ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΕΠΙΠΕΔΟΥ: Γνωρίζω την Ευρώπη (ΚΣΕ ΕΥΒΟΪΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2)

Σάββατο 28 Απριλίου 2012

Γνωρίζω την Ευρώπη (ΚΣΕ ΕΥΒΟΪΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Υπεύθυνη δήλωση……………………………………………………2

Περιεχόμενα…………………………………………………………...3

Αναλυτική Παρουσίαση του σεναρίου

1. Τίτλος σεναρίου………………………………………………..4

2. Ταυτότητα……………………………………………………….4

3. Σκεπτικό της δραστηριότητας……………………………....4

4. Πλαίσιο εφαρμογής…………………………………………...6

5. Στόχοι σεναρίου……………………………………………….8

6. Πορεία διδασκαλίας και Υλοποίηση δραστηριοτήτων..10

7. Αξιολόγηση……………………………………………………18

8. Επέκταση της δραστηριότητας……………………….……18

9. Βιβλιογραφία………………………………………………….19

10. Δικτιογραφία………………………………………………...19

Φύλλα εργασίας…………………………………………………….22

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

1. Τίτλος διδακτικού σεναρίου

«Γνωρίζω την Ευρώπη»

2. Ταυτότητα

· Δασκάλα – Δημιουργός: Μαντά Παναγιώτα, δασκάλα του ΣΤ’1, Δημοτικού Σχολείου Αγίου Νικολάου.

· Γνωστική περιοχή: Το σενάριο αφορά στο μάθημα της Γεωγραφίας της ΣΤ’ τάξης, Δ΄ ενότητα: ‘’Οι ήπειροι - Ευρώπη’’. Συγκεκριμένα, αναφέρεται στα κεφάλαια: 24: «Η θέση της Ευρώπης», 25: «Ο οριζόντιος διαμελισμός της Ευρώπης», 26: «Ο κατακόρυφος διαμελισμός της Ευρώπης», 27: «Το κλίμα της Ευρώπης», 28: «Η χλωρίδα και η πανίδα – Η βλάστηση της Ευρώπης» και 31 «Αξιοθέατα, μνημεία και ιστορική συνέχεια των λαών της Ευρώπης». Επίσης, το θέμα είναι συμβατό με το σχολικό αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών μιας και συμπεριλαμβάνεται σε ενότητα του σχολικού βιβλίου καθώς και οι στόχοι που τίθενται σχετίζονται απόλυτα με αυτό. Τέλος, συμπεριλαμβάνονται και διαθεματικές δραστηριότητες σχετικές με τα γνωστικά αντικείμενα των Μαθηματικών και της Αισθητικής Αγωγής.

3. Σκεπτικό της δραστηριότητας

Καινοτομίες: Τα νεωτεριστικά στοιχεία που θα χρησιμοποιηθούν στο συγκεκριμένο σενάριο ώστε η διδασκαλία της ηπείρου «Ευρώπη» να ξεφύγει από τα πλαίσια της παραδοσιακής διδασκαλίας είναι οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές του εργαστηρίου της πληροφορικής, ο διαδραστικός πίνακας της τάξης, η αξιοποίηση κατάλληλων λογισμικών και η χρήση του Wiki (http://ekti.wikispaces.com) ως ενισχυτικό μέσο διδασκαλίας. Με τη χρήση των παραπάνω, θα δοθεί η ευκαιρία στους μαθητές να

εμπλακούν σε διαφορετικού τύπου δραστηριότητες που κατεξοχήν θα τους κινήσει το ενδιαφέρον για περαιτέρω ενασχόληση με αυτή τη διδακτική ενότητα σε ατομική βάση πέρα από τις συγκεκριμένες δραστηριότητες που δίνονται. Επίσης, συμβάλλουν στην ερευνητική προσέγγιση και την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης των μαθητών.

Επιπλέον, η ταξινόμηση των μαθητών σε ομάδες στο μάθημα της Γεωγραφίας είναι εξίσου σημαντικό και καινοτόμο στοιχείο, επειδή δραστηριοποιούνται όλοι οι μαθητές της τάξης αφού σε μια ομαδική εργασία όλοι αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, ανταλλάσσουν απόψεις, διατυπώνουν τις απόψεις τους που στο τέλος τις ανακοινώνουν στην ολομέλεια. Ακόμη, αν τηρούνται οι κανόνες της ομάδας όλοι οι μαθητές κερδίζουν, κυρίως οι αδύναμοι νιώθουν ασφάλεια και ενισχύεται η αυτοπεποίθηση τους.

Ø Προστιθέμενη αξία: Στα πλαίσια αυτού του σεναρίου θα χρησιμοποιηθούν τα καινοτόμα στοιχεία που αναφέρθηκαν παραπάνω ώστε να εμπλουτιστεί και να γίνει πιο ενδιαφέρουσα η διδασκαλία αυτής της ενότητας αφού το σχολικό εγχειρίδιο (βιβλίο και τετράδιο εργασιών) μένει κυρίως στην αποστήθιση κειμένων, παρατήρηση στατικών χαρτών και εικόνων και δραστηριοποίηση των μαθητών σε κατεξοχήν ατομικές εργασίες, εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις, χωρίς όμως να γίνεται εμβάθυνση του διδακτικού αντικειμένου. Επιπλέον, η χρήση όλων των παραπάνω θα δώσει κίνητρα στους μαθητές να εμπλακούν σε νέες πιο ελκυστικές και παιχνιδιώδεις δραστηριότητες, ανακαλύπτοντας, συζητώντας, διατυπώνοντας την άποψή τους. Ακόμη, η ομαδική δραστηριοποίηση των μαθητών αποσκοπεί στη συλλογική και βαθύτερη σκέψη, αφού απαντούν στα εκάστοτε ερωτήματα εμπεριστατωμένα και με συγκεκριμένα επιχειρήματα.

Η διδασκαλία με την αξιοποίηση του Wiki γίνεται πιο ελκυστική και προσιτή στα ενδιαφέροντα των μαθητών. Παράλληλα, οι μαθητές γίνονται πιο παραγωγικοί, αφού οι πηγές ιδεών και πληροφοριών αυξάνονται, καθώς και πιο δημιουργικοί γιατί μπαίνουν στη διαδικασία να σκεφτούν εναλλακτικά και κριτικά. Τέλος, με τη χρήση του Wiki ενισχύεται περισσότερο η αλληλεπίδραση και συνεργασία μεταξύ των μαθητών, του ίδιου αλλά και άλλων σχολείων από διαφορετικά μέρη του πλανήτη, για το ίδιο γνωστικό αντικείμενο, διαδικτυακά.

Γνωστικά - διδακτικά προβλήματα: Οι περισσότεροι μαθητές έχουν εμπλακεί σε αυτού του είδους δραστηριότητες με αποτέλεσμα να είναι εξοικειωμένοι με αυτές, όπως και με τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Εντούτοις, η χρήση κάποιων λογισμικών π.χ. του kidspiration, excel, Wiki και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Γεωγραφία Ε’-ΣΤ’ είναι άγνωστη για αυτούς διότι έρχονται πρώτη φορά σε επαφή με αυτά. Επίσης, η χρήση του Wiki επιφέρει κινδύνους στους μαθητές διότι προσφέρονται πολλές δυνατότητες που ίσως να μην είναι όλες χρήσιμες, αλλά επικίνδυνες σε αυτούς. Άρα, η παρουσία του εκπαιδευτικού είναι απαραίτητη για τον έλεγχο και το συντονισμό της διδασκαλίας, όπως και την καθοδήγηση και παροχή κινήτρων στους μαθητές, ώστε να είναι αφοσιωμένοι στο συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο, να ασχοληθούν με τις δραστηριότητες που δίνονται κάθε φορά και εν τέλει να τις ολοκληρώσουν.

4. ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

v Σε ποιους απευθύνεται: Το σενάριο απευθύνεται στους 18 μαθητές της ΣΤ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου Αγίου Νικολάου.

v Χρόνος υλοποίησης: Το σενάριο θα υλοποιηθεί σε 8 διδακτικές ώρες.

v Χώρος υλοποίησης: Η σχολική αίθουσα με διαδραστικό πίνακα και η αίθουσα υπολογιστών.

v Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών: Οι προηγούμενες γνώσεις των μαθητών είναι σημαντικές για την οικοδόμηση των νέων γνώσεων. Οι μαθητές έχουν ήδη διδαχθεί:

ü Τις ηπείρους και τους ωκεανούς της Γης

ü Τη γεωμορφολογική θέση των ηπείρων με βάση τα ημισφαίρια της Γης

ü Πώς να υπολογίζουν την πυκνότητα του πληθυσμού, γνωρίζοντας την έκταση και τον πληθυσμό της περιοχής

ü Το ανάγλυφο της Γης και πώς αυτό χωρίζεται σε οριζόντιο και κατακόρυφο διαμελισμό

ü Τα κυριότερα στοιχεία του οριζόντιου και κατακόρυφου διαμελισμού

ü Τους παράγοντες που καθορίζουν το κλίμα μιας περιοχής

ü Τις κλιματικές ζώνες της γης

ü Τα είδη βλάστησης που παρατηρούνται ανά κλιματική ζώνη και τη σχέση τους με τη χλωρίδα και την πανίδα.

v Απαιτούμενα βοηθητικά υλικά και εργαλεία: Κατά την πραγματοποίηση του σεναρίου θα χρειαστούν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές του εργαστηρίου, ο διαδραστικός πίνακας της τάξης, τα λογισμικά: επεξεργαστής κειμένου (Word), λογιστικά φύλλα (Excel), παρουσίασης (PowerPoint), Revelation Natural Art (RNA), kidspiration, Wiki, Hot Potatoes και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου «Γεωγραφία Ε΄-ΣΤ΄», τα φύλλα εργασίας (ηλεκτρονική και έντυπη μορφή), εκτυπωτής, χαρτόνια, κόλλες, ψαλίδια, μαρκαδόροι, μολύβια

v Κοινωνική ενορχήστρωση της τάξης: Το σενάριο θα πραγματοποιηθεί στην τάξη με το διαδραστικό πίνακα και στην αίθουσα υπολογιστών. Επίσης, Θα χρησιμοποιηθεί κυρίως η ομαδοσυνεργατική μορφή διδασκαλίας, εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις θα χρησιμοποιηθεί η ατομική, όπως στη συμπλήρωση του φύλλου αξιολόγησης. Συγκεκριμένα, οι μαθητές θα χωριστούν σε έξι ομάδες των τριών ατόμων, σύμφωνα με το κοινωνιόγραμμα που θα γίνει από την αρχή της σχολικής χρονιάς, ώστε κανείς μαθητής να μην είναι δυσαρεστημένος για την ομάδα που θα ανήκει. Επίσης, ο εκπαιδευτικός θα φροντίσει οι ομάδες να είναι ανομοιογενείς ως προς το φύλο και τη μαθησιακή επίδοση, αλλά ισοδύναμες.

Η κάθε ομάδα θα έχει το δικό της όνομα που θα το δώσουν τα μέλη της και θα είναι σχετικό με το γνωστικό αντικείμενο που διδάσκονται (π.χ. γεωγράφοι) ακόμη κοινό σε όλες τις δραστηριότητες. Προτείνεται αυτός ο τρόπος χωρισμού των ομάδων διότι έτσι όλοι οι μαθητές μπορούν να ασχοληθούν με τον υπολογιστή σε ικανοποιητικό βαθμό και να συμμετέχουν ενεργά στα εκάστοτε λογισμικά εκ περιτροπής. Επιπλέον, τρία παιδιά ανά ομάδα είναι ο ιδανικότερος αριθμός ώστε οι μαθητές να μπορούν με εποικοδομητικό τρόπο να συνεργαστούν, να αλληλοβοηθηθούν, να ανταλλάσσουν απόψεις στις δραστηριότητες των ομαδικών φύλλων εργασίας.

5. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Ως γενικό σκοπό του σεναρίου μας ορίζουμε να γνωρίσουν οι μαθητές εις βάθος την ήπειρο που ανήκουν, την Ευρώπη, καθώς και τα σημαντικότερα στοιχεία της που την κάνουν ξεχωριστή.

Ειδικότερα οι μαθητές με την ολοκλήρωση της διδασκαλίας θα πρέπει:

v Γνωστικοί στόχοι:

Ø Να εντοπίζουν την Ευρώπη στον παγκόσμιο χάρτη και τη γεωμορφολογική της θέση σε σχέση με τα ημισφαίρια της Γης. (δραστηριότητα 1 του Φ.Ε.1)

Ø Να γνωρίζουν τα σύνορα της ηπείρου (χερσαία και υδάτινα). (δραστηριότητα 2 του Φ.Ε.1)

Ø Να κατανοήσουν τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από τη θέση που βρίσκεται η Ευρώπη. (δραστηριότητα 3 του Φ.Ε.1)

Ø Να κατανοήσουν την πυκνότητα πληθυσμού της Ευρώπης και τους παράγοντες που την επηρεάζουν. (όλες οι δραστηριότητες του Φ.Ε.2)

Ø Να αναγνωρίζουν τα κυριότερα στοιχεία του οριζόντιου διαμελισμού και να τα εντοπίζουν στο χάρτη. (δραστηριότητα 1 του Φ.Ε.3)

Ø Να μάθουν τις μεγαλύτερες χερσονήσους της Ευρώπης και να τις εντοπίζουν στο χάρτη, επίσης. (δραστηριότητα 2α του Φ.Ε.3)

Ø Να κατανοήσουν τι είναι τα φιόρδ και την ιδιομορφία που έχουν και πού παρατηρούνται. (δραστηριότητα 2β του Φ.Ε.3)

Ø Να γνωρίζουν τα κυριότερα στοιχεία του κατακόρυφου διαμελισμού και να τα εντοπίζουν στο χάρτη. (δραστηριότητες 1 και 4 του Φ.Ε.4)

Ø Να μάθουν τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ευρώπης καθώς τις πηγές και εκβολές τους. (δραστηριότητες 2 και 3 του Φ.Ε.4)

Να γνωρίζουν τους κλιματικούς τύπους που υπάρχουν στην Ευρώπη και τα χαρακτηριστικά του καθενός. (όλες οι δραστηριότητες του Φ.Ε.5)

Ø Να μάθουν τα είδη βλάστησης που παρατηρούνται στην Ευρώπη. (δραστηριότητες του 1 και 2 Φ.Ε.6)

Ø Να γνωρίζουν τους κυριότερους τύπους ευρωπαϊκής φυτικής βλάστησης και πανίδας. (δραστηριότητες 3 και 4 του Φ.Ε.6)

Ø Να ξέρουν τα κυριότερα μνημεία του ευρωπαϊκού πολιτισμού και σε ποιο κράτος ανήκει το καθένα. (όλες οι δραστηριότητες του Φ.Ε.7)

Ø Να μπορούν να αναγνωρίζουν το χάρτη της Ευρώπης και να τον συνθέτουν. (δραστηριότητα του Φ.Ε.8)

v Στόχοι σε επίπεδο δεξιοτήτων:

Ø Να αναπτύξουν δεξιότητες επικοινωνίας και συνεργασίας με τους συμμαθητές τους στις ομαδικές εργασίες, όπως και με τη δασκάλα. (σ΄ όλες τις ομαδικές δραστηριότητες)

Ø Να μπορούν να αναζητούν πληροφορίες αλλά και να τις επεξεργάζονται σε ικανοποιητικό για το επίπεδό τους βαθμό. (σ’ όλες τις δραστηριότητες)

Ø Να μπορούν να περιγράφουν εικόνες, χάρτες, πίνακες και να καταλήγουν σε συμπεράσματα. (σχεδόν σ’ όλες τις δραστηριότητες)

v Στόχοι σε επίπεδο στάσεων:

Ø Να τονώσουν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση τους μέσα από συνεργατικές δραστηριότητες.(από τις ομαδικές εργασίες)

Ø Να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα και να εξοικειωθούν με τη διατύπωση των απόψεών τους. (σ’ όλες τις δραστηριότητες)

v Στόχοι ως προς τη χρήση των Τ.Π.Ε.:

Να αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στον ηλεκτρονικό υπολογιστή και το διαδραστικό πίνακα αξιοποιώντας τις δυνατότητές τους στην εκπαιδευτική πράξη. (σ’ όλες τις δραστηριότητες)

Ø Να εξοικειωθούν με τη χρήση των εκπαιδευτικών λογισμικών, κυρίως του Wiki, ώστε να μπορούν να τα χειρίζονται χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. (σχεδόν σ΄ όλες τις δραστηριότητες)

6. ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

Παρουσίαση ροής – εφαρμογής των δραστηριοτήτων:

1^η διδακτική ώρα

«Η θέση της Ευρώπης»

Η αφόρμηση γίνεται με την προβολή του βίντεο, σχετικό με τη μυθολογία της Ευρώπης και τους στίχους της Μαρίας Ταστσόγλου που είναι γραμμένοι σε PowerPoint και παρουσιάζονται στο διαδραστικό πίνακα. Οι στίχοι αυτοί σχετίζονται με την Ευρώπη, έτσι τους διαβάζουμε και ζητάμε από τους μαθητές να τους σχολιάσουν και να απαντήσουν στα ερωτήματα: α) από πού πήρε το όνομα η Ευρώπη; και β) τι μήνυμα δίνει ο τελευταίος στίχος για την Ευρώπη;

Έπειτα, οι μαθητές ανοίγουν τους υπολογιστές που ήδη γνωρίζουν τον χειρισμό τους και συμπληρώσουν το 1^ο φύλλο εργασίας στο Word. Σε αυτό το φυλλάδιο τα παιδιά συνεργάζονται και από κοινού απαντούν στα ερωτήματά του. Παρατηρώντας το χάρτη που υπάρχει στο φύλλο εργασίας, βρίσκουν το ημισφαίριο και την κλιματική ζώνη που βρίσκεται η Ευρώπη και τα σύνορά της (χερσαία και υδάτινα). Μετά τη συμπλήρωσή του γίνεται ανακοίνωση των αποτελεσμάτων στην ολομέλεια της τάξης, ενώ η διόρθωσή του γίνεται από τους ίδιους τους μαθητές από την παρουσίαση που βλέπουν στη συνέχεια της διδακτικής ώρας.

Τέλος, παρουσιάζεται άλλη μια διαφάνεια στους μαθητές για προβληματισμό. Το ερώτημα που τίθεται σχετίζεται με την Ευρώπη που είναι σταυροδρόμι τριών ηπείρων. Τα παιδιά συνεργάζονται και επιστρέφουν στο φύλλο εργασίας να απαντήσουν το τελευταίο ερώτημα που υπάρχει εκεί.

2^η διδακτική ώρα

«Πυκνότητα του πληθυσμού της Ευρώπης»

Κατά τη 2^η διδακτική ώρα ασχολούμαστε με την πυκνότητα του πληθυσμού της Ευρώπης. Οι μαθητές έχουν ήδη διδαχθεί σε προηγούμενο μάθημα ό,τι αφορά την πυκνότητα πληθυσμού κι έτσι μπορούν να την υπολογίσουν γνωρίζοντας την έκταση και τον πληθυσμό της ηπείρου. Αρχικά, τους δείχνουμε σε PowerPoint ένα πίνακα με τη μεταβολή του πληθυσμού στο πέρασμα των χρόνων κι ένα χάρτη με την κατανομή της πυκνότητας του πληθυσμού στη Γη τους για προβληματισμό. Έτσι, τους ρωτάμε τι παρατηρούν στον πληθυσμό της Ευρώπης, δηλαδή ποια είναι η μεταβολή του στα έτη 1750 ως 2100 (όπως προβλέπεται) και ποια η πυκνότητα της ηπείρου σε σχέση με τις άλλες ηπείρους.

Στη συνέχεια, οι μαθητές ασχολούνται με το 2^ο φύλλο εργασίας όπου η πρώτη δραστηριότητα τους παραπέμπει σε ένα φύλλο του Excel. Εκεί, οι μαθητές ακολουθώντας τις οδηγίες που τους δίνονται και είναι γραμμένες στο φυλλάδιο φτιάχνουν ένα πίνακα «έτος-πληθυσμός». Έπειτα, με τη βοήθεια των συναρτήσεων βρίσκουν το μέσο όρο του πληθυσμού και φτιάχνουν ένα γράφημα με αυτά τα δεδομένα. Η εκπαιδευτικός περνάει από κάθε ομάδα για να βοηθήσει ή και να αξιολογήσει τους μαθητές.

Αφού ολοκληρωθεί η παραπάνω δραστηριότητα η δασκάλα δείχνει μια διαφάνεια στο διαδραστικό με την έκταση και τον πληθυσμό της Ευρώπης. Οι μαθητές συνεργάζονται και βρίσκουν την πυκνότητα πληθυσμού της ηπείρου κάνοντας τις απαραίτητες στρογγυλοποιήσεις στους αριθμούς. Η διαδικασία αυτή γίνεται στο ίδιο φυλλάδιο στη δεύτερη δραστηριότητα, όπου στη συνέχεια απαντούν και στα υπόλοιπα ερωτήματα που υπάρχουν εκεί.

Στο τέλος, οι μαθητές ανακοινώνουν τα αποτελέσματα και τις απόψεις τους στην ολομέλεια και η διόρθωση γίνεται από τα ίδια τα παιδιά σύμφωνα με το σχολιασμό της δασκάλας.

3^η διδακτική ώρα

«Οριζόντιος διαμελισμός»

Η αφόρμηση για το ανάγλυφο της Γης δίνεται με μια διαφάνεια που υπάρχει ένας εννοιολογικός χάρτης. Τα παιδιά προσπαθούν να θυμηθούν τι είναι το ανάγλυφο της Γης και ποια τα στοιχεία που το αποτελούν. Έπειτα, στο 3^ο φύλλο εργασίας οι μαθητές προσπαθούν να βρουν τα στοιχεία που απαρτίζουν τον οριζόντιο διαμελισμό, συμπληρώνοντας τον εννοιολογικό χάρτη, που είναι σχεδιασμένος στο kidspiration αφού έχουν παρατηρήσει το γεωμορφολογικό χάρτη του φυλλαδίου. Στη συνέχεια, απαντούν και στα υπόλοιπα ερωτήματα του φύλλου εργασίας από τις γνώσεις που έχουν ή ψάχνοντας στο διαδίκτυο να βρουν πληροφορίες. Η τελευταία δραστηριότητα είναι ένα σταυρόλεξο που έχει σχεδιαστεί με τη βοήθεια του λογισμικού Hot Potatoes.

Η αξιολόγηση γίνεται στο τέλος της κάθε δραστηριότητας παρουσιάζοντας οι μαθητές τα αποτελέσματα και εκφράζοντας τις απόψεις τους στην ολομέλεια. Συγκεκριμένα, στην πρώτη δραστηριότητα η κάθε ομάδα εκτυπώνει τον εννοιολογικό χάρτη και σηκώνεται στο διαδραστικό για να δείξει αυτά που έχει βρει στο χάρτη, ενώ στην τελευταία η αξιολόγηση γίνεται από το ίδιο το λογισμικό που έχει σχεδιαστεί.

4^η διδακτική ώρα

«Κατακόρυφος διαμελισμός»

Αντικείμενο της ώρας αυτής είναι ο κατακόρυφος διαμελισμός. Αρχικά, η εκπαιδευτικός ρωτάει τους μαθητές να πουν στοιχεία του κατακόρυφου διαμελισμού προφορικά κι έπειτα συμπληρώνουν τον εννοιολογικό χάρτη του 4^ου φύλλου εργασίας. Η δραστηριότητα αυτή είναι αντίστοιχη με αυτή που ασχολήθηκαν την προηγούμενη διδακτική ώρα και κατά τον ίδιο τρόπο γίνεται η παρουσίασή του. Στη συνέχεια, γνωρίζοντας τα μήκη κάποιων ποταμών της Ευρώπης φτιάχνουν έναν πίνακα στο λογιστικό φύλλο Excel όπου βρίσκουν το μεγαλύτερο ποταμό, τους ταξινομούν κατά φθίνουσα σειρά και φτιάχνουν ένα γράφημα με αυτά τα δεδομένα. Οι οδηγίες που δίνονται σε αυτή τη δραστηριότητα είναι προφορικές για όλους τους μαθητές. Επίσης, παρατηρώντας το γεωμορφολογικό χάρτη της Ευρώπης και αντλώντας πληροφορίες από συγκεκριμένες ιστοσελίδες στο Internet γράφουν τις πηγές και τις εκβολές ορισμένων ποταμών της ηπείρου. Ακόμη, επιλέγουν έναν ποταμό και παρουσιάζουν τα χαρακτηριστικά του με περισσότερες λεπτομέρειες στην ολομέλεια της τάξης.

Έπειτα, οι μαθητές ανοίγουν το λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Γεωγραφία Ε’- ΣΤ΄ που είναι ήδη εγκατεστημένο στους υπολογιστές του εργαστηρίου και ασχολούνται με το σχέδιο διαθεματικών δραστηριοτήτων για τον ποταμό Δούναβη. Στη δραστηριότητα αυτή, ακολουθώντας τις οδηγίες του λογισμικού και αντλώντας πληροφορίες και εικόνες από το διαδίκτυο απαντούν στο ερώτημα του φυλλαδίου. Όταν οι μαθητές ολοκληρώνουν την άσκηση και την παρουσιάζουν στην ολομέλεια. Τέλος, η δασκάλα δείχνει φωτογραφικό υλικό από ποταμούς της Ευρώπης, ώστε να τους γνωρίσουν οι μαθητές και να αποκτήσουν μια σφαιρική άποψη για αυτούς.

5^η διδακτική ώρα

«Το κλίμα της Ευρώπης»

Η αφόρμηση αυτής της διδακτικής ώρας γίνεται με την προβολή του βίντεο ‘Το κλίμα της Ευρώπης’ στο διαδραστικό πίνακα. Έπειτα, γίνεται συζήτηση για τους παράγοντες που επηρεάζουν το κλίμα μιας περιοχής και τους γράφει η δασκάλα στον πίνακα. Στη συνέχεια, η κάθε ομάδα ασχολείται με το 5^ο φύλλο εργασίας που είναι σε ηλεκτρονική μορφή και το συμπληρώνουν στο Word. Σύμφωνα με αυτό το φυλλάδιο, οι μαθητές παρατηρώντας το χάρτη γράφουν τα κράτη της Ευρώπης που περιλαμβάνει η κάθε κλιματική ζώνη και τα χαρακτηριστικά της. Τα χαρακτηριστικά τα βρίσκουν αν επιλέξουν ‘χαρακτηριστικά’ από το φύλλο εργασίας διότι γίνεται υπερσύνδεση σε συγκεκριμένη ιστοσελίδα στο διαδίκτυο. Αφού τελειώσουν όλες οι ομάδες, η καθεμιά ανακοινώνει τα αποτελέσματα στην ολομέλεια.

Τέλος, τα παιδιά ασχολούνται ομαδικά με το ηλεκτρονικό φύλλο εργασίας του λογισμικό της Γεωγραφίας Ε΄-ΣΤ΄ απαντώντας στα πέντε πρώτα ερωτήματα. Συγκεκριμένα, ακολουθούν τα εξής βήματα που τους δίνονται στο φύλλο εργασίας: α) επιλέγουν την τάξη ΣΤ’, β) Ο «Ειδήμων», ο μεγάλος μόδιστρος πρέπει να ντύσει τους λαούς της Γης, γ) φύλλα εργασίας, δ) ηλεκτρονικό φύλλο εργασίας (τις 5

πρώτες ερωτήσεις). Ακόμα, ασχολούνται και με τη δραστηριότητα ‘’Συμπλήρωση κενού’’ του Hot Potatoes, ομαδικά.

6^η διδακτική ώρα

«Βλάστηση ( χλωρίδα – πανίδα)»

Κατά την 6^η ώρα διδασκαλίας οι μαθητές ασχολούνται με τη βλάστηση της Ευρώπης διότι έχει άμεση σχέση με το κλίμα που σε αυτό αφιερώθηκε η προηγούμενη ώρα. Καθώς με τη χλωρίδα και την πανίδα που συναντάται επειδή είναι στοιχεία της βλάστησης. Η αφόρμηση γίνεται με την προβολή του χάρτη με τα είδη βλάστησης που υπάρχουν στην Ευρώπη, με εικόνες από τα είδη βλάστησης και των ζώων που συναντάμε σε κάθε είδος βλάστησης στο διαδραστικό πίνακα. Οι μαθητές ήδη γνωρίζουν τα είδη βλάστησης και τα φωτά και ζώα που συναντάμε στο καθένα. Έτσι η εκπαιδευτικός κάνει προφορικές ερωτήσεις στα παιδιά για να δει σε τι βαθμό τα θυμούνται.

Έπειτα, η κάθε ομάδα επιλέγει ένα είδος βλάστησης, όπου η επιλογή είναι τυχαία δηλαδή με κλήρο και συμπληρώνουν το 6^ο φύλλο εργασίας. Στο φυλλάδιο αυτό η κάθε ομάδα συνεργάζεται και γράφει τη χλωρίδα και την πανίδα για το είδος βλάστησης που ασχολείται. Τις πληροφορίες τις παίρνουν από συγκεκριμένη ιστοσελίδα του Internet και η συμπλήρωση του φυλλαδίου γίνεται στο Word. Επίσης, γίνεται παρουσίαση της δραστηριότητας στην ολομέλεια της τάξης.

Στο τέλος, η εκπαιδευτικός δείχνει εικόνες από φυτά και ζώα στο διαδραστικό πίνακα και οι μαθητές καλούνται να τις περιγράψουν και να απαντήσουν στο ερώτημα ’’Σε ποιο είδος βλάστησης το συναντάμε;’’ Με αυτή τη δραστηριότητα η δασκάλα θέλει να διαπιστώσει το βαθμό κατάκτησης της γνώσης.

7^η διδακτική ώρα

«Αξιοθέατα-μνημεία της Ευρώπης»

Αυτή η διδακτική ώρα αξιοποιείται για τα αξιοθέατα της Ευρώπης. Αρχικά, η δασκάλα δείχνει μια εικόνα με τα αξιοθέατα και πού βρίσκεται το καθένα, στο διαδραστικό πίνακα. Έπειτα, η κάθε ομάδα αναλαμβάνει να βρει πληροφορίες και εικόνες για ένα από αυτά σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες του Internet που δίνονται.

Α) Πύργος του Άιφελ (πληροφορίες – εικόνες)

Β) Κολοσσαίο (πληροφορίες – εικόνες)

Γ) Παρθενώνας (πληροφορίες – εικόνες)

Δ) Μουσείο Ερμιτάζ (πληροφορίες – εικόνες)

Ε) Ανάκτορα Μπελβεντέρε (πληροφορίες – εικόνες)

Στ) Αβαείο Γουέστ Μίνστερ (πληροφορίες – εικόνες)

Αφού γίνει η αναζήτηση, εκτυπώνουν τις πληροφορίες και τις εικόνες που έχουν βρει. Με αυτά τα στοιχεία φτιάχνουν κολάζ σε ένα χρωματιστό χαρτόνι Α4, όπου το παρουσιάζουν και το αναρτούν στην αίθουσά τους. Έπειτα, στο 7^ο φύλλο εργασίας η κάθε ομάδα γράφει τις εντυπώσεις και τα συναισθήματα για το μνημείο που ασχολήθηκε. Τέλος, οι μαθητές δραστηριοποιούνται σε μια δραστηριότητα στο hot potatoes με τρεις παραλλαγές ώστε ο κάθε μαθητής να ασχοληθεί με ένα από τα παρακάτω.

Μνημείο 1

Μνημείο 2

Μνημείο 3

8^η διδακτική ώρα

«Κατασκευή χάρτη Ευρώπης- Αξιολόγηση»

Κατά την 8^η διδακτική ώρα ολοκληρώνεται η γνωριμία της Ευρώπης κι έτσι οι μαθητές συνθέτουν ένα πάζλ με το χάρτη της Ευρώπης που είναι κατασκευασμένο στο Word. Αφού ολοκληρωθεί η σύνθεσή του, ανοίγουν το λογισμικό Revelation Natural Art (RNA) και χρωματίζουν το χάρτη με χρώματα της αρέσκειά τους.

Στη συνέχεια, οι μαθητές ασχολούνται τόσο με ομαδικές όσο και με ατομικές δραστηριότητες αξιολόγησης. Οι ομαδικές εργασίες είναι γραμμένες με τη βοήθεια του λογισμικού Hot Potatoes και αντιστοιχεί μία σε κάθε μαθητή, αφού δίνονται τρεις σε κάθε ομάδα, ενώ οι ατομικές είναι γραμμένες στο Word και οι μαθητές τις συμπληρώνουν έχοντας σε έντυπη μορφή. Τέλος, η διόρθωση του φύλλου αξιολόγησης γίνεται από τη δασκάλα.

Δραστηριότητες στο Hot Potatoes

v Μαθητής 1

v Μαθητής 2

v Μαθητής 3

o Μαθητής 1

o Μαθητής 2

o Μαθητής 3

ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την πραγματοποίηση αυτού του σεναρίου είναι τα εξής:

i) Το λογισμικό παρουσίασης Power Point που χρησιμοποιείται στην αρχή για αφόρμηση της κάθε διδακτικής ενότητας, τη σύνοψη των βασικών σημείων, καθώς και για παρουσίαση χαρτών και εικόνων,

ii) το λογισμικό Word, σύμφωνα με αυτό δημιουργούνται τα φύλλα εργασίας και συμπληρώνονται τα περισσότερα από τους μαθητές, το φύλλο αξιολόγησης και το πάζλ με το χάρτη της Ευρώπης,

iii) το λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Γεωγραφία Ε΄-ΣΤ΄ κατά το οποίο δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να ασχοληθούν με διαθεματικές δραστηριότητες,

iv) το λογισμικό RNA, όπου οι μαθητές χρωματίζουν το χάρτη της Ευρώπης με χρώματα της αρέσκειάς τους,

v) το λογισμικό kidspiration κατά το οποίο κατασκευάζονται οι εννοιολογικοί χάρτες και οι μαθητές τους συμπληρώνουν με στοιχεία του οριζόντιου και κατακόρυφου διαμελισμού,

vi) το λογισμικό Excel, όπου οι μαθητές βρίσκουν τη μέγιστη τιμή, κατατάσσουν τα δεδομένα κατά φθίνουσα σειρά και φτιάχνουν γραφήματα, και

vii) το εργαλείο Web 2.0, Wiki όπου παρουσιάζεται η πορεία της διδασκαλίας που είναι προσαρμοσμένη για τη χρήση της από τους μαθητές. Έτσι, αυτοί έχουν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν το διαδίκτυο, τους υπερσυνδέσμους που έχουν γίνει και να συνεργαστούν με τους συμμαθητές τους ή με μαθητές άλλων σχολείων για να ασχοληθούν με το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο.

7. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Η αξιολόγηση γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια του σεναρίου και η επίτευξη των στόχων κρίνεται από πολλούς παράγοντες. Ορισμένοι από αυτούς αναφέρονται παρακάτω:

v Το ευχάριστο κι ευνοϊκό κλίμα που κυριαρχεί μέσα στη σχολική τάξη καθώς κι ο χωρισμός των μαθητών σε ομάδες με ανιδιοτελή κριτήρια.

v Η αλληλεπίδραση μεταξύ των παιδιών της ομάδας και το βαθμό συνεργασίας που υπάρχει τόσο μεταξύ τους όσο και με τον εκπαιδευτικό.

v Η σωστή αξιοποίηση και χειρισμός των λογισμικών.

v Η επιτυχής συμπλήρωση των φύλλων εργασίας και του φύλλου αξιολόγησης για την τελική αξιολόγηση του σεναρίου και το βαθμό κατάκτησης της γνώσης της συγκεκριμένης ενότητας της Γεωγραφίας από τους ίδιους τους μαθητές.

8. Επέκταση της δραστηριότητας

Το σενάριο θα μπορούσε να επεκταθεί στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής μιας και υπάρχει στο βιβλίο του μαθητή θεματικές ενότητές: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελλάδα» και «Οι Ευρωπαίοι πολίτες», ώστε να αποσαφηνιστούν οι σχέσεις Ελλάδας και Ευρωπαϊκής ένωσης, οι σχέσεις μεταξύ των μελών της Ευρωπαϊκής ένωσης, καθώς και τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των Ευρωπαίων πολιτών. Επίσης και στο μάθημα της Ιστορίας με την ενασχόληση για την ευρωπαϊκή ένωση και πότε η Ελλάδα έγινε μέλος της. Καθώς, και την ιστορική εξέλιξη διαφόρων ευρωπαϊκών λαών καταλήγοντας στη σημερινή τους μορφή.

9. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ø Βιβλίο μαθητή, ΣΤ΄ Δημοτικού, Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων, 2009, Αθήνα

Ø Βιβλίο δασκάλου, ΣΤ΄ Δημοτικού, Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων, 2006, Αθήνα

Ø Ματσαγγούρας Γ.Ηλίας, Η σχολική τάξη (τόμος Α’), 2001, Αθήνα

Ø Πυριωτάκης Ε. Ιωάννης, Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη, εκδόσεις Ελληνικά γράμματα, 2000, Αθήνα

10. ΔΙΚΤΙΟΓΡΑΦΙΑ

- http://egpaid.blogspot.com/2010/02/blog-post_7287.html 22/2/2012

- http://kodikosdaskalos.blogspot.com/2009/02/blog-post_8297.html 22/2/2012

- http://egpaid.blogspot.com/2010/02/blog-post_8836.html 23/2/2012

- http://egpaid.blogspot.com/2009/11/blog-post_3398.html 23/2/2012

- http://egpaid.blogspot.com/2010/02/blog-post_18.html 23/2/2012

- http://www.google.gr/search?q=%CE%BB%CE%AF%CE%BC%CE%BD%CE%B5%CF%82+%CE%B5%CF%85%CF%81%CF%8E%CF%80%CE%B7%CF%82&hl=el&qscrl=1&nord=1&rlz=1T4ADFA_elGR415GR416&site=webhp&prmd=imvns&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ei=9G07TWfMsjS0QX4-qxs&sqi=2&ved=0CEcQsAQ&biw=1024&bih=569 23/2/2012

- http://sites.google.com/site/gemegalyterapotamiakailimnes/home/potamoi-europes 6/3/2012

- http://spirit16.blogspot.com/2010/01/blog-post_4658.html 28/3/2012

- http://www.aerologio.gr/%CF%80%CE%BF%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%BF%CE%AF%CF%84%CE%B7%CF%82%CE%B5%CF%85%CF%81%CF%8E%CF%80%CE%B7%CF%82/Ποταμοί της Ευρώπης 6/3/2012

http://www.google.gr/search?q=%CF%80%CF%8D%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%82+%CF%84%CE%BF%CF%85+%CE%AC%CE%B9%CF%86%CE%B5%CE%BB&hl=el&prmd=imvns&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ei=n7pyT9THLMX98gPv5eRA&ved=0CD0QsAQ&biw=1024&bih=571 28/3/2012

- http://www.google.gr/search?q=%CE%9A%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%AF%CE%BF+%CE%A1%CF%8E%CE%BC%CE%B7%CF%82&hl=el&prmd=imvns&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ei=ZrtyT8KANcXv8AOYhqRT&ved=0CD4QsAQ&biw=1024&bih=571 28/3/2012

- http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/parthenonas/Parthenonas.htm 28/3/2012

- http://el.thecircumference.org/hermitage-state-museum 28/3/2012

- http://www.google.gr/search?q=%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B5%CE%AF%CE%BF+%CE%95%CF%81%CE%BC%CE%B9%CF%84%CE%AC%CE%B6&hl=el&prmd=imvns&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ei=3L1yT7WeC8rz8gO2q4Bt&ved=0CEkQsAQ&biw=1024&bih=571 28/3/2012

- http://photorama.ning.com/photo/vienne-2000000-aystria-to-2?xg_source=activity 28/3/2012

- http://www.google.gr/search?hl=el&biw=1024&bih=571&tbm=isch&sa=1&q=%CE%91%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B1+%CE%9C%CF%80%CE%B5%CE%BB%CE%B2%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%B5&oq=%CE%91%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B1+%CE%9C%CF%80%CE%B5%CE%BB%CE%B2%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%B5&aq=f&aqi=gS1&aql=&gs_l=img.3..0i24.59313l72360l0l73672l20l20l0l12l12l0l265l1327l0j4j3l7l0.frgbld. 28/3/2012

- http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B2%CE%B2%CE%B1%CE%B5%CE%AF%CE%BF_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9F%CF%85%CE%B5%CF%83%CF%84%CE%BC%CE%AF%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B5%CF%81 28/3/2012