό συχνά με την άκλιτη ονομασία μπλογκ ' (blog), είναι μορφή ιστοχώρου. Είναι λίστα καταχωρήσεων από την πιο πρόσφατη καταχώρηση στην παλαιότερη. Το περιεχόμενο των καταχωρήσεων του συγκεκριμένου σεναρίου αποτελεί συμπληρωματικό υλικό της ιστοσελίδας στο οποίο θα ανατρέχουν οι μαθητές κατά τη διάρκεια των διδακτικών ωρών.

Το Wiki είναι συνήθως μία συνεργατική ιστοσελίδα που επιτρέπει στους χρήστες της να προσθέσουν, να αφαιρέσουν, ή να επεξεργαστούν το περιεχόμενό της, πολύ γρήγορα και εύκολα, χωρίς να έχουν κάνει υποχρεωτικά εγγραφή. Η εκπαιδευτικός εναποθέτει τη νέα ύλη και μπορούν οι μαθητές να επέμβουν στο περιεχόμενό της. Αν ένα άτομο κάνει κάποιο λάθος, το επόμενο μπορεί να το διορθώσει. Μπορεί επίσης να προσθέσει κάτι νέο στην σελίδα, πράγμα που επιτρέπει την συνεχή βελτίωση και ενημέρωση. Επίσης στα wiki μπορεί να γίνεται συζήτηση. Δίνει τη δυνατότητα να εργαστούν οι μαθητές από το σπίτι και να μπουν σε διάφορα links. Στηρίζει και ενισχύει την ομαδοσυνεργατική μάθηση και εργασία, βελτιώνοντας τις διαπροσωπικές σχέσεις των μαθητών.

To prezi είναι ένα δωρεάν online εργαλείο πολύ εύχρηστο και η δυνατότητα που έχει να ενσωματώνει ποικίλα πολυμέσα, όπως, μουσική, βίντεο το κάνει ακόμα πιο ελκυστικό στα παιδιά. Γενικά είναι ένα δυναμικό εργαλείο με πολλές δυνατότητες στην παρουσίαση. Στο συγκεκριμένο σενάριο φτιάξαμε τρία prezi για την παρουσίαση των Ευβοέων Αγίων ,των Ιερών Μονών καθώς και μια παρουσίαση για τα εξωκλήσια της Εύβοιας.

Προστιθέμενη αξία

Η προστιθέμενη αξία στο συγκεκριμένο σενάριο είναι η ανάδειξη ενός νέου τρόπου προσέγγισης της μάθησης μέσα από τις παραπάνω καινοτόμες εφαρμογές.

Η προστιθέμενη αξία των προαναφερόμενων λογισμικών είναι η ανάδυση δεξιοτήτων ενός νέου ψηφιακού γραμματισμού, που αφορά τη δυνατότητα του ατόμου να λειτουργεί αποτελεσματικά σε διαφορετικές καταστάσεις επικοινωνίας. Οι δεξιότητες αυτές σε συνδυασμό με τα συνεργατικά περιβάλλοντα μάθησης που προτείνονται μέσα από τη συγκεκριμένη διδακτική παρέμβαση προάγουν την ανάπτυξη της νόησης ως διαδικασία κοινωνικής αλληλεπίδρασης όπου κυρίαρχο ρόλο παίζει η γλώσσα (επικοινωνιακή και πολιτιστική διάσταση της γνώσης) .

Βασική λοιπόν καινοτομία του συγκεκριμένου σεναρίου είναι η αλληλεπίδραση των τριών βασικών δυναμικών εργαλείων δηλαδή του wiki (dthriskeytika.wikispaces.com), της ιστοσελίδας (afenblatsi.wix.com/thriskeytika) και του ιστολογίου(d-24dimchalk.blogspot.gr) σε συνδυασμό με τα λογισμικά στατικού χαρακτήρα, κάνοντας το σενάριο πρωτοποριακό αλλά παράλληλα δίνοντας τη δυνατότητα στους μαθητές μας να συμβάλλουν στη διαμόρφωσή τους. Οι μαθητές δεν είναι απλοί αποδέκτες της νέας ύλης και ο εκπαιδευτικός αυθεντία, αλλά γίνονται αυτόματα ενεργά μέλη και συντάκτες. Με τον τρόπο αυτό αναπτύσσεται η κριτική τους σκέψη και προάγεται η συνεργασία και η ομαδικότητα.

Με βάση τα παραπάνω οι μαθητές γνωρίζουν ένα καινούριο περιβάλλον μάθησης, ενεργητικής συμμετοχής χρησιμοποιώντας τον Η/Υ ως γνωστικό και νοητικό εργαλείο. Η διδασκαλία από παραδοσιακή γίνεται ομαδοσυνεργατική και δημιουργεί μία αναπτυξιακή δυναμική που επιτρέπει στα μέλη της ομάδας να ξεπεράσουν τα ατομικά τους όρια σκέψης και πράξης. Με άλλα λόγια, τα συνεργαζόμενα μέλη μπορούν να αναπτύξουν συλλογικές μορφές σκέψης και δράσης που κανένα από τα μέλη δεν θα μπορούσε ατομικά, εκτός ομάδας να αναπτύξει. Παράλληλα μειώνονται τα επίπεδα σχολικού άγχους αλλά και του φόβου της αποτυχίας.

Το συγκεκριμένο σενάριο θα βοηθήσει τους μαθητές να γνωρίσουν καλύτερα τη θρησκευτική παράδοση του τόπου τους. . Η ιστοσελίδα, το ιστολόγιο και το wiki της τάξης θα συνδέονται μεταξύ τους για να γίνει η διδασκαλία πιο δυναμική και αποτελούν εργαλεία που αλληλοσυμπληρώνονται. Αυτή η διασύνδεση δημιουργεί ένα σταθερό ,ασφαλές και ελεγχόμενο περιβάλλον για τους μαθητές. Επίσης ενθαρρύνουν την ενεργητική και αυτορυθμιζόμενη μάθηση προωθούν το διάλογο, την έκφραση ιδεών, τη διαπραγμάτευση απόψεων, την κριτική και αναστοχαστική σκέψη (reflective thinking) . Η χρήση ιδιαίτερα των λογισμικών Θρησκευτικών Γ΄-Δ΄ του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, Tux Paint, Prezi και Jigs@w Puzzle δημιουργεί ένα ευχάριστο περιβάλλον μάθησης όπου η μάθηση κατακτάται με τρόπο παιγνιώδη και ελκυστικό.

Γνωστικά – διδακτικά προβλήματα

Ο νέος τρόπος προσέγγισης της γνώσης μπορεί να δημιουργήσει κάποια προβλήματα. Οι μαθητές δεν είναι εξοικειωμένοι με την χρήση του Η/Υ, ούτε με τη διαδικτυακή συνεργασία. Χρειάζεται χρόνος μέχρι να εξοικειωθούν με τη χρήση των καινούριων λογισμικών, Inspiration, Hot Potatoes, Tux Paint. Επίσης δεν είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με την πληκτρολόγηση κειμένου, οπότε μπορεί να υπάρχει απόκλιση από τον προβλεπόμενο χρόνο για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων. Η εκπαιδευτικός θα πρέπει να κατευθύνει και να βοηθάει τους μαθητές για τον χειρισμό του υπολογιστή. Είναι πολύ σημαντικό ο μαθητής να νιώσει ασφάλεια κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του σεναρίου ώστε να αποκτήσει θετική στάση για τις Τ.Π.Ε. Θα πρέπει ο δάσκαλος να δώσει αρχικά κάποιες εξηγήσεις για το πώς δουλεύουμε στους Η/Υ κυρίως στους αδύναμους μαθητές, έτσι ώστε να νιώσουν πιο άνετα απέναντι στους υπόλοιπους. Επειδή οι μαθητές δουλεύουν σε κάποιες δραστηριότητες 2-4 σε κάθε Η/Υ, κάποιοι μπορεί να μονοπωλήσουν τη χρήση του και να μη δίνουν τη δυνατότητα και στους υπόλοιπους να δοκιμάσουν. Έτσι δίνονται όταν κριθεί αναγκαίο κάποιες συστάσεις για δίκαιη κατανομή χρόνου, ώστε να έχουν τη δυνατότητα όλοι οι μαθητές στις ομάδες να συμμετέχουν στις διαδικασίες.

O νέος όμως τρόπος προσέγγισης της γνώσης είναι πιθανόν να δημιουργήσει προβλήματα και στον εκπαιδευτικό. Χρειάστηκε χρόνος για την εξοικείωση της εκπαιδευτικού με τεχνικά ζητήματα σε ότι αφορά την κατασκευή ιστοσελίδας, ιστολογίου και wiki ,τη δημιουργία παρουσιάσεων prezi και τη χρήση του λογισμικού Inspiration. Επίσης ένα πρόβλημα που απασχόλησε την εκπαιδευτικό είναι το να διατηρήσει το παρόν σενάριο αναλλοίωτο στο πέρασμα του χρόνου, με την έννοια του να ενημερώνει την ιστοσελίδα και το ιστολόγιο με νέα δεδομένα .

4.ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Σε ποιους απευθύνεται: Το σενάριο απευθύνεται κατά κύριο λόγο σε μαθητές της Δ’ τάξης του δημοτικού σχολείου.

Χρόνος υλοποίησης: Υπολογίζεται ότι το σενάριο θα ολοκληρωθεί σε δώδεκα (12) διδακτικές ώρες.

Χώρος υλοποίησης: Τις περισσότερες ώρες οι μαθητές θα εργαστούν στο εργαστήριο της πληροφορικής και θα χρησιμοποιήσουν 8 φορητούς υπολογιστές. Στην τάξη θα χρησιμοποιηθεί ο βιντεοπροβολέας.

Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών:

Ως προς το γνωστικό αντικείμενο: Οι προηγούμενες γνώσεις των μαθητών είναι σημαντικές για την οικοδόμηση των νέων γνώσεων και να αναδειχθούν νέες δεξιότητες. Σε γνωστικό επίπεδο να γνωρίζουν βασικά πράγματα για τη ζωή στην ενορία, τη Θεία Λειτουργία, τα εξωκλήσια, τις Ιερές Μονές και τις εκκλησίες και να έχουν εμπεδώσει τη διδαχθείσα μέχρι τώρα ύλη του βιβλίου. Είναι αντιπαιδαγωγικό να μην παρουσιάζεται μια συνθετική εικόνα του σχολικού εγχειριδίου και να θεωρείται η κάθε διδακτική ενότητα ξεκομμένη από τις υπόλοιπες. Οι μαθητές θα πρέπει να κατανοήσουν ,και για θεολογικούς λόγους , ότι υπάρχει μια δόμηση, είτε αυτή είναι ιστορική είτε θεματική. Τέλος οι μαθητές θα πρέπει να έχουν εμπειρία στην ομαδοσυνεργατική διδασκαλία.

ü Οι μαθητές και μαθήτριες που συμμετέχουν σε αυτήν τη διδακτική παρέμβαση ήδη γνωρίζουν βασικό χειρισμό του Η/Υ και έχουν έρθει σε επαφή με κάποια λογισμικά. Απαραίτητη είναι η εξοικείωση με τη χρήση των Web2.0 εργαλείων.

Απαιτούμενα βοηθητικά υλικά και εργαλεία: (ΤΠΕ και άλλα)

§ 9 Φορητοί υπολογιστές

§ Ηχεία

§ Εκτυπωτής

§ Φύλλα εργασίας

§ Λογισμικά γενικής χρήσης: Επεξεργασίας κειμένου ( Word), Prezi, Google Μaps, Google docs, Tux Paint, Jigs@w Puzzle,

§ Λογισμικά διδακτικών αντικειμένων: Inspiration, Hot Potatoes,

§ Λογισμικό Θρησκευτικών Γ΄-Δ΄Δημοτικού

§ Ιστοσελίδα, ιστολόγιο και wiki

§ Ασύρματο internet ( διαδίκτυο με μεγάλη ταχύτητα)

§ το πρόγραμμα Windows Media Player και για να δούμε το βίντεο και να ακούσουμε μουσική

Κοινωνική ενορχήστρωση τάξης-κοινότητα μάθησης:

Κατά την πραγματοποίηση του σεναρίου οι 16 μαθητές της τάξης θα εργαστούν:

Ατομικά

Σε ζευγάρια

Σε ομάδες των 4 ατόμων

Στο σύνολο της τάξης

Οι διδακτικές μέθοδοι που θα χρησιμοποιηθούν είναι κυρίως η συνεργατική και η ομαδοσυνεργατική. Στην σύνθεση των ομάδων η δασκάλα φροντίζει να κατανείμει σωστά τους «δυνατούς» και τους «αδύναμους» μαθητές έτσι ώστε να επιτευχθεί τόσο η αυτοπεποίθηση όλων των μαθητών όσο και η αυτοεκτίμησή τους. Η διδασκαλία θα γίνει στο σχολείο αλλά και στο σπίτι όταν ο εκπαιδευτικός δεν θα είναι παρόν με τη βοήθεια του wiki.

Οι ατομικές εργασίες συμβάλλουν στην εξοικείωση όλων των μαθητών με τον Η/Υ και βοηθούν στην εφαρμογή εξατομικευμένης διδασκαλίας, καθώς και στην αξιολόγηση του κάθε μαθητή.

Οι μαθητές θα πρέπει να νιώσουν ασφάλεια κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του σεναρίου ώστε να αποκτήσουν θετική στάση για τις Τ.Π.Ε. Ο ρόλος της δασκάλας θα είναι καθοδηγητικός στα σημεία που δυσκολεύονται και εμψυχωτικός προτρέποντας τους μαθητές να αυτενεργούν και να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους. Η εκπαιδευτικός έχει φροντίσει για τη σωστή και εύρυθμη λειτουργία του εργαστηρίου των υπολογιστών, την εγκατάσταση των λογισμικών σε όλους τους υπολογιστές και τις συντομεύσεις τους στην επιφάνεια εργασίας, την αποθήκευση των απαραίτητων αρχείων σε κάθε υπολογιστή και έχει ετοιμάσει τα φύλλα εργασίας των ομάδων.

Σημαντικό ρόλο έχουν οι ήρωες που θα είναι μαζί μας σε κάθε διδασκαλία θα βοηθούν να εξελίσσεται το σενάριο σε ένα ασφαλές περιβάλλον για τους μαθητές μας.

5. Στοχοθεσία

Σκοπός: Ως γενικό σκοπό του σεναρίου ορίζουμε τη γνωριμία των μαθητών με τη θρησκευτική παράδοση του τόπου μας και την εξοικείωσή τους με τη χρήση των ΤΠΕ.

Στόχοι της δραστηριότητας:

Γνωστικοί :

ü Να γνωρίσουν τους Αγίους που το όνομά τους συνδέθηκε με την Εύβοια. (ιστοσελίδα ,wiki:1^η διδακτική ώρα, prezi: "Ευβοείς Άγιοι", σταυρόλεξο Ευβοείς Άγιοι, άσκηση αντιστοίχισης Ευβοείς Άγιοι, ύμνοι στο ιστολόγιο)

ü Να γνωρίσουν τις εκκλησίες της Εύβοιας που αποτελούν βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία. (ιστοσελίδα , wiki :η διδακτική ώρα, εννοιολογικός χάρτης: Εκκλησίες , άσκηση πολλαπλής επιλογής Ηot potatoes : Εκκλησίες της Εύβοιας, άσκηση συμπλήρωσης κενών Hot potatoes: Εκκλησίες Εύβοιας, Puzzles στο ιστολόγιο)

ü Να γνωρίσουν τις Ιερές Μονές και την ιστορία των Ιερών Μονών της Εύβοιας . . (ιστοσελίδα τάξης,wiki 2^η διδακτική ώρα, prezi: Τα μοναστήρια της Εύβοιας, άσκηση συμπλήρωσης κενών:Τα μοναστήρια της Εύβοιας, άσκηση αντιστοίχισης, Puzzles στο ιστολόγιο)

ü Να κατανοήσουν το λόγο ύπαρξης των εξωκλησιών ( Έγγραφο google doc: Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης)

ü Να γνωρίσουν τα εξωκλήσια της Εύβοιας ( ιστοσελίδα ,wiki : 5^η διδακτική ώρα, prezi : χάρτης με τα εξωκλήσια της Εύβοιας, ασκήσεις Hot potatoes: πολλαπλής επιλογής, αντιστοίχισης, συμπλήρωσης κενών, puzzle στο ιστολόγιο)

ü Να συνδέσουν τις προσωπικές τους μνήμες και τα βιώματα με την εκκλησιαστική μας παράδοση (wiki ενότητες 8^η και 12^η)

ü Να δουν τα ξωκλήσια σαν τόπους ενίσχυσης της πνευματικής μας πορείας( wiki : 5^η διδακτική ώρα)

ü Να γνωρίσουν τον ορθό τρόπο τέλεσης της Θείας Λατρείας( ιστοσελίδα, wiki :Η Θεία Λειτουργία ,εννοιολογικός χάρτης: Θεία Λειτουργία)

ü Να εκτιμήσουν ότι ο ναός είναι ζωτικό κέντρο συνάντησης των πιστών( ιστοσελίδα, wiki: Ο ναός της ενορίας μας)

ü Να καταλάβουν ότι κι αυτοί μπορούν να πάρουν μέρος ενεργά στις καθημερινές ασχολίες της εκκλησίας και της ενορίας τους (ιστοσελίδα,wiki : Η Θεία Λειτουργία)

ü Να μάθουν τους αρχιτεκτονικούς τύπους των ναών( wiki: Αρχιτεκτονική, Φύλλο Εργασίας :ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΝΑΟΥ , σταυρόλεξο: εσωτερικό ναού)

ü Να γνωρίσουν τη θρησκευτική παράδοση της Σκύρου( ιστοσελίδα,wiki: Εκδρομή στη Σκύρο, άσκηση Hot potatoes συμπλήρωσης κενών, σταυρόλεξο: Σκύρος)

ü Να μάθουν την ιστορία του ναού της ενορίας τους, να δουν φωτογραφικό υλικό και βίντεο (ιστοσελίδα, άσκηση Hot potatoes: ο ναός της ενορίας μας)

ü Να μάθουν τους Τύπους Λειτουργιών της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (wiki: Η Θεία Λειτουργία

ü Να γνωρίσουν πώς γίνεται η Θεία Λειτουργία σε άλλες χώρες ( wiki: Η Θεία λειτουργία, Φύλλο Εργασίας :Θεία Λειτουργία)

ü Να μελετήσουν το εσωτερικό του ναού ( wiki : Μελετώντας το εσωτερικό του ναού, Φύλλο εργασίας: Το εσωτερικό του ναού, σταυρόλεξο: εσωτερικό του ναού)

ü Να μάθουν τι είναι τα εγκαίνια ενός ναού και πώς γίνονται ( ιστοσελίδα, ιστολόγιο, wiki : Τα εγκαίνια του ναού, ασκήσεις Hot Potatoes: συμπλήρωσης κενών και αντιστοίχισης)

ü Να γνωρίσουν τοιχογραφίες και φορητές εικόνες που διακοσμούν τους
ναούς της Εύβοιας( ιστολόγιο, wiki : Τοιχογραφίες και φορητές εικόνες , Φύλλο Εργασίας google doc : Τοιχογραφίες,puzzle)

ü Να κατανοήσουν τη σημασία των τοπικών θρησκευτικών γιορτών ( ιστολόγιο ,wiki:Τοπικές θρησκευτικές παραδόσεις, Φύλλα Εργασίας google doc : Δεκαπενταύγουστος στην Εύβοια και Για τη θρησκευτική γιορτή και εμποροπανήγυρη της Αγίας Παρασκευής Χαλκίδας

ü Να εντοπίζουν στο χάρτη τις περιοχές που ανήκουν οι Ιερές Μονές και τα εξωκλήσια (wiki : Μαθαίνοντας τα μοναστήρια της Εύβοιας και Εκδρομή στα εξωκλήσια της Εύβοιας)

Στόχοι σε επίπεδο δεξιοτήτων

ü Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας

ü Να αναπτύξουν το διάλογο και την επιχειρηματολογία

ü Να επιλύουν προβλήματα που δημιουργούνται στις ομάδες

ü Να παράγουν κείμενο συνδυάζοντας πηγές και να το παρουσιάζουν

ü Να ασκηθούν στη διερευνητική μάθηση και βιωματικότητα με την αναζήτηση στην ιστοσελίδα, διαδικτυακά –διαδραστικά παιχνίδια, διάφορα διαδικτυακά εργαλεία web 2.0

ü Να αναπτύξουν την παρατηρητικότητά τους

(σε όλο το σενάριο)

Στόχοι σε επίπεδο στάσεων

ü Να αισθάνονται αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση μέσα από ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες

ü Να επικοινωνούν και να συνεργάζονται

ü Να σέβονται τις απόψεις και τις ιδέες των συμμαθητών τους

ü Να αισθανθούν τη χαρά της δημιουργίας

ü Να επιλύσουν προβλήματα που δημιουργούνται μέσα στις ομάδες όλο

ü Να αντιληφθούν ότι η Εύβοια έχει πλούσια θρησκευτική παράδοση

(σε όλο το σενάριο)

Ως προς τα ΤΠΕ:

ü Να μάθουν όσο γίνεται καλύτερα να χρησιμοποιούν τους Η/Υ για άντληση πληροφοριών

ü Να εξοικειωθούν με τη χρήση επεξεργαστή κειμένου

ü Να εξοικειωθούν με τη χρήση των εκπαιδευτικών λογισμικών (Θρησκευτικά Γ-Δ΄Δημοτικού)

ü Να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή ως εργαλείο ανακάλυψης, δημιουργίας, αλλά και ως νοητικό εργαλείο ανάπτυξης της σκέψης

ü Να αναγνωρίσουν την αξία του διαδικτύου ως πηγή πληροφόρησης

ü Να εξοικειωθούν με τη χρήση των λογισμικών: Google Μaps, Hot Potatoes

ü Ν εξοικειωθούν με τη χρήση των δυναμικών εργαλείων: Ιστολόγιο, ιστοσελίδα, Wiki, Prezi, Inspiration

(σε όλο το σενάριο)

6. Πορεία διδασκαλίας και υλοποίηση δραστηριοτήτων

1^η Διδακτική ώρα: «Ευβοείς Άγιοι»

Τα παιδιά ανοίγουν το Wiki και εκεί γίνεται η γνωριμία με τους ήρωες που θα μας συντροφεύουν και θα μας βοηθούν στην εξέλιξη της διδασκαλίας. Είναι ο Δαβίδ και η Ρωσσάννα, δύο αδέλφια που μένουν στη Χαλκίδα και πηγαίνουν στη Δ΄ τάξη του Δημοτικού Σχολείου. Θα παρουσιάσουμε στους μαθητές τον εννοιολογικό χάρτη «Γνωρίζοντας…τα θρησκευτικά μονοπάτια της Εύβοιας» για να δούμε τα θέματα που θα ασχοληθούμε σε αυτή την ενότητα. Στη συνέχεια ανοίγουν το Wiki στην ενότητα Ευβοείς Άγιοι. Η αφόρμηση για να ξεκινήσει η 1^η διδακτική ώρα δίνεται από την παρουσίαση prezi: «Ευβοείς Άγιοι». Στη συνέχεια καλούνται οι μαθητές να επισκεφτούν την ιστοσελίδα της τάξης και να μελετήσουν τις πληροφορίες που θα βρουν στην ενότητα: Ευβοείς Άγιοι. Στο τέλος της ώρας συμπληρώνουν το σταυρόλεξο και την άσκηση αντιστοίχισης. Καλούνται να επισκεφτούν το ιστολόγιο της τάξης και να ακούσουν απολυτίκια των Αγίων από την ενότητα Ύμνοι και να παρακολουθήσουν βίντεο για τον Όσιο Ιωάννη το Ρώσσο και τον Όσιο Πορφύριο τον Καυσοκαλυβίτη.

2^η Διδακτική ώρα : «Μαθαίνοντας για τα μοναστήρια της Εύβοιας»

Αντικείμενο της ώρας αυτής είναι η παρουσίαση των Ιερών Μονών της Εύβοιας. Ανοίγουν το wiki στην ενότητα: Μαθαίνοντας για τα μοναστήρια της Εύβοιας. Παρακολουθούν την παρουσίαση prezi : Τα μοναστήρια της Εύβοιας. Στη συνέχεια επισκέπτονται την ιστοσελίδα της τάξης και διαβάζουν τις σχετικές πληροφορίες στην ενότητα : Ιερές Μονές. Έπειτα τα παιδιά καλούνται να κάνουν ασκήσεις συμπλήρωσης κενών και αντιστοίχισης. Στη συνέχεια χρησιμοποιώντας το google map περιηγούνται στους τόπους που βρίσκονται τα μοναστήρια. Στο ιστολόγιο της τάξης στην ενότητα Παιχνίδια φτιάχνουν τα puzzles της Μονής του Αγίου Γεωργίου ΑΡΜΑ , της Μονής του Οσίου Δαυίδ και του Ιερού προσκυνήματος του Οσίου Ιωάννου του Ρώσσου. . Επίσης επισκέπτονται το ιστολόγιο της τάξης στην ενότητα βίντεο για να παρακολουθήσουν βίντεο από τα μοναστήρια: του Οσίου Δαβίδ, της Μακρυμάλλης, του Οσίου Ιωάννου του Καλυβίτη και του Αγίου Νικολάου Άνω Βάθειας. Η ενότητα αυτή τελειώνει με μια ψηφοφορία για το ποιο μοναστήρι επιθυμούν να επισκεφτούν οι μαθητές.

3^η Διδακτική ώρα: « Οι εκκλησίες της Εύβοιας»

Σε αυτή τη διδακτική ώρα θα γνωρίσουν τις εκκλησίες της Εύβοιας που είτε έχουν ιστορική αξία είτε είναι βυζαντινά ή μεταβυζαντινά μνημεία. Ανοίγουν το wiki στην ενότητα : Οι εκκλησίες της Εύβοιας. Οι ήρωες τους προτείνουν να διαβάσουν τις σχετικές πληροφορίες από την ιστοσελίδα της τάξης στην ενότητα : Εκκλησίες . Στη συνέχεια καλούνται να συμπληρώσουν έναν εννοιολογικό χάρτη. Ακολουθούν ασκήσεις Hot Potatoes: συμπλήρωση κενών και πολλαπλής επιλογής. Οι μαθητές επισκέπτονται το ιστολόγιο της τάξης και φτιάχνουν τα παζλ με τις εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής Χαλκίδας, του Αγίου Νικολάου Καρύστου και των Αγίων Αναργύρων στην ενότητα Παιχνίδια.

4^η Διδακτική ώρα : « Εκδρομή στη Σκύρο»

Στην ενότητα αυτή οι ήρωες μας προτείνουν μια εκδρομή στη Σκύρο, το νησί που έχει στενούς δεσμούς με την Εύβοια. Ανοίγουν το wiki στην ενότητα : Εκδρομή στη Σκύρο. Επισκέπτονται την ιστοσελίδα στην υποενότητα: Σκύρος. Αφού συλλέξουν τις απαραίτητες πληροφορίες συμπληρώνουν την άσκηση με τη συμπλήρωση των κενών και λύνουν το σταυρόλεξο.

5^η Διδακτική ώρα : «Εκδρομή στα εξωκλήσια της Εύβοιας»

Οι μαθητές ανοίγουν το wiki στην ενότητα : Εκδρομή στα εξωκλήσια της Εύβοιας. Οι ήρωες προτείνουν μια εκδρομή για να γνωρίσουν οι μαθητές τα εξωκλήσια. Για αφόρμηση προβάλλεται η παρουσίαση prezi : Εκδρομή στα εξωκλήσια της Εύβοιας. Στη συνέχεια οι μαθητές επισκέπτονται την ιστοσελίδα της τάξης στην ενότητα: Εξωκλήσια. Μελετούν τις πληροφορίες και κάνουν ασκήσεις πολλαπλής επιλογής 1 και 2, συμπλήρωσης κενών και αντιστοιχίσεις. Ανοίγουν το Φύλλο Εργασίας για να διαβάσουν το κείμενο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και να κάνουν τις ασκήσεις. Χρησιμοποιούν το πρόγραμμα google map και περιηγούνται στους τόπους που βρίσκονται τα εξωκλήσια. Έπειτα μεταβαίνουν στο ιστολόγιο της τάξης στην ενότητα Παιχνίδια για να φτιάξουν το puzzle της Παναγίας της Αμπουδιώτισσας. Στο τέλος χρησιμοποιούν το λογισμικό Tux Paint και ζωγραφίζουν τις εντυπώσεις τους από την περιήγηση στα εξωκλήσια της Εύβοιας.

6^η Διδακτική ώρα : «Ο ναός της ενορίας μας»

Οι μαθητές ανοίγουν το Wiki στην ενότητα: Ο ναός της ενορίας μας. Διαβάζουν τις σχετικές πληροφορίες από την ιστοσελίδα στην ενότητα: Ο ναός των Αγίων Αναργύρων. Στη συνέχεια καλούνται να συμπληρώσουν άσκηση συμπλήρωσης κενών , να διαβάσουν πληροφορίες για τους προστάτες Αγίους της ενορίας τους και να συμπληρώσουν το Φύλλο Εργασίας για τους Αγίους Αναργύρους .Στο τέλος καλούνται να επισκεφτούν το ιστολόγιο της τάξης στην ενότητα Παιχνίδια για να φτιάξουν τα σχετικά με το ναό puzzle .

7^η Διδακτική ώρα: « Τα εγκαίνια του ναού»

Η 7^η διδακτική ώρα πραγματοποιείται στο wiki στην ενότητα: Τα εγκαίνια του ναού. Προηγείται συζήτηση με τους μαθητές για το αν γνωρίζουν τι είναι τα εγκαίνια του ναού και αν είχαν παρευρεθεί στα εγκαίνια του ναού της ενορίας τους, των Αγίων Αναργύρων. Στη συνέχεια επισκέπτονται την ιστοσελίδα της τάξης στην ενότητα: Τα εγκαίνια του ναού και το ιστολόγιο για να διαβάσουν το άρθρο : Εγκαίνια ναού και να παρακολουθήσουν το βίντεο από τα εγκαίνια του Ιερού Ναού Αγίου Βασιλείου Νέας Ελβετίας. Ακολουθούν ασκήσεις συμπλήρωσης κενών και αντιστοίχισης.

8^η Διδακτική ώρα: « Η Θεία Λειτουργία»

Σε αυτή τη διδακτική ώρα οι μαθητές θα γνωρίσουν τους τέσσερις τύπους και τα μέρη στα οποία χωρίζεται η Θεία Λειτουργία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας .Ανοίγουν το wiki στην ενότητα: Η Θεία Λειτουργία. Επισκέπτονται την ιστοσελίδα της τάξης στην ενότητα: Θεία Λειτουργία και την ιστοσελίδα http://www.oodegr.com/oode/orthod/mystiria/erminia_leitoyrgias_1.htm .Στη συνέχεια έχοντας συλλέξει τις πληροφορίες που χρειάζονται συμπληρώνουν τον εννοιολογικό χάρτη . Διαβάζουν τη διήγηση αδελφού που βρέθηκε σε Θεία Λειτουργία του Αγ. Ιακώβου του αδελφοθέου. Επισκέπτονται το λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στην ενότητα "Η κοινότητα της Εκκλησίας και σύγχρονες ιεραποστολικές κοινότητες",στο πρόσθετο υλικό επιλέγουν "Η Θεία Λειτουργία στη φυλή Τουρκάνα". Απαντούν στο Φύλλο Εργασίας: Θεία Λειτουργία.

Επίσης επισκέπτονται το λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στην ενότητα "Γιορτές και πανηγύρια της Ορθοδοξίας" και στο πρόσθετο υλικό επιλέγουν και ακούν :"Ύμνος της Θείας Λειτουργίας". Στο τέλος ακολουθεί συζήτηση για την προετοιμασία των μαθητών και την οργάνωση ενός εκκλησιασμού. Συμπληρώνουν το αντίστοιχο Φύλλο Εργασίας.

9^η Διδακτική ώρα : «Μελετώντας το εσωτερικό του ναού»

Την 9^η διδακτική ώρα οι μαθητές θα εξοικειωθούν με το εσωτερικό μέρος των ναών. Στο wiki της τάξης επισκέπτονται την ενότητα: Μελετώντας το εσωτερικό του ναού. Αρχικά διαβάζουν από την ιστοσελίδα και βλέπουν τις φωτογραφίες από το εσωτερικό του ναού των Αγίων Αναργύρων. Στη συνέχεια διαβάζουν στην ιστοσελίδα http://apostoliki-diakonia.gr/gr_main/catehism/theologia_zoi/themata.asp?cat=art&contents=contents_naos.asp&main=naos&file=page11.htm την περιγραφή του εσωτερικού των ναών των Ορθόδοξων εκκλησιών. Στις ασκήσεις που ακολουθούν καλούνται να κάνουν το Φύλλο Εργασίας: Το εσωτερικό ενός Ναού και να λύσουν το σταυρόλεξο. Επισκέπτονται το ιστολόγιο της τάξης και φτιάχνουν τα puzzle από το εσωτερικό του ναού των Αγίων Αναργύρων.

10^η Διδακτική ώρα : «Αρχιτεκτονική»

Οι μαθητές ανοίγουν το wiki στην ενότητα: Αρχιτεκτονική. Ως αφόρμηση ο Δαβίδ τους πληροφορεί για κάποιους ναούς στην Εύβοια, που ξεχωρίζουν συγχρόνως για την αρχιτεκτονική και τις αγιογραφίες τους. Στη συνέχεια μελετούν τους αρχιτεκτονικούς τύπους των ναών από την ιστοσελίδα
http://histoirehistoire.weebly.com/arhochiiotatauepsilonkappatauomicronnuiotakappaomicron943-tau973piomicroniota-nualpha974nu.html . Επισκέπτονται την ιστοσελίδα της τάξης για να βρουν πληροφορίες για τις εκκλησίες και τα εξωκλήσια της κεντρικής Εύβοιας καθώς και για τις Ιερές Μονές . Στο τέλος συμπληρώνουν το Φύλλο Εργασίας: Αρχιτεκτονική Ναών Εύβοιας.

11^η Διδακτική ώρα : «Τοιχογραφίες και φορητές εικόνες»

Οι μαθητές δουλεύουν στο wiki της τάξης στην ενότητα: Τοιχογραφίες και φορητές εικόνες. Διαβάζουν στο ιστολόγιο της τάξης το άρθρο με τίτλο : Σπάνιες τοιχογραφίες και εικόνες-Εύβοια και εργάζονται στο Φύλλο Εργασίας: Σπάνιες τοιχογραφίες και εικόνες Εύβοιας. Στη συνέχεια επισκέπτονται την ιστοσελίδα για να βρουν τις σχετικές πληροφορίες για την Ιερά Μονή του Οσίου Ιωάννου του Καλυβίτου και το εξωκλήσι :Παναγιά στα Έρια, διαβάζουν επίσης το άρθρο: Τοιχογραφίες. Στο τέλος συμπληρώνουν το Φύλλο Εργασίας: Τοιχογραφίες, φτιάχνουν το puzzle της εικόνας της Παναγίας της Παραβουνιώτισσας και βλέπουν το βίντεο του Έλληνα αγιογράφου Θ.Παπαδόπουλου.

12^η Διδακτική ώρα : «Τοπικές θρησκευτικές παραδόσεις»

Στην τελευταία διδακτική ώρα οι μαθητές θα γνωρίσουν θρησκευτικά έθιμα και παραδόσεις για τον εορτασμό των Αγίων. Δουλεύουν στο wiki της τάξης στην ενότητα: Τοπικές θρησκευτικές παραδόσεις. Αρχικά διαβάζουν το άρθρο του Αντώνη Παύλου για τη θρησκευτική γιορτή της Αγίας Παρασκευής στη Χαλκίδα και συμπληρώνουν το Φύλλο Εργασίας: Για τη θρησκευτική γιορτή και την εμποροπανήγυρη της Αγίας Παρασκευής Χαλκίδας. Στο ιστολόγιο της τάξης διαβάζουν την ανάρτηση για το Δεκαπενταύγουστο στην Εύβοια και συμπληρώνουν το Φύλλο Εργασίας: Δεκαπενταύγουστος στην Εύβοια.

Αποχαιρετισμός: Ήρθε η στιγμή οι ήρωες του σεναρίου να αποχαιρετίσουν τους μαθητές που τους βοήθησαν να περιηγηθούν στα… θρησκευτικά μονοπάτια της Εύβοιας. Οι μαθητές ανοίγουν το wiki στην Ενότητα: Αποχαιρετισμός. Ο Δαβίδ και η Ρωσσάνα τους καλούν να συμπληρώσουν το Φύλλο Εργασίας: Αξιολόγηση.

7. Αξιολόγηση

Η αξιολόγηση γίνεται σε όλη τη διάρκεια των 12 διδακτικών ωρών του Σεναρίου. Το σενάριο αξιολογείται σε τρεις φάσεις : αρχική, διαμορφωτική και τελική. Βασικός στόχος της αξιολόγησης του μαθητή είναι η ανατροφοδότηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Με την αξιολόγηση ο δάσκαλος και οι μαθητές είναι δυνατόν να εντοπίσουν μαθησιακές ελλείψεις.

α. Αρχική αξιολόγηση

Η αρχική αξιολόγηση πραγματοποιείται από τον επιμορφωτή των προγραμμάτων επιμόρφωσης Β επιπέδου για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη με σκοπό να προσδιοριστούν με σαφήνεια ο σκοπός και οι επιμέρους στόχοι, η επάρκεια περιγραφής της διδακτικής ροής, ο πλούτος των εκπαιδευτικών μεθοδολογιών, οι ΤΠΕ που θα χρησιμοποιηθούν, η ουσιαστικότητα των ασκήσεων, η αισθητική, η γλώσσα του περιεχομένου και η δημιουργικότητα.

β. Διαμορφωτική

Η αξιολόγηση γίνεται κατά τη διάρκεια του σεναρίου κρίνοντας από την ορθότητα των απαντήσεων των μαθητών στις ασκήσεις που τους δόθηκαν, από την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων στον προβλεπόμενο χρόνο και από τις ερωτήσεις που υποβάλλει η εκπαιδευτικός για να ελέγξει την επίτευξη των στόχων. Η αξιολόγηση της εκπαιδευτικού θα πρέπει κάθε φορά να στηρίζεται στην παρατήρηση που κάνει όταν οι μαθητές δουλεύουν ατομικά ή ομαδικά. Θα πρέπει να παρατηρεί αν ανταποκρίνονται στις οδηγίες που τους δίνονται, στον τρόπο που συνεργάζονται και πώς χρησιμοποιούν τις πηγές που τους δίνονται.

γ. Τελική αξιολόγηση

Η τελική αξιολόγηση ακολουθεί της διαμορφωτικής, πραγματοποιείται στο τέλος του σεναρίου και σε αυτή τη φάση αξιολογείται το σύνολο της εκπαιδευτικής διαδικασίας των μαθητών. Η τελική αξιολόγηση γίνεται μετά την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων του σεναρίου όπου μετά από εποικοδομητική συζήτηση θα ελεγχθεί κατά πόσο οι μαθητές κατέκτησαν τους αρχικούς στόχους, θα τονίσουν τα σημεία του σεναρίου που τους άρεσαν, θα αναφερθούν σε αυτά που τους δυσκόλεψαν και θα προτείνουν αλλαγές για τη βελτίωση του σεναρίου.

8. Επέκταση της δραστηριότητας

· Θα μπορούσαν οι μαθητές να εκπονήσουν ένα project με θέμα : Ο ναός της ενορίας μας ,στα πλαίσια του μαθήματος της Ευέλικτης Ζώνης

· Επίσκεψη στο ναό της ενορίας μας (Άγιοι Ανάργυροι)

· Θα μπορούσε σε συνεννόηση με τον εφημέριο του ναού της ενορίας να γίνει υποδειγματική Θεία Λειτουργία

· Το σενάριο αυτό θα μπορούσε να επεκταθεί και να συνδεθεί διαθεματικά με το μάθημα των Εικαστικών, ζωγραφίζοντας οι μαθητές τις εντυπώσεις τους από τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν. Με το μάθημα της Μουσικής επίσης μαθαίνοντας για τη Βυζαντινή Μουσική.

· Θα μπορούσε να συνδυαστεί με επίσκεψη στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών

9. Βιβλιογραφία

Ματσαγγούρας Η., (1987): Ομαδοκεντρική διδασκαλία και μάθηση: Θεωρία και πράξη της διδασκαλίας κατά ομάδες. Αθήνα: Γρηγόρη

Βιβλίο μαθητή «Θρησκευτικά, η πορεία στη ζωή μας» Δ΄ Δημοτικού

Βιβλίο του δασκάλου Θρησκευτικών Δ΄ τάξης

Μητάκος Δημήτριος ( 2012) : Διδακτικός Σχεδιασμός και Τ.Π.Ε. Συνδέοντας τις βασικές αρχές συγγραφής σεναρίων με τις εφαρμογές τους στη διδακτική πράξη,( Χαλκίδας) Εκδόσεις Ν. & Σ. Μπατσιούλας

«Το μάθημα των Θρησκευτικών και οι Νέες Τεχνολογίες» Πέτρος Παναγιωτόπουλος εισηγητική ομιλία σε παρουσίαση βιβλίου, Αθήνα 2013)

Πρόγραμμα Σπουδών για τις ΤΠΕ στην Προσχολική και στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση. (2011). Αθήνα: ΠΙ.

Ράπτης,Α.,Ράπτη.Α,(2004): Μάθηση και Διδασκαλία στην εποχή της πληροφορικής: Ολική προσέγγιση (Τόμος Α΄). Αθήνα: Αριστοτέλη Ράπτη.

Βιβλίο μαθητή «Ορθόδοξη πίστη και λατρεία»,Α΄Λυκείου,ΙΤΥΕ-Διόφαντος,2013

Μοναστήρια και προσκυνήματα της Ελλάδας-Μονές Εύβοιας, υπό την αιγίδα της Μ.Κ.Ο. «ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ», της Εκκλησίας της Ελλάδος

Υπουργείο Πολιτισμού-23^η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων-Μονή Αγίου Γεωργίου ΑΡΜΑ ( Επιμέλεια φυλλαδίου: Δρ.Α.Κατσελάκη,αρχαιολόγος /Κέιμενα,φωτογραφίες,σχεδιασμός φυλλαδίου: Γ.Μπίρτσας,αρχαιολόγος)

Ανθολόγιο συμβουλών, Γέροντος Πορφυρίου Ιερομονάχου, Εκδόσεις Η Μεταμόρφωσις του Σωτήρος, Μήλεσι Αττικής

Οι μονές και τα σημαντικότερα προσκυνήματα της Εύβοιας, Καλέμη Αλέξανδρου,2002,εκδόσεις Κίνητρο Ε.Καλέμη

10. Δικτυογραφία

Τελευταία ημερομηνία επίσκεψης: 15/9/2014

http://.gak.eyv.sch.gr

http://www.youtube.com

http://www.goevia.com

https://sites.google.com/site/senariabepipedoy/ (ιστολόγιο του Σχολικού Συμβούλου Δρ.Μητάκου Δημήτρη)

http://el.wikipedia.org

http://www.imchalkidos.gr/

http://www.evia-skyros.gr

http://www.messapianews.gr/eidiseis/messapia/iera-mone-panagias-peribleptou-tou-nikou-karatza.html