ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΕΠΙΠΕΔΟΥ: Το κλειδί της ζωής πάνω στη γη(ΚΣΕ ΕΥΒΟΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2)

Σάββατο 28 Απριλίου 2012

Το κλειδί της ζωής πάνω στη γη(ΚΣΕ ΕΥΒΟΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2)

ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ:

Το κλειδί της ζωής πάνω στη γη

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Β ΤΑΞΗΣ

ΜΑΡΤΙΟΣ 2012

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Τίτλος διδακτικού σεναρίου

2. Ταυτότητα

2.1 Δάσκαλος – Δημιουργός

2.2 Τάξη στην οποία απευθύνεται

3. Σκεπτικό της δραστηριότητας

3.1 Καινοτομίες

3.2 Προστιθέμενη Αξία

3.3 Γνωστικά και Διδακτικά προβλήματα

4. Πλαίσιο εφαρμογής

5. Στόχοι του σεναρίου

6. Πορεία Διδασκαλίας και Υλοποίηση δραστηριοτήτων

7. Αξιολόγηση

8. Επέκταση της δραστηριότητας

9. Βιβλιογραφία

10. Δικτυογραφία

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Τίτλος διδακτικού σεναρίου

«Το κλειδί της ζωής πάνω στη γη»

Ταυτότητα

2.1 Δάσκαλος – Δημιουργός

Λαμπρινόπουλος Αναστάσιος

δάσκαλος στο Δημοτικό Σχολείο Αφρατίου Ευβοίας

2.2 Γνωστική περιοχή

Το σενάριο αυτό αφορά το γνωστικό αντικείμενο της Μελέτης Περιβάλλοντος της Β΄ τάξης, σελ. 71-84, από την ενότητα 7 με θέμα: «Τα Φυτά».

Είναι απόλυτα συμβατό με το ΑΠΣ, αφού υποστηρίζεται ως προτεινόμενη δραστηριότητα του βιβλίου της Μελέτης Περιβάλλοντος της Β΄ τάξης και οι στόχοι άπτονται πλήρως του αναλυτικού προγράμματος της Μελέτης Περιβάλλοντος. Επιπλέον αποτελεί προτεινόμενο διαθεματικό σχέδιο εργασίας, αφού οι δραστηριότητές του ανταποκρίνονται σε όσα προτείνονται στον πίνακα ΔΕΠΠΣ ως ενδεικτικές δραστηριότητες .

3. Σκεπτικό Σεναρίου

3.1 Καινοτομίες

Οι ΤΠΕ αλλάζουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση, συγκεντρώνουν, αναλύουν, αναπαριστάνουν και παρουσιάζουν την πληροφορία, επικοινωνούν και συνεργάζονται μεταξύ τους. Διαμορφώνουν και καθορίζουν νέου τύπου ικανότητες που πρέπει να καθορίσουν οι μαθητές στα πλαίσια των βασικών τους σπουδών, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιούν τις ΤΠΕ με αποτελεσματικό, δημιουργικό και δεοντολογικά ορθό τρόπο. Στόχος είναι οι ΤΠΕ να ενισχύσουν τη μάθηση και να προετοιμάσουν τη συνεχή ανάπτυξη των μαθητών, με απώτερο στόχο να συμβάλλουν με νέα μέσα και νέες πρακτικές στη βελτίωση του εκπαιδευτικού αποτελέσματος και τελικά στη διαμόρφωση ενός νέου σχολείου (Πρόγραμμα Σπουδών για τις ΤΠΕ για την Π.Ε. ΕΣΠΑ 2007-13/Ε.Π. Ε&ΔΒΜ/Α.Π.1-2-3).

Δίνουν δυνατότητες στους μαθητές ώστε ν’ αποκτήσουν δεξιότητες συνεργατικής μάθησης , να προσεγγίσουν τους Η/Υ ως εργαλεία και πηγές μάθησης και να εξοικειωθούν με το ενεργητικό και διερευνητικό μοντέλο μάθησης.

Στο σενάριο θα γίνει χρήση:

· Ιστοσελίδας wiki που δημιουργήθηκε στα πλαίσια της επιμόρφωσης β επιπέδου με σκοπό να καταδειχθεί στους επιμορφωμένους η λειτουργία της σαν εργαλείο που επιτρέπει στους χρήστες να προσθέσουν, ν’ αφαιρέσουν ή να επεξεργαστούν το περιεχόμενο τους πολύ γρήγορα κι εύκολα, χωρίς να έχουν κάνει υποχρεωτικά εγγραφή. Έτσι διευκολύνεται η συνεργασία πολλών ατόμων για τη συγγραφή ενός έργου. Από εκεί οι μαθητές αρχικά θα έχουν την ευκαιρία ν’ αντλήσουν πληροφορίες και να εργαστούν, μέσω παρουσιάσεων που θα είναι αναρτημένες. Καθένας θα μπορεί να συμμετέχει στη σύνταξη – διόρθωση του περιεχομένου, δεδομένης της ευκολίας στην εκμάθηση και χρήση του. Κι επειδή δεν έχει προκαθορισμένη δομή – συνεπώς είναι ένα ευέλικτο εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μεγάλο εύρος εφαρμογών. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι μαθητές να γίνονται πιο παραγωγικοί, αφού οι πηγές ιδεών και πληροφοριών αυξάνονται και πιο δημιουργικοί γιατί μπαίνουν στη διαδικασία να σκεφτούν εναλλακτικά και κριτικά. Επίσης μαθαίνουν ότι περνάμε από στάδια πριν φτάσουμε στο τελικό «προϊόν» κι επίσης μαθαίνουν ν’ αξιολογούν και ν’ αξιολογούνται.

· Το πρόγραμμα πλοήγησης στο διαδίκτυο (Internet Explorer) παρέχει την ευκαιρία στους μαθητές να έρθουν σε επαφή με πλήθος πληροφοριών για το θέμα που έχουν επιλέξει. Η ανάγνωση, εξερεύνηση, επεξεργασία και παραγωγή πληροφοριών μέσω του διαδικτύου ή βάσεων δεδομένων μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα στα παιδιά σε σχέση με μια «φτωχή» εκδοχή που κάποιος έχει τυπώσει στο χαρτί. Επίσης μια πολύ σημαντική δυνατότητα, την οποία προσφέρει το διαδίκτυο, είναι δυναμικά εργαλεία, ευκαιρίες και κίνητρα για ενασχόληση με ποικιλία πηγών πληροφόρησης. Έτσι αυξάνεται κατακόρυφα η ενεργητική συμμετοχή του μαθητή και ταυτόχρονα προσδίδεται διαδραστικότητα, ευελιξία και εποπτικότητα στην όλη διαδικασία, ικανοποιώντας έτσι προαπαιτούμενα των κοινωνικοπολιτισμικών θεωριών μάθησης. Οι μαθητές λοιπόν θα περιηγηθούν σε συγκεκριμένες σελίδες όπως του ΚΠΕ Καστοριάς – Φυλλολογία, του Αττικού Πράσινου, της Πύλης περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, του Βοτανικού Κήπου Διομήδους και της WWF για να μπορέσουν να εκπληρώσουν τους στόχους του σεναρίου. Κι αυτό επειδή η ανάπτυξη της ικανότητας του παιδιού για ενεργό αναζήτηση και η κριτική επεξεργασία των πληροφοριών είναι πολύ σημαντικά ζητήματα, τα παιδιά χρειάζεται να χρησιμοποιούν κατάλληλες πηγές έτσι ώστε η αλληλεπίδρασή τους μ’ αυτές να είναι αποτελεσματική. Μέσα στο σχολικό πλαίσιο ο δάσκαλος είναι ο διαμεσολαβητής όλων αυτών των διαδικασιών.

· του λογισμικού του κειμενογράφου word που είναι ένα δυναμικό κι ευέλικτο εργαλείο του υπολογιστή με πολλές δυνατότητες στους μικρούς χρήστες για επεξεργασία, μορφοποίηση και αναδιατύπωση ενός κειμένου. Το κείμενο εύκολα μπορεί να ξαναγραφτεί, να εμπλουτιστεί ή να συντομευτεί. Επομένως βοηθά τα παιδιά να βελτιώσουν τον παραγόμενο λόγο τους. Οι λειτουργίες του της διαγραφής, αντιγραφής, επικόλλησης και της εισαγωγής προσφέρουν πολλές δυνατότητες στο γραπτό λόγο. Τα παιδιά μπορούν να γράψουν και να διορθώσουν το γραπτό λόγο τους, χωρίς την επίβλεψη του δασκάλου. Κι επειδή είναι μικρά δεν μπορεί να τους ζητηθεί να γράψουν μεγάλο κείμενο, για το λόγο ότι δεν έχουν την σχετική ευχέρεια πληκτρολόγησης μεγάλου κειμένου.

· Το λογισμικό παρουσίασης power point το οποίο σχεδιάζεται από το δάσκαλο, λειτουργεί ως γνωστικό εργαλείο και διευκολύνει την επικοινωνία και την ανταλλαγή των απόψεων και αποτελεσμάτων των ομάδων με το σύνολο της τάξης. Διευκολύνει την ικανότητα των μαθητών ως προς τη διαχείριση του έργου, την οργάνωση, το σχεδιασμό και την πολλαπλή αναπαράσταση του τελικού προϊόντος. Ακόμη αξιοποιείται ως εργαλείο αξιολόγησης και αυτοαξιολόγησης του προγράμματος.

· Το Revelation Natural Art που είναι ένα εποικοδομητικό εργαλείο γραφικών γενικής χρήσης με πολλαπλές σχεδιαστικές δυνατότητες, που προωθεί τη δημιουργική έκφραση, τον οπτικό αλφαβητισμό και την καλλιέργεια της οπτικής και συναισθηματικής εκπαίδευσης

· Το Kidspiration που είναι ένα ανοιχτού τύπου εκπαιδευτικό περιβάλλον διερεύνησης και μάθησης. Το περιβάλλον αυτό και οι δραστηριότητές του παρέχουν ευκαιρίες για ενεργή συμμετοχή σε δημιουργικές δράσεις και κοινωνική αλληλεπίδραση. Τα παιδιά μπορούν να συνδυάσουν εικόνες, κείμενα και λέξεις για ν’ αναπαραστήσουν σκέψεις και πληροφορίες. Βασίζεται σε οικδομιστικά μοντέλα μάθησης γι’ αυτό επιλέχηκε να υποστηρίξει τις δραστηριότητες που προτείνονται. Η χρήση του δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Οι δραστηριότητες σχεδιάστηκαν ώστε να εμπεριέχουν τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών. Ο μαθητής έχει ενεργητικό ρόλο κι εξ’ αιτίας της απλότητας του εργαλείου. Έτσι ο ρόλος του δασκάλου είναι καθοδηγητικός και συμβουλευτικός τις περισσότερες φορές. Δίνει τα εναύσματα και κεντρίζει το ενδιαφέρον των μαθητών. Έχει όμως και συντονιστικό ρόλο.

· To Hot Potatoes που είναι λογισμικό που επιτρέπει τη δημιουργία αλληλεπιδραστικών τεστ πολλαπλών ερωτήσεων, σταυρόλεξα, αντιστοίχισης, συμπλήρωσης κενών. Προσφέρεται ιδιαίτερα για τον τομέα της αξιολόγησης αφού παρέχει τη δυνατότητα ελεύθερης χρήσης από μαθητές κι εκπαιδευτικούς, δίνει την ευκαιρία για έλεγχο κι επιβράβευση αυξάνοντας τα κίνητρα των παιδιών για την κατάκτηση κι εμπέδωση γνωστικών στόχων πρώτου επιπέδου. Επίσης αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο τη διάθεση των παιδιών να μάθουν παίζοντας αυξάνοντας την αλληλεπίδραση ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιείται με την επίδραση διαδραστικού πίνακα.

3.2 Προστιθέμενη Αξία

Προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι σε όλο τους το φάσμα, κρίνεται σκόπιμο να χρησιμοποιηθεί πολυμορφικό εκπαιδευτικό υλικό, που λειτουργεί σε επίπεδο γνώσεων, δεξιοτήτων, στάσεων και λαμβάνει υπόψη του προτιμώμενους τρόπους μάθησης και το μαθησιακό στυλ (ενεργητικό, στοχαστικό, κ.λ.π) του μαθητή.

Ειδικότερα η χρήση των ΤΠΕ εισάγεται για τους παρακάτω λόγους:

· Μαθησιακοί: Οι ΤΠΕ βοηθούν τους μαθητές να προσεγγίσουν τη μάθηση μέσω της διερεύνησης και της εμβάθυνσης σε αυθεντικές καταστάσεις, έτσι ώστε να μπορούν να επιτευχθούν οι στόχοι της μάθησης και μεταγνωστικές ικανότητες υψηλού επιπέδου (δημιουργική ικανότητα, επιλογή, λήψη απόφασης, κριτική σκέψη).

· Κοινωνικοί: Οι νέες τεχνολογίες στον 21^ο πλέον αιώνα έχουν καταστεί εργαλεία της καθημερινής ζωής και παίζουν σημαντικό ρόλο στην εργασία και στις συναλλαγές μας. Επομένως είναι προφανής ο στόχος της διδακτικής μας πρότασης, το να καταστεί δηλαδή ικανός ο μαθητής να χρησιμοποιεί τις ΤΠΕ και ειδικότερα εργαλεία που θα τον κάνουν να κοινωνικοποιηθεί σε όλα τα επίπεδα και παράλληλα ν’ αποφύγει κοινωνικούς αποκλεισμούς και παράλληλα να προετοιμαστεί για το Γυμνάσιο όπου αναμένεται:

ü να ενισχύσουν τις ψηφιακές τους ικανότητες και να συνεχίσουν ν’ αναπτύσσονται αυτόνομα στις ΤΠΕ

ü ν’ αξιοποιήσουν τις ΤΠΕ σ’ όλο το φάσμα του Π.Σ του Γυμνασίου, ως εργαλείο έρευνας, επικοινωνίας, συνεργασίας και μάθησης.

Τα τελευταία χρόνια μάλιστα αναπτύσσεται αυξημένο εκπαιδευτικό ενδιαφέρον για τις εφαρμογές δεύτερης γενιάς του Παγκόσμιου ιστού (Web 2.0), όπως ιστολόγια (blogs), wikis, ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης κ.ά. Πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι αυτές οι συνεχώς αναπτυσσόμενες νέες εφαρμογές έχουν το δυναμικό να προσφέρουν στους μαθητές αυξημένες ευκαιρίες μάθησης και να υποστηρίξουν τη δια βίου μάθηση και ανάπτυξή τους. Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι εκπαιδευτικές εφαρμογές των εργαλείων Web 2.0 (σύμφωνα με Πρόγραμμα Σπουδών για τις ΤΠΕ ):

ü ενθαρρύνουν την ενεργητική και αυτορυθμιζόμενη μάθηση

ü προωθούν το διάλογο, την έκφραση ιδεών, τη διαπραγμάτευση απόψεων, την

κριτική και αναστοχαστική σκέψη

ü προωθούν και ενισχύουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών και τη

συνεργατική μάθηση

ü υποστηρίζουν και προωθούν τη μετάβαση των μαθητών από την απλή

διαχείριση πληροφοριών και την επιφανειακή μάθηση στη βαθύτερη κατανόηση και οικοδόμηση νέων γνώσεων

ü υποστηρίζουν τη συνεργασία, την εργασία σε ομάδες, και τελικά τη μάθηση σε χώρο και χρόνο εκτός της σχολικής τάξης.

3.3 Γνωστικά και διδακτικά προβλήματα

Αρκετοί μαθητές δεν κατανοούν ότι τα εργαλεία ΤΠΕ είναι εργαλεία γενικού σκπού και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προσέγγιση του ίδιου θέματος με διαφορετικό τρόπο. Μέσα στην υλοποίηση του σεναρίου, θ’ ασκηθούν οι μαθητές στη συνδυαστική χρήση περισσοτέρων του ενός εργαλείων για τη διαπραγμάτευση του ίδιου θέματος.

Η αδυναμία όμως εξασφάλισης ενός υπολογιστή για κάθε μαθητή μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερήσεις εκτέλεσης των εργασιών και άρα ο δάσκαλος θα πρέπει να συντονίζει, να κατευθύνει τις κινήσεις των μαθητών στον χειρισμό των Η/Υ, δεδομένου ότι στο εργαστήριο δεν αντιστοιχεί ένας Η/Υ ανά μαθητή. Ίσως να κάθονται δυο ή τρεις μπροστά σε κάθε Η/Υ. Πρέπει λοιπόν να δίνει εξηγήσεις βήμα – βήμα για να καταλάβουν και να μπορούν ν’ ανταποκριθούν στην πορεία διδασκαλίας.

Ο/Η εκπαιδευτικός θα έχει φτιάξει τα αρχεία που θα χρησιμοποιήσουν οι μαθητές. Αντιγράφει τα αρχεία σε όλους τους υπολογιστές του εργαστηρίου σε ένα φάκελο και τον βάζει στην επιφάνεια εργασίας, για να μπορούν εύκολα να τα βρίσκουν. Πρόκειται για σελίδες στις οποίες πρέπει να παρέμβουν και να τις διαμορφώσουν σύμφωνα με αυτό που τους ζητείται.

4. Πλαίσιο Εφαρμογής:

· Σε ποιους απευθύνεται: Το σενάριο απευθύνεται σε μαθητές της Β΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου .

· Χρόνος υλοποίησης: Το σενάριο θα ολοκληρωθεί σε 8 διδακτικές ώρες.

· Χώρος υλοποίησης: Οι μαθητές από την αρχή θα εργαστούν στην αίθουσα των υπολογιστών και θα χρησιμοποιήσουν τους επτά υπολογιστές, τον βιντεοπροβολέα και τον εκτυπωτή με τον οποίο είναι συνδεδεμένοι.

· Προαπαιτούμενη γνώση των μαθητών:

Οι μαθητές στην πλειοψηφία τους ξέρουν να χρησιμοποιούν τη συσκευή κατάδειξης (ποντίκι) και το πληκτρολόγιο αλλά δεν γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν λογισμικά και τι δυνατότητες τους παρέχουν.

Μπορούν δηλαδή να διαβάζουν, να κατανοούν ένα κείμενο και να γράφουν. Επίσης μπορούν να χειρίζονται το ποντίκι, δεξί – αριστερό κλικ στο μαρκάρισμα μιας πρότασης ή όλου του κειμένου και να εισάγουν εικόνες από αρχεία.

Οι εργασίες θα εφαρμοστούν ομαδικά στην αίθουσα ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Πριν από την διδασκαλία του μαθήματος, έχει γίνει από το δάσκαλο η εγκατάσταση των κατάλληλων λογισμικών:

· Απαιτούμενα βοηθητικά υλικά κι εργαλεία: Κατά τη διενέργεια του σεναρίου θα χρησιμοποιηθούν Η/Υ, λογισμικό γενικής χρήσης Word, λογισμικό παρουσίασης Power Point, το πρόγραμμα πλοήγησης στο διαδίκτυο Internet Explorer σε συγκεκριμένες διαδικτυακές διευθύνσεις και τ’ ανοικτού τύπου λογισμικά Kidspiration και Revelation Natural Art. Επίσης θα χρησιμοποιηθούν βιντεοπροβολέας, εκτυπωτής, φύλλα εργασίας, μαρκαδόροι, χαρτόνια, ψαλιδάκια, ψηφιακή φωτογραφική μηχανή, καθώς και λεξικά και βιβλία της βιβλιοθήκης του σχολείου.

· Κοινωνική ενορχήστρωση της τάξης: Οι μαθητές θα χωριστούν σε ανομοιογενείς ομάδες των 2 ή 3 παιδιών ανά Η/Υ. Ίσως εδώ να πρέπει να υπάρχουν κοινά στοιχεία ο τόπος κατοικίας, ενδιαφέροντα και οι κοινωνικές σχέσεις για να μπορεί να δουλέψει η ομάδα.

Οι ρόλοι εναλλάσσονται για να μπορέσουν όλοι οι μαθητές να χρησιμοποιήσουν τους Η/Υ.

Το σενάριο βασίζεται θεωρητικά στην εποικοδομιστική προσέγγιση της γνώσης και συγκεκριμένα στις απόψεις των Piaget, Bruner, Vygotsky και την αρχή της φθίνουσας καθοδήγησης. Το εποικοδομιστικό μοντέλο μάθησης κινείται γύρω από τους άξονες της ένταξης των νέων αντικειμένων σε προϋπάρχουσες νοητικές δομές, της δόμησης της γνώσης βήμα βήμα, μέσα από δημιουργικές δραστηριότητες των ίδιων των μαθητών, της ανακάλυψης της και της συνεργατικής μάθησης.

Μέσα από τη γνωστική σύγκρουση και τη διαδικασία της προσαρμογής, ο μαθητής αναθεωρεί προγενέστερες αντιλήψεις και κατακτά τη νέα γνώση, πάντα με τη συνδρομή και τη βοήθεια του / της εκπαιδευτικού.

Μέσα από τη διαδικασία της μεταγνώσης μαθαίνει πώς να μαθαίνει, και έτσι ενισχύεται η αυτονόμηση του (Ματσαγγούρας Ηλ. 1998)

Εξάλλου, βασική θέση της Γνωστικής Ψυχολογίας αλλά και όλων των σύγχρονων «σχολών» είναι ότι η γνώση δεν είναι συσσώρευση πληροφοριών από το δάσκαλο στο μαθητή, αλλά κατάκτηση των μηχανισμών που επιτρέπουν τη συνεχή ανταλλαγή με το περιβάλλον και την ένταξη των νέων πληροφοριών σε νοητικά σχήματα ώστε να αποτελέσουν νέα γνώση.

· Μορφές Διδασκαλίας

1. Παραδοσιακή –δασκαλοκεντρική: Για την προετοιμασία των ομάδων, την ενημέρωση των μαθητών και τη γνωριμία τους με τα λογισμικά που θα χρησιμοποιήσουν.

2. Ομαδοσυνεργατική: Για το σενάριο αυτό προτείνεται το ομαδοσυνεργατικό σύστημα διδασκαλίας και μάθησης, που μετατρέπει τη σχέση εξουσίας-υποταγής σε σχέση ισότιμης συμμετοχής και συνεργασίας, με θετικά αποτελέσματα για την ανάπτυξη του μαθητή. Τα βασικά χαρακτηριστικά της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας σχετίζονται με την εμπέδωση ενός ιδιαίτερου μαθησιακού κλίματος, στο οποίο σημαντική είναι η ανάπτυξη νέων διαπροσωπικών σχέσεων μεταξύ των μελών της ομάδας και η διαμόρφωση κατάλληλου ψυχολογικού κλίματος και την ενεργοποίηση των μελών της ομάδας από εσωτερικά κίνητρα μάθησης.

Στην ομαδοσυνεργατική διδασκαλία χρησιμοποιούνται διερευνητικές στρατηγικές για την επεξεργασία του υλικού (Η. Ματσαγγούρας, 1998, 2002).

3. Διερευνητική: (Ακολουθείται η καθοδηγούμενη διερεύνηση, κατά την οποία οι μαθητές ακολουθούν συγκεκριμένες υποδείξεις του παιχνιδιού και εμπλέκονται σε διερευνητικές και συνεργατικές δραστηριότητες).

4. Βιωματική - ανακαλυπτική μάθηση με χρήση ΤΠΕ. (Με κατάλληλες προσομοιώσεις, βιντεοταινίες, ηχητικά κτλ. να αποκτήσουν οι μαθητές ένα είδος βιώματος, για καταστάσεις που δεν έζησαν )

Ο ρόλος του δασκάλου στα πλαίσια αυτά δεν υποβαθμίζεται, αντίθετα μετατρέπεται από προμηθευτής σε διευκολυντής της γνώσης και της εξέλιξης των μαθητών. Ο ρόλος αυτός δεν είναι καθόλου εύκολος, είναι όμως διαφορετικός. Χρειάζεται από μέρους του μεγάλη ευελιξία, εφόσον καλείται να διασπάσει την προσοχή του σε πολλά σημεία στην τάξη μιας και θα πρέπει ν’ ανταποκρίνεται σε διαφορετικές ανάγκες.

5. Στόχοι του Σεναρίου:

Ως γενικό σκοπό του σεναρίου μας ορίζουμε το να γνωρίσουν οι μαθητές μας τα φυτά, τις λειτουργίες τους και το ρόλο τους στο περιβάλλον και την καθημερινή ζωή, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που παρέχουν οι ΤΠΕ.

Γνωστικοί στόχοι

Ο μαθητής :

· να γνωρίσει τα λογισμικά ανοικτού τύπου Kidspiration και Revelation Natural Art και να μάθει να εργάζεται μ’ αυτά (Δραστ.1^η, 2^η. 4^η, 5^η, 6^η, 7^η)

· ν’ αναγνωρίζει ότι το σπέρμα αποτελεί την πρωταρχική μορφή ζωής ενός φυτού (Δραστ 5^η, 8^η)

· ν’ αναγνωρίζει τα φυτά του τόπου του (Δραστ 3^η )

· να περιγράφει τη διαδικασία ανάπτυξης του φυτού με κατάλληλες λέξεις (Δραστ. 5^η, 8^η)

· να προσεγγίζει την επίδραση διαφόρων παραγόντων στην ανάπτυξη των φυτών (Δραστ. 1^η, 5^η)

· να ταξινομεί τα φυτά ως προς τον βλαστό τους (πόες, θάμνοι, δέντρα) και τη συμπεριφορά τους κάθε εποχή (αειθαλή, φυλλοβόλα) (Δραστ. 4^η, 8^η )

· να κατονομάζει τι μας προσφέρουν τα φυτά (Δραστ. 7η, 8^η)

Στόχοι σε επίπεδο δεξιοτήτων

Ο μαθητής να είναι σε θέση:

· να χρησιμοποιεί δεξιότητες επικοινωνίας και συνεργασίας (Δρ.1,2,3,4,5,6,7)

· να εφαρμόζει τη συνεργατική μάθηση κι επικοινωνία όχι μόνο προφορικά αλλά και γραπτά και μέσα από το περιβάλλον του Η/Υ (Δρ. 1,2,3,4,5,6,7,8)

Στόχοι σε επίπεδο στάσεων

Ο μαθητής:

· να εκτιμά τις δυνατότητες του Η/Υ (Δρ. 1,2,3,4,5,6,7,8)

· να νιώθει τη χαρά της δημιουργικότητας (Δρ. 1,2,3,4,5,6,7,8)

· να αισθάνεται την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση μέσα από ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες (Δρ. 1,2,3,4,5,6,7)

· να αποδεχτεί ότι τα φυτά αποτελούν το κλειδί της ζωής πάνω στη γη (Δρ. 5,6,7,8)

· να προβληματιστεί για την αναγκαιότητα φροντίδας των φυτών (Δρ. 6,7,8)

· να υποκινηθεί σε θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος (Δρ. 7,8)

Ως προς τη χρήση των ΤΠΕ

· να εξοικειωθεί με τον Η/Υ (Δρ. 1,2,3,4,5,6,7,8)

· ν’ αναπτύσσει θετική στάση απέναντι στον Η/Υ ως εργαλείο άντλησης πληροφοριών και συγγραφής κειμένων (Δρ. 5,6,7,8)

· να οικοδομεί τις γνώσεις του (Δρ. 1,2,3,4,5,6,7,8) και

· να οργανώνει τη σκέψη του μέσα σ’ ένα πολυμεσικό περιβάλλον (Δρ. 1,2,3,4,5,6,7,8)

6. Πορεία διδασκαλίας και Υλοποίηση δραστηριοτήτων

Σύντομη Περιγραφή Διδασκαλίας

Οι μαθητές στην αίθουσα υπολογιστών μέσα από προβολές παρουσίασης, μέσα από την πλοήγηση στο διαδίκτυο (σε διευθύνσεις που θα τους υποδείξει ο δάσκαλος) και μέσα από νέα λογισμικά να κατανοήσουν ότι το σποράκι αποτελεί πηγή ζωής και τα φυτά γενικότερα είναι το κλειδί της ζωής πάνω στη γη. Πιο συγκεκριμένα οι μαθητές:

· να γνωρίσουν φυτά που αναπτύσσονται στον τόπο τους και να τα κατηγοριοποιήσουν

· να σεβαστούν τη φύση και το φυσικό περιβάλλον που ζουν και κινούνται

· να προβληματιστούν αναγνωρίζοντας τους κινδύνους εξαφάνισης των φυτών και ταυτόχρονα

· να πλουτίσουν το λεξιλόγιο και τις γνώσεις τους

Παρουσίαση ροής – εφαρμογής των δραστηριοτήτων

1^η Δραστηριότητα (1 διδ/κή ώρα)

Γνωριμία με το Kidspiration – Οι «ανάγκες» των φυτών

Κατά τη διάρκεια της πρώτης μας συνάντησης στα πλαίσια της ερευνητικής διαδικασίας, θα επιχειρήσουμε να εισαγάγουμε τα παιδιά στην έννοια της εννοιολογικής χαρτογράφησης στο εργαστήριο του σχολείου

Στόχος στην παρούσα φάση της ερευνητικής διαδικασίας είναι να εισάγουμε τα παιδιά σε βασικές έννοιες της εννοιολογικής χαρτογράφησης, όπως είναι οι κόμβοι (που αναπαριστούν έννοιες), οι σύνδεσμοι (που αναπαριστούν σχέσεις ανάμεσα σε έννοιες) και τα στιγμιότυπα (που περιγράφουν τη σχέση ανάμεσα σε δυο έννοιες).

Με τη μέθοδο του καταιγισμού ιδεών (brainstorming) ζητάμε από τα παιδιά να μας πουν ποιες λέξεις τους έρχονται στο νου, όταν ακούν τη λέξη «φυτό». Η λέξη «φυτό» θα αποτελέσει την κεντρική έννοια. Κάθε λέξη που λένε τα παιδιά τη γράφουμε στην άκρη του πίνακα, τη μία κάτω από την άλλη. Αφού τα παιδιά αναφέρουν τις λέξεις που μπορούν να σκεφτούν, τους λέμε πως με κάποιο τρόπο πρέπει να συνδέσουμε αυτές

τις λέξεις που ουσιαστικά αποτελούν έννοιες.

Στη συνέχεια μπροστά στο υπολογιστή τους λέμε να ανοίξουν το λογισμικό Kidspiration. Γίνεται εκμάθηση βασικών εντολών του λογισμικού:

Άνοιγμα, δημιουργία αρχείου, αποθήκευση, κλείσιμο εφαρμογής, άνοιγμα αρχείου, εισαγωγή εικόνας από τις συλλογές, γόμα. Κάνουν μεταφορά κι εναπόθεση εικόνων (σύρε κι άσε), δημιουργία συνδέσμων μεταξύ εννοιών – εικόνων – στιγμιότυπων.

Στο τέλος ζητάμε από τους μαθητές στο κέντρο της οθόνης να γράψουν τη φράση

«ΦΥΤΑ» και τους ζητάμε να χρησιμοποιήσουν έννοιες που είχαν γράψει στον πίνακα, ώστε να έχουμε σύνδεση εννοιών που να δείχνουν τι χρειάζεται για να μεγαλώσει ένα φυτό. Συνδέοντας τις έννοιες μεταξύ τους ανακαλύπτουν τη γνώση χρησιμοποιώντας τον προφορικό λόγο.

Στο σημείο αυτό πρέπει να προσθέσουμε ότι ο δάσκαλος για να διευκολύνει τη δραστηριότητα μπορεί να έχει προβλέψει (μια εβδομάδα νωρίτερα) το φύτεμα μερικών σπόρων φακής ή φασολιού σε μικρά κεσεδάκια και μέσα σε χώμα αλλά και βαμβάκι και βάζοντας τα κοντά στο παράθυρο, ώστε ν’ ανακαλύψουν οι μαθητές βιωματικά τις «ανάγκες» των φυτών καθώς αναπτύσσονται.

Θα ήταν εποικοδομητικό αντί για φύλλο εργασίας οι μαθητές να δημιουργήσουν ομαδικά έναν εννοιολογικό χάρτη με την τεχνική του κολάζ βάζοντας στο κέντρο ενός χαρτονιού ένα δέντρο (εικόνα) και με χρωματιστά βελάκια να δείχνουν τις «ανάγκες» των φυτών (επίσης εικόνες).

O δάσκαλος δίνει το Φύλλο Εργασίας 1 και με τη μορφή παιχνιδιού τους ζητά ν’ ανακαλύψουν ονόματα 20 φυτών κι έτσι θα τους προετοιμάσει για την επόμενη δραστηριότητα.

Μεταδιδακτικό σχόλιο

Το σκεπτικό της δραστηριότητας είναι οι μαθητές να χρησιμοποιήσουν τον εννοιολογικό χάρτη σα γνωστικό εργαλείο όπου θα κλιθούν ν’ αναπαραστήσουν βασικές έννοιες και γνώσεις που κατέκτησαν για τις ανάγκες των φυτών, καθώς και τις σχέσεις που τις συνδέουν. Επίσης μέσα από το παιχνίδι θα ανακαλύψουν κάποια γνωστά τους φυτά.

2^η Δραστηριότητα (1 διδ/κή ώρα)

Αναγνώριση φυτών – Ο τόπος των φυτών

Στην αίθουσα υπολογιστών οι μαθητές θα παρακολουθήσουν μια προβολή παρουσίασης power point «ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΩ ΤΑ ΦΥΤΑ» με εικόνες με γνωστά φυτά και για τις οποίες καλεί τους μαθητές να τ’ αναγνωρίσουν. Στη συνέχεια και με το λογισμικό Kidspiration προτρέπει τους μαθητές κατά ομάδες ν’ ανοίξουν το αντίστοιχο αρχείο «ΕΝΩΣΕ ΤΑ ΦΥΤΑ ΜΕ Τ’ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥΣ» και να μετακινήσουν τα ονόματα των φυτών κάτω από τις εικόνες.

Στο τέλος τους ζητά ν’ αποθηκεύσουν το έργο τους.

Όμοια στην ίδια δραστηριότητα ζητά από τους μαθητές να τοποθετήσουν τα φυτά ανάλογα με τον τόπο που μπορούμε να τα συναντήσουμε. Ανοίγουν λοιπόν το αρχείο «ΤΑ ΦΥΤΑ ΚΙ Ο ΤΟΠΟΣ ΤΟΥΣ» και σέρνοντας τις εικόνες τις τοποθετούν στην κατάλληλη ομάδα, ανάλογα με το πού τα συναντούμε.

Αποθηκεύεται η εργασία και η δραστηριότητα ολοκληρώνεται με το Φύλλο Εργασίας 2.

Μεταδιδακτικό σχόλιο

Το σκεπτικό της συγκεκριμένης δραστηριότητας βασίζεται στην προσπάθεια από πλευράς του δασκάλου ώστε οι μικροί μαθητές να εξοικειωθούν πλέον με το αντίστοιχο λογισμικό αναγνωρίζοντας τα κυριότερα φυτά και τον τόπο που αναπτύσσονται, να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στον υπολογιστή και για ν’ ακριβολογούμε φιλική στάση και μέσα από τη χαρά της επιτυχίας που δίνουν οι παιγνιώδεις ασκήσεις ν’ αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση.

3^η Δραστηριότητα (1 διδ/κή ώρα)

Μαθαίνω τα φυτά του τόπου μου

Η δραστηριότητα αυτή προτείνεται να γίνει εκτός σχολείου. Ο δάσκαλος έχει προετοιμάσει από την προηγούμενη μέρα τους μαθητές ότι θα περπατήσουν στην εξοχή προκειμένου να γνωρίσουν φυτά του τόπου τους. Θα πάρουν μαζί τους φωτογραφική μηχανή και σακουλάκια όπου θα φωτογραφίσουν φυτά και θα συλλέξουν φύλλα από φυτά της περιοχής τους. Θα έχουν τη δυνατότητα να ανακαλύψουν, να συζητήσουν μεταξύ τους, ν’ ανταλλάξουν σκέψεις για φυτά τα οποία θα συναντήσουν. Στην επιστροφή τους στο σχολείο και στην αίθουσα υπολογιστών τους, ο δάσκαλος τους καλεί να παρατηρήσουν από το βιντεοπροβολέα την παρουσίαση «ΦΥΤΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΟΥ» ώστε ν’ αναγνωρίσουν τα φυτά που συνάντησαν και τους καλεί να συγκρίνουν τα φύλλα τους.

Στη συνέχεια με την ομάδα τους θ’ ανοίξουν την παρουσίαση «ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΩ ΤΑ ΦΥΤΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΟΥ Εργασία 3» και παίρνοντας εικόνες από το προηγούμενο αρχείο με τα φυτά του χωριού μας θα κάνουν αντιγραφή κι επικόλληση στη σωστή θέση και θ’ αποθηκεύσουν την εργασία τους. Ακολούθως σ’ ένα σημείο του τοίχου της τάξης τους θα στήσουν το φυτολόγιο της τάξης του με τα φύλλα που συγκέντρωσαν και γράφοντας τ’ αντίστοιχα ονόματα των φυτών.

Μεταδιδακτικό Σχόλιο

Το σκεπτικό αυτής της δραστηριότητας είναι ακόμη κι έξω από τα στενά όρια της σχολικής τάξης οι μαθητές να αισθανθούν την ικανοποίηση της δημιουργίας μέσα σ’ ένα μαθησιακό περιβάλλον που πιθανώς τους απελευθερώνει και τους δίνει την άνεση να οικοδομήσουν τη γνώση.

4^η Δραστηριότητα (1 διδ/κή ώρα)

Είδη φυτών – Κατηγοριοποίηση

Ο δάσκαλος με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα και του προγράμματος power point θα προβάλλει σχετική παρουσίαση για τις «ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΦΥΤΩΝ» ως προς το μέγεθος και το βλαστό (πόες, θάμνοι, δέντρα) και ως προς τη διάρκεια ζωής (μονοετή, πολυετή – φυλλοβόλα, αειθαλή). Η παρουσίαση είναι καταλυτική για την πορεία της διδασκαλίας αφού με τη δομή και τις επικοινωνιακές δυνατότητές του είναι δυνατό ν’ αξιοποιηθούν και ν’ αναδειχθούν γνωστικές πληροφορίες. Εννοείται ότι με τον οπτικό αυτό τρόπο που θα τον ακολουθήσει συζήτηση οι μαθητές αντιλαμβάνονται τη διαφοροποίηση ανάμεσα σε πολύ γνωστά τους φυτά και μέσω παραδειγμάτων.

Στη συνέχεια κατά ομάδες ανοίγουν από την επιφάνεια εργασίας το αρχείο «ΕΙΔΗ ΦΥΤΩΝ» στο Kidspiration και φτιάχνουν ένα απλό εννοιολογικό χάρτη με τα τρία είδη φυτών στα οποία διαχωρίζονται και κατανέμονται όλα τα είδη των φυτών.

Έχουν ακόμη τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν εικόνες φυτών από τη βιβλιοθήκη του λογισμικού ή από το αρχείο των εικόνων φυτών που έχει αποθηκεύσει στην επιφάνεια εργασίας ο δάσκαλος και να προσθέσουν στον παραπάνω εννοιολογικό χάρτη και τις αντίστοιχες εικόνες των φυτών.

Οι εργασίες των μαθητών αποθηκεύονται.

Κατόπιν οι μαθητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν το βιβλίο τους, όπου στις σελίδες 76-77 έχει ανάλογες εργασίες για την κατηγοριοποίηση των φυτών και σαν ανακεφαλαίωση να συμπληρώσουν τα Φύλλο Εργασίας 4 και Φύλλο Εργασίας 5

Μεταδιδακτικό Σχόλιο

Το σκεπτικό της δραστηριότητας είναι ο μαθητής να εκτιμήσει τις δυνατότητες του υπολογιστή και να αισθανθεί τη χαρά της δημιουργικότητας μέσα από τα μικρά θαύματα που μπορεί να καταφέρει πλέον στο νέο περιβάλλον εργασίας (υπολογιστής), αλλά και η συνεργατικότητα τους.

5^η Δραστηριότητα (1 διδ/κή ώρα)

Οι μηχανισμοί των φυτών

Στη δραστηριότητα αυτή ο δάσκαλος παρουσιάζει με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα και σε μορφή power point ένα αρχείο που έχει δημιουργήσει για «ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ» με σκοπό οι μαθητές να προβληματιστούν και να συζητήσουν για το ρόλο που έχουν στις διάφορες λειτουργίες του φυτού. Οι πληροφορίες που θ’ αντλήσουν θα αποθηκευτούν στην μνήμη τους και θα ανασυρθούν με μορφή γνωστικών και εννοιολογικών σχημάτων κατά την εκπ/κή διαδικασία στη συνέχεια.

Κατόπιν ζητά από τους μαθητές ν’ ανοίξουν δυο αρχεία που έχει ήδη δημιουργήσει και τοποθετήσει στην επιφάνεια κάθε υπολογιστή με το λογισμικό Kidspiration και που αφορούν τα «ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ» και τα «ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ» . Με τη διαδικασία του «Σύρε κι άσε» οι μαθητές συνειδητοποιούν τα μέρη ενός φυτού και παράλληλα δίνεται η δυνατότητα να συζητήσουν για τους μηχανισμούς που εξυπηρετούν τα μέρη αυτά. Όμοια το αρχείο «ΣΒΗΣΕ ΟΣΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ» (σε power point) που υπάρχει στην επιφάνεια εργασίας τους βοηθά να ξεχωρίσουν τα μέρη των φυτών μεταξύ τους. Στη συνέχεια θα μιλήσουν για το πώς παίρνουν την τροφή τους και πως αναπτύσσονται καταθέτοντας ο καθένας την άποψή του προς συζήτηση.

Επίσης ο δάσκαλος καρφιτσώνει στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης τρεις σελίδες αντίστοιχα με τα μέρη του φυτού, τους μηχανισμούς τους, και πως μεγαλώνει ένα φυτό και που ήδη τις έχει πλαστικοποιήσει για να υπάρχουν μόνιμα αναρτημένες.

Οι μαθητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν το βιβλίο τους στις σελίδες 78 -79 για να διαπιστώσουν ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο … στα φυτά.

Η δραστηριότητα ολοκληρώνεται με το Φύλλο Εργασίας 6 όπου οι μαθητές θα χρησιμοποιήσουν το ψαλιδάκι και την κόλλα τους αρχικά και στη συνέχεια θα συμπληρώσουν δυο ασκήσεις. Όμοια και το Φύλλο Εργασίας 7 τους δίνει τη δυνατότητα να συνεργαστούν στις ομάδες τους και να δημιουργήσουν με διαφορετικό αυτή τη φορά τρόπο (ζωγραφική), που επίσης τους δίνει την χαρά της δημιουργικότητας.

Μεταδιδακτικό Σχόλιο

Με βάση τα παραπάνω το σκεπτικό της δραστηριότητας είναι να δοθεί η δυνατότητα στα παιδιά να παρατηρήσουν τα μέρη ενός φυτού και τη συμμετοχή τους σαν μηχανισμοί στις λειτουργίες του. Να συνειδητοποιήσουν ότι και τα φυτά είναι ζωντανοί οργανισμοί που γεννιούνται, αναπτύσσονται, πολλαπλασιάζονται, πεθαίνουν και συμμετέχουν ενεργά στην αλυσίδα της ζωής σαν «κλειδί» και ότι η διαφορά τους από τα ζώα είναι ότι δεν κινούνται.

6^η Δραστηριότητα (1 διδ/κή ώρα)

Τι προσφέρουν τα φυτά – Στηρίζουν τη ζωή – Γνωριμία με το RNΑ

Οι μαθητές θα παρακολουθήσουν σχετικό βίντεο «ΤΙ ΜΑΣ ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΤΑ ΦΥΤΑ» για να καταλάβουν την προσφορά των φυτών στη ζωή και να κατανοήσουν τον τίτλο που δώσαμε στο σενάριο για τα φυτά ως «κλειδί της ζωής πάνω στη γη». Προβλέπεται ν’ ακολουθήσει συζήτηση μεταξύ τους, όπου εκεί ο καθένας τους θ’ αφεθεί ελεύθερος να πει τη σκέψη του και την άποψή του για το πώς τα φυτά συμμετέχουν στην αλυσίδα της ζωής και ποια η προσφορά τους στον άνθρωπο. Μπορούν να μεταφερθούν στη σελ. 24 του τετραδίου εργασιών τους για να διαβάσουν και να συμπληρώσουν πώς συμμετέχουν τα φυτά στην παρασκευή χαρτιού που χρησιμοποιούν στο σχολείο. Επίσης ο δάσκαλος τους λέει μπροστά στον υπολογιστή τους ν’ ανοίξουν σχετικό αρχείο παρουσίασης «ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΦΥΤΑ» εργασία 8 (power point), που τους δίνεται η δυνατότητα να επιλέξουν ανάμεσα στα προϊόντα ποια είναι εκείνα που προέρχονται από φυτά και ύστερα ν’ αποθηκεύσουν την εργασία της ομάδας τους.

Ακολούθως τους δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουν το λογισμικό Revelation Natural Art και να μάθουν να ζωγραφίζουν μ’ αυτό. Ο δάσκαλος έχει αποθηκεύσει το λογισμικό πάνω στην επιφάνεια εργασίας και αφού προηγηθεί μια πρώτη γνωριμία με τα βασικά εργαλεία οι μαθητές καλούνται στο σκίτσο ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΦΥΤΩΝ που είναι αποθηκευμένη στην πρώτη σελίδα του λογισμικού να ανακαλύψουν και να χρωματίσουν με διαφορετικό χρώμα τα έξι αντικείμενα που είναι κρυμμένα και γίνονται από φυτά. Στη συνέχεια παίρνουν το Φύλλο Εργασίας 9 με το οποίο καλούνται στις ομάδες τους να εργαστούν για να συμπληρώσουν τις ασκήσεις με προϊόντα που παίρνουμε από πολύ γνωστά τους φυτά.

Μεταδιδακτικό Σχόλιο

Το σκεπτικό της δραστηριότητας είναι η ευαισθητοποίηση των μαθητών στην κατανόηση της προσφοράς των φυτών στη ζωή και κυρίως στον άνθρωπο. Επίσης είναι και μια αφόρμηση για να μάθουν να εργάζονται πάνω στο καινούριο λογισμικό ζωγραφικής RNA.

7^η Δραστηριότητα (1 διδ/κή ώρα)

Περιήγηση σε περιβαλλοντικές σελίδες – Εργασία με το RNA

Οι μαθητές σ’ αυτή τη φάση θα επισκεφτούν συγκεκριμένες ιστοσελίδες για να αντλήσουν πληροφορίες και να δουν εικόνες για τα φυτά. Συγκεκριμένα ο δάσκαλος τους ζητά ν’ ανοίξουν ένα αρχείο από την επιφάνεια εργασίας με όνομα «χρήσιμες ιστοσελίδες». Εκεί μπορούν να περιηγηθούν αρχικά στην ιστοσελίδα του Βοτανικού κήπου Διομήδους (www.diomedes-bg.uoa.gr) όπου εκεί θα δουν διάφορα τμήματα του κήπου όπως τον Ανθώνα που αποτελείται από 15 παρτέρια και 525 λίμνες, θα δουν το Δενδρώνα που έχει φυτά από διάφορες ηπείρους, τα Φαρμακευτικά φυτά όπως το δίκταμο, το βάλσαμο που χρησιμοποιούνταν για βότανα. Έχουν επίσης την ευκαιρία να πάρουν πληροφορίες για τα Ιστορικά φυτά όπως ο νάρθηκας που κατά τη μυθολογία στο βλαστό του ο Προμηθέας έκρυψε τη φωτιά, το κώνειο με το οποίο θανατώθηκε ο Σωκράτης κά. Τέλος θα μπορούν να πάρουν πληροφορίες και να συζητήσουν μεταξύ τους και να εκφράσουν τις ερωτήσεις και τις απορίες στο δάσκαλό τους για τα Οικονομικά φυτά που χρησιμοποιούνται για την κλωστοϋφαντουργία κι αλλού. Κατόπιν οι μαθητές θα πλοηγηθούν στη σελίδα του περιβαλλοντικού κέντρου Καστοριάς (www.kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos) όπου πηγαίνοντας στο τμήμα που αναφέρεται στο δάσος μπορούν ν’ αντλήσουν πληροφορίες για:

o Το δάσος και το νερό και να κατανοήσουν ότι το δάσος είναι ο βασικότερος ρυθμιστής του υδρολογικού κύκλου, γιατί επηρεάζει την πτώση, την εξάτμιση και τη διήθηση των ατμοσφαιρικών κατακρημνίσεων.

o Το δάσος και το έδαφος για να κατανοήσουν ότι βοηθά στη δημιουργία εδάφους, χωρίς να το εξαντλεί και ότι εκεί έχουν την κατοικία τους πολλά ζώα και μικροοργανισμοί

o Δάσος και βιοποικιλότητα για να κατανοήσουν ότι εξασφαλίζει κατάλληλες συνθήκες για την προστασία, τη διατροφή και τη διατήρηση πολλών ζωικών οργανισμών και τη δημιουργία συνθηκών για τη διατήρηση φυτικών ειδών

o Δάσος και κλίμα για να δουν πως επηρεάζει το κλίμα και το μικροκλίμα, γιατί αμβλύνει τις ακραίες θερμοκρασίες.

o Δάσος και πηγή πρώτων υλών για να κατανοήσουν ότι είναι ανανεώσιμος φυσικός πόρος με τεράστια οικονομική σημασία

o Δάσος κι αναψυχή όπου θα διαπιστώσουν ότι στην καρδιά του κανείς ξεφεύγει από το σύγχρονο τρόπο ζωής

Μετά απ’ όλα αυτά πηγαίνουν στα «ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ», όπου εκεί υπάρχει πολύ εκπαιδευτικό υλικό για παιδιά προσχολικής ηλικίας και πρώτης σχολικής ηλικίας.

Έχουν για παράδειγμα τη δυνατότητα να δουν σε παρουσίαση το «ποιος άλλος μένει εδώ» όπου θα εμπεδώσουν βιωματικά τα παραπάνω και θα ευαισθητοποιηθούν για την προσφορά του δάσους και τους κινδύνους που πρέπει ν’ αποφύγει. Κατόπιν στη σελ. 27 του τετραδίου εργασιών τους συμπληρώνουν τα κείμενα κάτω από τις πινακίδες και που αναφέρονται στο Σεβασμό στο Δάσος.

Στη συνέχεια ανοίγοντας το λογισμικό Revelation Natural Art που γνώρισαν σε προηγούμενη δραστηριότητα, έχουν τη δυνατότητα στις ομάδες τους να κατασκευάσουν ως Φύλλο Εργασίας Αφίσα για την προστασία του δάσους. Η οδηγία είναι να χρησιμοποιήσουν τις στάμπες της υπαίθρου και των ζώων, καθώς και τις μπογιές ή τον κειμενογράφο, για να ζωγραφίσουν και να γράψουν ένα σύνθημα που ν’ αναφέρεται στους μεγάλους. Στο τέλος τους ζητά ν’ αποθηκεύσουν το έργο τους.

Μεταδιδακτικό Σχόλιο

Το σκεπτικό της δραστηριότητας είναι αφενός οι μαθητές να εξοικειωθούν με τη χρήση του λογισμικού Revelation Natural Art και να μάθουν να ζωγραφίζουν κι από την άλλη η πλοήγησή τους σε διάφορες σελίδες από Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης να τους ευαισθητοποιήσει και να τους προβληματίσει για την προσφορά των φυτών και άρα την προστασία τους. Τους δίνεται η δυνατότητα να «σκαρώσουν» μια αφίσα και να περάσουν το δικό τους μήνυμα.

8^η Δραστηριότητα (1 διδ/κή ώρα)

Τι μάθαμε για τα φυτά – Επανάληψη

Η δραστηριότητα αυτή θ’ αποτελέσει ανακεφαλαίωση των όσων έμαθαν οι μαθητές για τα φυτά. Ο δάσκαλος προβάλλει με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα μια παρουσίαση σε

βίντεο με τίτλο «ΤΑ ΦΥΤΑ», όπου εκεί οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να κάνουν μια ανατροφοδότηση όσων διδάχτηκαν.

Ο δάσκαλος τους παροτρύνει ν’ ανοίξουν κατά ομάδες το αρχείο παρουσίασης που έχει από πριν αποθηκεύσει στην επιφάνεια εργασίας κάθε υπολογιστή με τίτλο «ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ». Εκεί οι μαθητές θα εργαστούν στην απάντηση ερωτήσεων με τη μορφή παιχνιδιού και την προσθήκη οπτικουακουστικού υλικού για την επιβράβευση των σωστών απαντήσεων ή την ενθάρρυνση στις λανθασμένες. Κατόπιν τους δίνει το Φύλλο Εργασίας 10 που περιλαμβάνει ανακεφαλαίωση όσων διδάχτηκαν και τους ζητά ατομικά να προσπαθήσει ο καθένας να το συμπληρώσει και στη συνέχεια θ’ ακολουθήσει η ανακοίνωση της άσκησης μέσα στην τάξη ώστε να γίνει αυτοδιόρθωση ή συμπλήρωση, όπου χρειαστεί.

Μεταδιδακτικό Σχόλιο

Το σκεπτικό της δραστηριότητας είναι να γίνει ανατροφοδότηση των όσων διδάχτηκαν

οι μαθητές για τα φυτά, να δεχτούν εξωτερικά ερεθίσματα (οπτικά – ακουστικά) αναπτύσσοντας έτσι νοητικές λειτουργίες - γνωστικές . Οι πληροφορίες που θ’

αντλήσουν να αποθηκευτούν στην μνήμη τους και ν’ ανασυρθούν με μορφή γνωστικών και εννοιολογικών σχημάτων κατά την εκπ/κή διαδικασία όταν αυτές χρειαστούν.

7. Αξιολόγηση

Στη βιβλιογραφία γίνεται σαφής διάκριση μεταξύ της διαμορφωτικής και της αθροιστικής ή τελικής (αξιολόγησης). Η αθροιστική αξιολόγηση πληροφορεί τον εκπαιδευτικό για το μαθησιακό αποτέλεσμα, ενώ η διαμορφωτική αξιολόγηση αποτελεί μέσο για τη συνεχή εκτίμηση και έλεγχο της διδακτικής διαδικασίας ώστε η πορεία της διδασκαλίας να βρίσκεται πάντοτε σε συστοιχία προς τις ανάγκες των μαθητών. Η διαμορφωτική αξιολόγηση στοχεύει στην ανατροφοδότηση της διαδικασίας, αφού έχει ως στόχο να πληροφορεί τον εκπαιδευτικό για την επιτυχία ή αποτυχία των μεθόδων επίτευξης των μαθησιακών στόχων και την αποτελεσματικότητα των χρησιμοποιούμενων στρατηγικών. Κατά συνέπεια, η αξιολόγηση πρέπει να θεωρείται ως ένα σύστημα που βοηθά τον εκπαιδευτικό να ελέγχει καλύτερα τη διδακτική του πρακτική και να κινείται προς την κατεύθυνση της βελτίωσης της. Στις δραστηριότητες των Φύλλων Εργασίας η αξιολόγηση είναι διαμορφωτική. Οι μαθητές, στις ευρύτερες ομάδες και με τη βοήθεια του δασκάλου, ελέγχουν τα στοιχεία που έχουν συλλέξει και τη χρησιμότητα τους στη συμπλήρωση των φύλλων εργασίας. Αν χρειάζεται επανέρχονται και συμπληρώνουν ή τροποποιούν ώστε να ολοκληρώσουν με τον καλύτερο τρόπο τα φύλλα εργασίας. Ο έλεγχος των συμπληρωμένων φύλλων εργασίας μας προσφέρει τη δυνατότητα να κάνουμε τελική αξιολόγηση της επίτευξης των γνωστικών κυρίως στόχων. Η χρήση των ασκήσεων 1, 2, 3 (Ηοτ Potatoes) που έχει ήδη δημιουργήσει κι εγκαταστήσει στην επιφάνεια κάθε υπολογιστή ο δάσκαλος, θα βοηθήσουν πολύ στην εξαγωγή συμπερασμάτων ως προς την επίτευξη των στόχων του.

8. Επέκταση της δραστηριότητας

Το παρόν σενάριο μπορεί να βελτιωθεί και να επεκταθεί όταν εφαρμοστεί στην τάξη, όταν δοκιμαστεί από το μαθητή, όταν ο δάσκαλος μέσα από την εφαρμογή του εντοπίσει ενδεχόμενες ατέλειες και αδυναμίες των μαθητών ώστε να το προσαρμόσει στις ανάγκες της τάξης.

Μπορεί κατά την εκτέλεσή του να γίνει κι εκτός της αίθουσας του εργαστηρίου ή της τάξης, με περισσότερες από μια επισκέψεις που προβλέπει το αρχικό σενάριο και με περισσότερες από τις προβλεπόμενες 8 ώρες. Έτσι ενδεικτικά οι μαθητές μπορούν να επισκεφτούν ένα θερμοκήπιο από τα πολλά που διαθέτει η περιοχή, ένα μανάβικο ή και το περιβόλι κάποιου παραγωγού με τον οποίο θα μπορούσαν να συνομιλήσουν. Θα μπορούσε επίσης να κληθεί στο σχολείο και κάποιος γεωπόνος για ν’ απαντήσει σ’ ερωτήματα των παιδιών ή ένας έμπορος γεωργικών μηχανημάτων, ή ακόμη μια μητέρα αγρότισσα για να μιλήσει για τη δουλειά της.

Η δημιουργία σχολικού κήπου είναι ένας άλλος παλαιότερος τρόπος εξοικείωσης των μαθητών με τα φυτά (πέρα από τη σπορά σε κυπελάκια).

Επίσης οι μαθητές μέσα στην τάξη τους σε ομάδες μπορούν με υλικά ζωγραφικής (χαρτόνια, μαρκαδόρους, κηρομπογιές….) να κατασκευάσουν φυτά διαφόρων χρωμάτων, μεγεθών, σχημάτων και πλήθους. Να βρουν διάφορα φυτά από περιοδικά, τα κόβουν και να φτιάξουν κολάζ. Να συμπληρώσουν το κολάζ, σχεδιάζοντας με τα μολύβια τους και χρωματίζοντας τις εικόνες. Μπορούν ακόμη να φτιάξουν φυτοταυτότητες για τα σημαντικότερα φυτά της περιοχής τους, εργασία που προβλέπεται και στο τετράδιο εργασιών τους σελ. 22.

Επίσης το σενάριο μπορεί να επεκταθεί πέρα από τις ώρες του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος και σε άλλα μαθήματα διαθεματικά, όπως τη Γλώσσα όπου με την παρότρυνση του δασκάλου τους μπορούν να συγκεντρώσουν ήθη κι έθιμα που συνδέονται με τη σπορά και τη γεωργία γενικότερα, καθώς και τη σημασία που έχουν ορισμένα φυτά για τις θρησκευτικές μας παραδόσεις. Να βρουν και να καταγράψουν από συγγενικά τους πρόσωπα γλωσσοδέτες, παροιμίες κι αινίγματα, αλλά και παραμύθια, καλλιεργώντας έτσι τον προφορικό τους λόγο και πλουτίζοντας το λεξιλόγιό τους. Μπορούν να αισθανθούν τη χαρά της προσωπικής δημιουργίας, να εκφραστούν ελεύθερα μέσα από χορογραφίες στο μάθημα της Γυμναστικής, να ψυχαγωγηθούν με τραγούδια και μουσικές και κουκλοθέατρο στο μάθημα των Εικαστικών. Μπορούν τέλος να οργανώσουν και μια γιορτή την Άνοιξη καλώντας τους γονείς τους.

9. Βιβλιογραφία

v Μελέτη Περιβάλλοντος Β΄ τάξης, βιβλίο μαθητή

v Μελέτη Περιβάλλοντος Β τάξης, βιβλίο δασκάλου

v Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών και Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (ΔΕΠΠΣ & ΑΠΣ) Σελ. 373 και 387

v Ματσαγγούρας Ηλ., «Θεωρία και πράξη της διδασκαλίας», Αθήνα 1998.

v Ματσαγγούρας Ηλ., Στρατηγικές Διδασκαλίας, Αθήνα 1998, GUTENBERG

v Παπαδάκης Σπ. – Χατζηπέρης Ν. «Βασικές δεξιότητες στις τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας Γ΄ΚΠΣ Επιχ/κό προγ/μα Κοινωνίας της Πληροφορίας, ΥΠΕΠΘ & ΠΙ- ΕΑΙΤΥ 2005, Αθήνα»

v ΕΑΙΤΥ, Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης - Επιμόρφωσης, Τεύχος 2: Κλάδοι ΠΕ60/70, β΄ έκδοση, (26.05.2008)

v Πρόγραμμα Σπουδών για τις ΤΠΕ για την Π.Ε. ΕΣΠΑ 2007-13/Ε.Π. Ε&ΔΒΜ/Α.Π.1-2-3 «Νέο Σχολείο»).

v Βοσνιάδου Σ. Γνωστική Ψυχολογία (Αθήνα 1998)

10. Δικτυογραφία