Έλα στην παρέα μας (ΚΣΕ 5ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΗΒΑΣ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

v Τίτλος……………………………………………………………………….4

v Ταυτότητα………….……………………………………………………  4

v Σκεπτικό της δραστηριότητας………………………………..  4

§  Καινοτομίες                                                                       4

§  Προστιθέμενη αξία                                                            5

§  Γνωστικά – διδακτικά προβλήματα                                6

v Πλαίσιο εφαρμογής  ……………………………………………… 7

§  Σε ποιους απευθύνεται                                                     7

§  Χρόνος υλοποίησης                                                               7                                                         

§  Χώρος υλοποίησης                                                                 7

§  Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών                                    7

§  Απαιτούμενα βοηθητικά υλικά και εργαλεία                    8         

§  Κοινωνική ενορχήστρωση της τάξης                                8

v Στόχοι του σεναρίου……………………………………………….         8

§  Γνωστικοί στόχοι                                                                     9

§  Στόχοι σε επίπεδο δεξιοτήτων                                            10

§  Στόχοι σε επίπεδο στάσεων                                                            10

§  Ως προς τη χρήση των ΤΠΕ                                                 11

v Πορεία διδασκαλίας και υλοποίηση δραστηριοτήτων

      Παρουσίαση ροής – εφαρμογής των δραστηριοτήτων…. 11        

§  1^η - 2^η Διδακτική ώρα                                                              11

§  3^η Διδακτική ώρα                                                                     13

§  4^η Διδακτική ώρα                                                                     14

§  5^η – 6^η Διδακτική ώρα                                                             15

§  7^η Διδακτική ώρα                                                                     17

§  8^η Διδακτική ώρα                                                                     18

      Τα εργαλεία……………………………………………………………           19

v Αξιολόγηση……………………………………………………………..        19

v Επέκταση της δραστηριότητας………………………………. 20

v Βιβλιογραφία…………………………………………………………..        21

v Δικτυογραφία………………………………………………………….        21

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών στη Χρήση των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη 2011-2012

Β΄ Επίπεδο

Διδακτικό Σενάριο Μαθήματος Γλώσσας

1. Τίτλος: «Έλα στην παρέα μας»  – Κειμενικά είδη κατευθυντικού λόγου.

2. Ταυτότητα:

·         Δάσκαλος – Δημιουργός: Βούλγαρη Αγγελική, εκπαιδευτικός κλ. ΠΕ 70 στο 4^ο Δημ. Σχ. Θήβας.

·         Γνωστική περιοχή: Το σενάριο αυτό αφορά στο γνωστικό αντικείμενο της Γλώσσας της Γ΄ τάξης, ενότητα 8 «Έλα στην παρέα μας».

Κείμενα:  *Αξέχαστα γενέθλια

                 *Μικρομαγειρέματα

                 *Φτιάχνουμε προσκλήσεις

               Το θέμα το οποίο επιλέχθηκε είναι απόλυτα συμβατό με το ΑΠΣ και τα ΔΕΠΠΣ, εφόσον αποτελεί ενότητα του σχολικού βιβλίου της Γ΄ Τάξης Δημοτικού και οι διδακτικοί στόχοι άπτονται του αναλυτικού προγράμματος σπουδών.

·            Θέμα: Διδασκαλία του κειμενικού είδους της οδηγίας μέσα από κείμενα,  με οδηγίες διαδικασίας και κείμενα μη διαδικαστικά.

3. Σκεπτικό της δραστηριότητας

·   Καινοτομίες:

Στο σενάριο αυτό θα χρησιμοποιηθεί ως αφόρμηση η ανάγνωση του κειμένου «Τα αξέχαστα γενέθλια», από το σχολικό βιβλίο, αξιοποιώντας την εξοικείωση των μαθητών με την παραδοσιακή διδασκαλία.  Από κει και πέρα όμως, οι υπόλοιπες δραστηριότητες θα εμπλέκουν τη χρήση ΤΠΕ. Ειδικότερα, για να επιτευχθούν οι στόχοι, τόσο οι γνωστικοί όσο και οι στόχοι δεξιοτήτων, θα χρησιμοποιηθούν από τους μαθητές οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές του σχολείου και συγκεκριμένα λογισμικά όπως οι Ιδεοκατασκευές, το λογισμικό του Π.Ι. για τη Γλώσσα της  Γ΄- Δ΄Δημοτικού, το λογισμικό ειδικής χρήσης Hot Potatoes, το Ηλεκτρονικό Λεξικό Τριανταφυλλίδη.

Οι ΤΠΕ χρησιμοποιούνται ως γνωστικό εργαλείο που συμβάλλει σημαντικά στην ανάλυση και επεξεργασία της γλώσσας. Ενισχύουν τη μαθησιακή διαδικασία αφού υποστηρίζουν τη διερεύνηση, την ανακάλυψη και τελικά τη σύνθεση της γνώσης. Παράλληλα οι ΤΠΕ αποτελούν και το περιβάλλον όπου πραγματοποιούνται και εφαρμόζονται οι διδακτικοί στόχοι, αφού οι μαθητές – ατομικά ή ομαδικά - ενεργούν και δραστηριοποιούνται στον υπολογιστή.

Επιπλέον, οι δραστηριότητες που προτείνονται, συμβάλλουν στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και της δημιουργικής έκφρασης. Για παράδειγμα, το λογισμικό των Ιδεοκατασκευών δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να δημιουργήσουν, να οργανώσουν και να συνθέσουν τις ιδέες τους μ΄έναν πολύ ελκυστικό τρόπο, μέσω εικόνων και σχεδιαγράμματος, κάτι που ενισχύει και τονώνει τη φαντασία τους.

·         Προστιθέμενη αξία:

Οι ΤΠΕ παρέχουν στο μαθητή ένα πολυμεσικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο οικοδομεί γνώσεις που έχουν νόημα γι΄αυτόν.

Με το λογισμικό των Ιδεοκατασκευών ο  μαθητής βοηθείται να μεταβεί βαθμιαία από το μοντέλο της συνειρμικής γραφής στο μοντέλο της επεξεργασμένης γραφής (Σπαντιδάκης, 1998). Αναλύει, οργανώνει και συνθέτει ιστορίες συνδέοντας χρονικά και λογικά τις λεκτικές και εικονικές αναπαραστάσεις, με αποτέλεσμα την απόκτηση των γνωστικών δεξιοτήτων που επιθυμούμε, την ικανότητα να εκφράζεται γραπτώς με επάρκεια και ακρίβεια  καθώς και τη διαχρονική μάθηση.

Με το λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου που αφορά τη Γλώσσα της Γ΄ Δημοτικού, οι μαθητές διερευνώντας και ανακαλύπτοντας, εξασκούνται σε ένα ελκυστικό και ευχάριστο περιβάλλον και κατακτούν τη νέα γνώση. 

Με το λογισμικό « Hot Potatoes» ενισχύεται η αυτοπεποίθηση όλων των μαθητών, ακόμα και των μαθησιακά αδύναμων, λόγω της δυνατότητας διορθωτικής παρέμβασης που έχουν, είτε στο κείμενό τους, είτε στις ασκήσεις που τους δίνονται και κατ΄ επέκταση αυτοαξιολογούνται.

Το λογισμικό Revelation Natural Art, που αποτελεί ένα ανοικτό εκπαιδευτικό εργαλείο εποικοδομητικής μάθησης, μπορεί να αξιοποιηθεί μέσα στην τάξη για την καλλιέργεια της δημιουργικής έκφρασης, του οπτικού αλφαβητισμού, στα πλαίσια της οπτικής και συναισθηματικής εκπαίδευσης και κατ΄ επέκταση την καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης και της συναισθηματικής νοημοσύνης. (Μ. Φραγκάκη, 2007)

·         Γνωστικά – διδακτικά προβλήματα

 Οι μαθητές είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση του Η/Υ σε ικανοποιητικό βαθμό. Μια δυσκολία που μπορεί να εμφανιστεί είναι στην ικανότητά τους να γράφουν με άνεση και ευχέρεια το κείμενο που θα τους ανατεθεί. Γνωρίζοντας ότι οι περισσότεροι μαθητές διαθέτουν άνεση στη χρήση του ποντικιού και σε κάποια κουμπιά του πληκτρολογίου αλλά όχι τόσο στην πληκτρολόγηση κειμένου, θα πρέπει να έχουμε συνθέσει έτσι τις ομάδες ώστε σε καθεμία να υπάρχει κάποιος που είναι καλύτερος γνώστης αυτής της δεξιότητας. Ή ακόμη, μπορούμε εξ΄ αρχής να αναθέσουμε στους μαθητές ενδοομαδικούς ρόλους ( του συντάκτη, του αφηγητή, του διοργανωτή) τους οποίους θα μπορούν και να  εναλλάσσουν.

Μία επιπλέον δυσκολία που ενδέχεται να εμφανιστεί είναι κατά την καταγραφή ιδεών στο λογισμικό των Ιδεοκατασκευών. Λαμβάνοντας υπόψη ότι α) το συγκεκριμένο λογισμικό αποτελεί ένα σημαντικό και σύνθετο εργαλείο εκμάθησης του γραπτού λόγου και β) οι μαθητές μας δεν έχουν ασκηθεί αρκετά στην καταγραφή των ιδεών τους με χαρτί και μολύβι,  άρα πολύ περισσότερο, μέσα σε ένα σύνθετο ηλεκτρονικό περιβάλλον, τίθεται επιτακτική ανάγκη η επίβλεψή μας να  είναι συνεχής, ανατροφοδοτική και εμψυχωτική.  

Πάντως είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η συνεχής καθοδήγηση, ο συντονισμός ενεργειών και η επίβλεψη των μαθητών μας σ΄όλη τη διάρκεια υλοποίησης των δραστηριοτήτων κρίνεται απαραίτητη. Η παρουσία μας μέσω διευκρινιστικών, διορθωτικών παρεμβάσεων και ανατροφοδοτικών κινήσεων θα βοηθήσει τους μαθητές μας να κατακτήσουν τη γνώση, να εργάζονται σε ένα κλίμα συνεργασίας, εμπιστοσύνης και συναισθηματικής κάλυψης  και εμάς να επιτύχουμε τους στόχους της διδασκαλίας μας.

4. Πλαίσιο εφαρμογής

·         Σε ποιους απευθύνεται:

Το σενάριο απευθύνεται στους μαθητές της Γ΄ Δημοτικού, οι οποίοι στην ηλικία αυτή μαθαίνουν να αναλύουν, να επεξεργάζονται και να δομούν το λόγο τους, γραπτό ή προφορικό.

·         Χρόνος υλοποίησης

Το παρόν σενάριο θα ολοκληρωθεί σε 8 διδακτικές ώρες.

·         Χώρος υλοποίησης

Το σενάριο απαιτεί οι μαθητές να εργαστούν εξ΄ ολοκλήρου στην αίθουσα πληροφορικής ή να χρησιμοποιήσουν τα laptop που υπάρχουν στο σχολείο.

·         Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών

Τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν τα βασικά μέρη από τα οποία αποτελείται ένα κείμενο ( τίτλος, πρόλογος, κύριο θέμα, επίλογος, παράγραφοι), έτσι ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε στη γνωριμία με τα είδη των κειμένων. Ακόμα θα πρέπει να ανακαλέσουν πρότερες γνώσεις γραμματικής και συγκεκριμένα τους χρόνους των ρημάτων, γιατί εδώ θα μάθουν πώς και πότε χρησιμοποιούνται οι ρηματικές μορφές μέσα στο κάθε είδος κειμένου. Τέλος, θα πρέπει να διαθέτουν στοιχειώδεις γνώσεις χρήσης του υπολογιστή, αφού εδώ θα πρέπει να ασχοληθούν με δραστηριότητες πιο απαιτητικές.

·         Απαιτούμενα βοηθητικά υλικά και εργαλεία

Για την υλοποίηση του σεναρίου θα μας χρειαστούν ηλεκτρονικοί υπολογιστές στους οποίους θα είναι εγκατεστημένα: ο επεξεργαστής κειμένου, το λογισμικό παρουσίασης Powerpoint, το λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τη  Γλώσσα Γ΄- Δ΄ Δημοτικού, τα λογισμικά ειδικής χρήσης «Ιδεοκατασκευές» ,«Hot Potatoes» και « Revelation Natural Art», ένας βιντεοπροβολέας και ένας εκτυπωτής.

·         Κοινωνική ενορχήστρωση της τάξης

Οι μαθητές θα εργαστούν σε ομάδες των 2-3 ατόμων. Λόγω της φύσης των δραστηριοτήτων τις οποίες  θα κληθούν να επεξεργαστούν οι μαθητές, ο συγκεκριμένος αριθμός των μελών της ομάδας είναι ο πιο κατάλληλος, έτσι ώστε να έχουν όλοι το χώρο, το χρόνο και το ρόλο που απαιτείται για να κατακτήσουν τη γνώση. Κατά τη διάρκεια της πραγματοποίησης του σεναρίου, ο ρόλος μας είναι καθοδηγητικός και ανατροφοδοτικός.  Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να διδάξουμε – όταν οι περιστάσεις το απαιτούν – συγκεκριμένες κοινωνικές ικανότητες ή να υποδείξουμε διαδικασίες επεξεργασίας του υλικού. (Ματσαγγούρας, 1994). Για να γίνουμε πιο σαφείς, εποπτεύουμε και κατευθύνουμε τις συνεργατικές δραστηριότητες των ομάδων, ενθαρρύνουμε τις επιθυμητές μορφές συμπεριφοράς και βοηθάμε τις ομάδες στην εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα που παρουσιάζονται, χωρίς όμως να τα επιλύουμε οι ίδιοι. (Ματσαγγούρας, 1994).

5. Στόχοι του σεναρίου

Ως γενικός σκοπός του σεναρίου ορίζεται η διδασκαλία κειμενικών ειδών του κατευθυντικού λόγου. Δίνεται ιδιαίτερη  έμφαση στην ανάλυση και κατανόηση, από τους μαθητές, της δομής και της λειτουργίας κειμένων τέτοιου είδους.

                  Ειδικότερα, οι μαθητές με την ολοκλήρωση της διδασκαλίας θα πρέπει:

v  Ως προς το γνωστικό αντικείμενο:

α) να γνωρίζουν και ν΄ αναπαράγουν τη σχηματική δομή μιας επιχειρηματολογίας. (Επιτυγχάνεται με το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4 που παρουσιάζεται στους μαθητές και με την καταγραφή των επιχειρημάτων τους στο λογισμικό των Ιδεοκατασκευών κατά το πρώτο διδακτικό δίωρο).

β) να αναγνωρίζουν τη δομή μιας οδηγίας και να είναι σε θέση να διαχωρίσουν κείμενα με οδηγίες διαδικαστικές από οδηγίες μη διαδικαστικές. (Η επίτευξη γίνεται με την παρουσίαση του ΦΥΛΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 7 και την καταγραφή διαφόρων τύπων οδηγιών από τις ομάδες στο λογισμικό των Ιδεοκατασκευών την 5^η και 6^η διδακτική ώρα).

γ) να δημιουργούν διαφόρων ειδών προσκλήσεις, ανάλογα με το θέμα και τους παραλήπτες. (Τα ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 8, 9, 10 και 11 που αναφέρονται στην 7^η και 8^η διδακτική ώρα επιδιώκουν την επίτευξη του στόχου).

δ) να κατανοούν ότι ο Μέλλοντας σημασιολογικά αποδίδει την πρόθεση του ομιλητή να πραγματοποιήσει μια ενέργεια και να εξοικειωθούν με τη χρήση του στη συνοπτική και εξακολουθητική μορφή του. (Κατά την 3^η διδακτική ώρα οι δραστηριότητες και τα ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5 ΚΑΙ 6 αποσκοπούν στην επίτευξη αυτού του στόχου).

ε) να χρησιμοποιούν προστακτική Ενεστώτα ή Αορίστου για να αποδώσουν την εκτέλεση μιας οδηγίας.(Επιτυγχάνεται με τις δραστηριότητες στην 4^η διδακτική ώρα, όπου οι μαθητές εξασκούνται σε εκτέλεση οδηγιών με ασκήσεις από το λογισμικό του Π.Ι. για τη Γλώσσα Γ΄ Δ΄ Δημοτικού).

στ) να επαναφέρουν στη μνήμη τους κανόνες για τις καταλήξεις των ρημάτων –αίνω, -ώνω, -ίζω, καθώς και τις εξαιρέσεις τους. (Επιτυγχάνεται με την πλοήγηση στο Ηλεκτρονικό Λεξικό του Τριανταφυλλίδη κατά την 3^η διδακτική ώρα).

v  Σε επίπεδο δεξιοτήτων:

            α) να αναπτύξουν δεξιότητες επικοινωνίας και συνεργασίας, αφού θα εργαστούν κατά βάση ομαδοσυνεργατικά. (Με την εξάσκηση στο λογισμικό των Ιδεοκατασκευών, του Revelation Natural Art και του λογισμικού της Γλώσσας του Π. Ι. επιτυγχάνεται αυτός ο στόχος).

            β) να αναπτύξουν ικανότητες διερεύνησης, συλλογής οργάνωσης, ανάλυσης και επεξεργασίας δεδομένων. Αυτό θα επιτευχθεί με τον κατακερματισμό και επεξήγηση των ειδών του κατευθυντικού λόγου που θα πραγματοποιηθούν με τις δραστηριότητες στο λογισμικό της Γλώσσας του Π. Ι. και των Ιδεοκατασκευών.

            γ) να αποκτήσουν την ικανότητα να επιλέγουν τις κατάλληλες μορφές που μπορεί να πάρει η ελληνική γλώσσα, προκειμένου ν΄ αποδώσουν με τον καλύτερο τρόπο την πρόθεση του ομιλητή και να γίνεται άμεσα σαφής η επικοινωνιακή περίσταση του κειμένου. Εδώ ο στόχος θα επιτευχθεί με τη σημασιολογική κατανόηση του Μέλλοντα και με τη χρήση της προστακτικής στα συγκεκριμένα κειμενικά είδη. (ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5 και 6).

v  Σε επίπεδο στάσεων:

            α) να τονώσουν την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμησή τους μέσα από ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες. (Επιτυγχάνεται με τη δραστηριοποίηση στο λογισμικό της Γλώσσας του Π.Ι., των Ιδεοκατασκευών και του  Revelation Natural Art).

            β) να οικοδομήσουν τη γνώση αναλαμβάνοντας ενεργό ρόλο στη μαθησιακή διαδικασία. (Με όλες τις δραστηριότητες που αναλαμβάνουν να ασχοληθούν οι μαθητές και στις 8 διδακτικές ώρες).

            γ) να αναπτύξουν την αφαιρετική και κριτική τους ικανότητα, μέσω της ανάλυσης δομών διαφόρων τύπων κειμένων κατευθυντικού λόγου. (Η επίτευξη πραγματοποιείται με την παρουσίαση του ΦΥΛΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 7 και με την καταγραφή οδηγιών στο λογισμικό των Ιδεοκατασκευών).

v  Ως προς τη χρήση των ΤΠΕ:

            α) να αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στον ηλεκτρονικό υπολογιστή ως μέσο άντλησης πληροφοριών. (Με όλες τις δραστηριότητες).

            β) να αναπτύξουν δεξιότητες χρήσης και αξιοποίησης των λογισμικών Hot Potatoes, Ιδεοκατασκευές, Revelation Natural Art, του λογισμικού του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τη Γλώσσα της Γ΄- Δ΄ Δημοτικού και του Ηλεκτρονικού Λεξικού του Τριανταφυλλίδη.

            γ) να χρησιμοποιούν με εποικοδομητικό τρόπο τον επεξεργαστή κειμένου για να παρεμβαίνουν σε ένα κείμενο διορθωτικά, συντακτικά και μορφολογικά ανάλογα με το είδος του, τους αποδέκτες του και τη δομή του. (Με τα ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2, 3, 4 στο πρώτο διδακτικό δίωρο και το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 6 την 3^η διδακτική ώρα).

6. Πορεία Διδασκαλίας και Υλοποίηση δραστηριοτήτων.

      Παρουσίαση ροής – εφαρμογής των δραστηριοτήτων:

1^η – 2^η  Διδακτική  Ώρα.

      Η αφόρμηση γίνεται με την ανάγνωση του κειμένου « Αξέχαστα γενέθλια» που βρίσκεται στο β΄ τεύχος του βιβλίου της Γλώσσας « Τα απίθανα μολύβια» της Γ΄  Δημοτικού ( σελ. 34-35). Η ανάγνωση ανατίθεται σε κάποιο μαθητή, αφού πρόκειται για ένα εύκολο κείμενο με προσιτό θέμα και διαλόγους, για παιδιά αυτής της ηλικίας. Μετά την ανάγνωση του κειμένου ακολουθεί μια ολιγόλεπτη συζήτηση για το περιεχόμενό του και δίνεται στους μαθητές το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 . Πρόκειται για μια άσκηση συμπλήρωσης κενών που θα βοηθήσει τα παιδιά να ξεκλειδώσουν τα κύρια σημεία του κειμένου και να το κατανοήσουν καλύτερα.

      Στη συνέχεια και αφού ολοκληρώσουν το πρώτο φύλλο εργασίας, γίνεται μια πρώτη συζήτηση με τους μαθητές για τους χρόνους που χρησιμοποιούμε για να εκφράσουμε μία επιθυμία μας. Η δραστηριότητα στηρίζεται στις αρχές του επικοδομητισμού του Piaget, σύμφωνα με την οποία, πάνω στις προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών για τους χρόνους, μαθαίνουμε το νέο χρόνο (Μέλλοντα), με τον οποίο εκφράζουμε επιθυμίες και σχέδια. Τους δίνουμε πέντε λεπτά να συσκεφθούν ομαδικά και κατόπιν ακούμε τις απόψεις τους. Για να τους βοηθήσουμε περισσότερο, τους παρουσιάζουμε ένα μικρό απόσπασμα από το κείμενο που ήδη διάβασαν, (ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2) με χρήση του Επεξεργαστή Κειμένου. Εκεί έχουμε επισημάνει με έντονο χρώμα τα ρήματα και αναζητούμε τους χρόνους που χρησιμοποιούνται. Διευκρινίζουμε λοιπόν ότι χρησιμοποιούμε Μέλλοντα όταν θέλουμε να δείξουμε την πρόθεση του ομιλητή να κάνει μια ενέργεια και είτε  επιλέγουμε τη συνοπτική είτε την εξακολουθητική του μορφή. Αναθέτουμε στις ομάδες να βρουν κι άλλα παραδείγματα με ρήματα σε χρόνο Μέλλοντα μέσα από το κείμενο και να τις παρουσιάσουν στην τάξη. Τότε δίνουμε και το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 για περαιτέρω εξάσκηση και κατανόηση της χρήσης του Μέλλοντα. Όταν ολοκληρώνουν επιτυχώς το φύλλο εργασίας, γνωρίζουμε ότι έχει επιτευχθεί και ο διδακτικός στόχος που θέσαμε εξ΄αρχής για τη σημασιολογική χρήση του Εξακολουθητικού και Συνοπτικού Μέλλοντα.

      Τα πρώτο δίωρο θα ολοκληρωθεί προβάλλοντας στους μαθητές, με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα, το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4 . Πρόκειται για ένα κείμενο που θα διαβάσουμε όλοι μαζί σε πρώτη φάση. Μετά θα αναθέσουμε στις ομάδες να το ξαναδιαβάσουν μόνες τους και να αποφανθούν για το περιεχόμενο του. Όταν καταλήξουμε ότι πρόκειται για ένα κείμενο που  ¨κρύβει¨ τις απόψεις δύο παιδιών για ένα θέμα, λέμε στα παιδιά να εργαστούν ομαδικά και να τις καταγράψουν απλά σε ένα φύλλο χαρτί. Επίσης αναφέρουμε ότι ο τρόπος που υποστηρίζουμε τη γνώμη μας για ένα θέμα ονομάζεται « επιχειρηματολογία». Άρα όλα όσα θα καταγράψουν είναι τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούμε για να υποστηρίξουμε την άποψή μας. Αφήνουμε λοιπόν λίγο χρόνο στα παιδιά να καταγράψουν τις ιδέες τους, τις παρουσιάζουν στην τάξη και τις συζητάμε όλοι μαζί. Μέσα από τη συζήτηση καταλήγουμε και στον τρόπο που πρέπει να δομείται μία επιχειρηματολογία, να έχει δηλαδή λογική σειρά και ουσιαστικές απόψεις. Με το τέλος και αυτής της δραστηριότητας μπορούμε να πούμε ότι έχουμε επιτύχει και τον επόμενο διδακτικό στόχο μας, σχετικά με τη σχηματική δομή μιας επιχειρηματολογίας. Επιπροσθέτως, ως επέκταση αυτής της δραστηριότητας και για να είμαστε πιο σίγουροι για το θετικό αποτέλεσμα όλων των ενεργειών μας ως τώρα, μπορούμε να προτείνουμε στους μαθητές μας να ανοίξουν το εγκατεστημένο λογισμικό «Ιδεοκατασκευές».  

 Επισημαίνουμε ότι οι μαθητές μας έχουν ασχοληθεί ξανά με αυτό το λογισμικό αλλά σε αρχικό επίπεδο. Άρα η καταγραφή γίνεται με συνεχή καθοδήγηση. Τους λέμε να γράψουν μία έκθεση, όπου θα δίνουν τις απόψεις τους με επιχειρήματα για το κείμενο που ήδη διάβασαν στο φύλλο εργασίας 4. Έτσι, και ασκούνται στο γραπτό λόγο και εξασκούνται στη σχηματική δομή μιας επιχειρηματολογίας, όπως την παρουσιάσαμε στην τάξη.

3^η  Διδακτική Ώρα.

      Η 3^η διδακτική ώρα αφιερώνεται αποκλειστικά στην εκμάθηση γραμματικών φαινομένων και συγκεκριμένα στην Προστακτική Ενεστώτα και Αορίστου.

      Μέσα από το βιβλίο της Γλώσσας « Τα απίθανα μολύβια» διαβάζουμε το δεύτερο κείμενο της 8^ης ενότητας, τα «Μικρομαγειρέματα». Βρίσκεται στις σελίδες 39 και 40 του 2^ου τεύχους. Η ανάγνωση γίνεται από εμάς σε όλη την τάξη και ακολουθεί  συζήτηση για το περιεχόμενό της. Με σχετικές ερωτήσεις επικεντρωνόμαστε  στα λόγια του « κουζινοξωτικού» και ιδίως όταν μιλάει για το πώς να φτιάξουν τις τρουφομπαλίτσες. Ζητάμε από τα παιδιά να υπογραμμίσουν τα ρήματα που χρησιμοποιεί το κουζινοξωτικό για να δώσει οδηγίες. Εξηγούμε ότι για να δώσουμε οδηγίες χρησιμοποιούμε μία μορφή των ρημάτων που λέγεται Προστακτική. Τότε τους παρουσιάζουμε με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5. Εδώ με τη βοήθεια του προγράμματος παρουσίασης Powerpoint δείχνουμε τη μορφή της Προστακτικής, τη χρήση της και τους χρόνους στους οποίους τη βρίσκουμε. Ακούμε τις απορίες των μαθητών και επεξηγούμε ό,τι δεν έχει γίνει κατανοητό. Κατόπιν  εκτυπώνουμε και μοιράζουμε το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 6, όπου τα παιδιά εξασκούνται στην κλίση της Προστακτικής Ενεστώτα και Αορίστου. Συγχρόνως δίνουμε έμφαση στις καταλήξεις που έχει η  προστακτική ανάλογα με τις καταλήξεις των ρημάτων. Έτσι κάνουμε και μία επανάληψη στην ορθογραφία των ρημάτων και κυρίως σε όσα λήγουν σε –ίζω, -αίνω, και –ώνω και τις εξαιρέσεις τους. Σε αυτό το σημείο μπορούμε να παρακινήσουμε τους μαθητές να περιηγηθούν διαδικτυακά στο ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ, όπου μπορούν να αναζητήσουν ό,τι δε θυμούνται από τα ρήματα και τις καταλήξεις τους. Το διαδίκτυο γίνεται έτσι πηγή αναζήτησης, εύρεσης και επεξεργασίας της πληροφορίας.

 Το φύλλο εργασίας που τους έχει δοθεί περιέχει και ασκήσεις χρήσης της προστακτικής μέσα σε κείμενο με οδηγίες, για μεγαλύτερη εξάσκηση και εμπέδωση αυτής της ρηματικής μορφής.

4^η  Διδακτική Ώρα.

      Στην αρχή της 4^ης διδακτικής ώρας οι μαθητές έχουν κατανοήσει την Προστακτική και τη χρήση της μέσα σε κείμενο. Για να επιτευχθεί όμως επαρκώς ο συγκεκριμένος διδακτικός στόχος, καλούμε τους μαθητές – ομαδικά – να ανοίξουν το λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τη Γλώσσα της Γ΄ Δημοτικού.

      Αφού κάθε ομάδα πληκτρολογήσει ένα όνομα στο ειδικό πλαίσιο που εμφανίζεται (το όνομα έχει αποφασιστεί από τα μέλη της ομάδας), τότε βλέπουν μπροστά τους την αρχική σελίδα με τις ενότητες. Τους λέμε ν΄ανοίξουν την ενότητα « Παιχνίδια του κόσμου» και να κάνουν κλικ πάνω στο βιβλίο.  Παρουσιάζεται μπροστά τους μία σελίδα με τρεις επιλογές και διαλέγουν την υποενότητα «οι πάνινες κούκλες». Βλέπουν τις οδηγίες για την κατασκευή μιας πάνινης κούκλας. Τους αναθέτουμε λοιπόν την εξής εργασία: Να αντικαταστήσουν τα ρήματα με κόκκινο χρώμα με το β΄ πρόσωπο της Προστακτικής Ενεστώτα, έτσι ώστε να αποδώσουν με άλλον τρόπο τις οδηγίες κατασκευής της κούκλας.

      Αφού ολοκληρώσουν την καταγραφή των οδηγιών , παρουσιάζουμε τις απαντήσεις στην τάξη, τις ελέγχουμε και επιβραβεύουμε τα παιδιά για την προσπάθειά τους, με το να τους αφήσουμε ελεύθερο χρόνο για να δημιουργήσουν τη δική τους εκδοχή μιας πάνινης κούκλας, ζωγραφίζοντάς την όπως επιθυμούν, στο τέλος της άσκησης .

Επιπρόσθετα, μπορούμε να δώσουμε την ευκαιρία στους μαθητές να εξασκηθούν στο να ακούνε οδηγίες κατεύθυνσης και να τις εκτελούν. Μπαίνουν στην ενότητα « Γνωρίζω τον τόπο μου», στο ίδιο λογισμικό, και κάνουν κλικ στη «Θεσσαλονίκη». Εκεί τους δίνεται η δυνατότητα να ακούσουν οδηγίες για το πώς θα πάνε στο Αρχαιολογικό Μουσείο τα παιδιά που εμφανίζονται στην άσκηση και να τα κατευθύνουν ανάλογα, με τη βοήθεια του ποντικιού τους.

5^η – 6^η Διδακτική Ώρα.

      Ξεκινώντας την 5^η διδακτική ώρα κάνουμε μία επανάληψη στις οδηγίες. Αναφερόμαστε στον τρόπο που μάθαμε ότι καταγράφουμε τις οδηγίες, στους χρόνους που χρησιμοποιούμε και τις ρηματικές μορφές. Στη συνέχεια  παρουσιάζουμε στην  τάξη, με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα και του προγράμματος παρουσίασης Powerpoint, το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 7. Εκεί αναφερόμαστε στα δύο διαφορετικά είδη οδηγιών: τις διαδικαστικές και τις μη διαδικαστικές. Φυσικά εμείς τις παρουσιάζουμε πολύ πιο απλά για να γίνουν ευκολότερα κατανοητές. Άλλωστε οι έννοιες που παρουσιάζουμε πρέπει να είναι ανάλογες για παιδιά αυτής της ηλικίας. Μετά την παρουσίαση στην τάξη, παρακινούμε τα παιδιά να εργαστούν ομαδικά, να συζητήσουν και να βρουν ομοιότητες και διαφορές που παρατηρούν στα δύο αυτά είδη οδηγιών. Συζητάμε τις απόψεις τους και καταλήγουμε στη δομή που θα πρέπει να έχει μία οδηγία. Επεκτεινόμαστε λέγοντας ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι να δίνουμε οδηγίες ( κατευθύνσεις, συνταγές, κατασκευές, διαταγές κ.α.) και δείχνουμε παραδείγματα στο πρόγραμμα παρουσίασης που έχουμε ήδη ανοικτό.

Κατόπιν λέμε στους μαθητές μας ότι θα δουλέψουμε ομαδικά για τη εργασία που θα ακολουθήσει. Ανοίγουν το λογισμικό των                            « Ιδεοκατασκευών» , καταχωρούν  το όνομα της ομάδας τους και ανοίγουν το εικονίδιο   για την καταγραφή των ιδεών τους επιγραμματικά.  

Σε αυτό το σημείο αναθέτουμε σε κάθε ομάδα ένα θέμα να επεξεργαστεί. Η πρώτη ομάδα να γράψει μία συνταγή, η δεύτερη να γράψει οδηγίες κατεύθυνσης για τη διαδρομή από το σχολείο μας προς το Δημαρχείο, η τρίτη κανόνες σωστής συμπεριφοράς όταν επισκεπτόμαστε ένα μουσείο, η τέταρτη οδηγίες σωστής διατροφής και η πέμπτη οδηγίες για την κατασκευή μιας αποκριάτικης μάσκας.

      Καθόλη τη διάρκεια βοηθάμε, επεξηγούμε και ανατροφοδοτούμε συνεχώς τους μαθητές μας έτσι ώστε να έχουμε το βέλτιστο αποτέλεσμα.

      Στο επόμενο στάδιο  οι ομάδες ταξινομούν τις αρχικές τους ιδέες και τις βάζουν σε μία λογική σειρά. Έτσι το κείμενό τους εμφανίζει συγκροτημένη δομή, σύμφωνη με όσα διδάχθηκαν νωρίτερα. Βλέποντας τις ιδέες τους να μετατρέπονται σε οργανωμένο  και με λογική σειρά κείμενο,  οι μαθητές ικανοποιούνται, αποκτούν αυτοπεποίθηση και παρακινούνται να συνεχίσουν. Ακόμη κατανοούν καλύτερα τον τρόπο που εκφράζεται και οργανώνεται η σκέψη τους. Επιτυγχάνονται και οι στόχοι στάσεων και δεξιοτήτων, εκτός από τους καθαρά διδακτικούς, που αφορούν τη δομή ενός κατευθυντικού κειμένου.

      Στα επόμενα δύο στάδια,  οι μαθητές ελέγχουν γραμματικά, ορθογραφικά και συντακτικά το κείμενό τους, επεμβαίνουν διορθωτικά και αποσαφηνίζουν σημεία που μπορεί να δημιουργούν κάποιο πρόβλημα. Έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν την εικόνα του γραπτού τους έτσι ώστε να γίνει πιο ελκυστικό και ενδιαφέρον για τον αναγνώστη.

 Όταν ολοκληρώσουν τα κείμενά τους οι ομάδες, τα εκτυπώνουμε και τα αναρτούμε στον πίνακα της τάξης μας. Όλοι είναι χαρούμενοι και ικανοποιημένοι με το αποτέλεσμα.

7^η Διδακτική Ώρα.

      Ξεκινώντας την 7^η διδακτική ώρα κάνουμε μία επαναληπτική συζήτηση για τα είδη των κειμένων που ήδη συναντήσαμε. Τότε αναφέρουμε ότι ένα άλλο πολύ προσφιλές και γνωστό κείμενο – ιδίως για παιδιά της ηλικίας τους- είναι οι προσκλήσεις. Αναφερόμαστε στο πρώτο κείμενο - « Τα γενέθλια της Μελίνας» - και ζητάμε να πουν όλοι τις προσωπικές τους εμπειρίες για τα δικά τους γενέθλια και τις προσκλήσεις που έχουν χρησιμοποιήσει. Αφού γίνει η σχετική συζήτηση, παρουσιάζουμε στην τάξη με τη βοήθεια του λογισμικού γενικής χρήσης Powerpoint το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 8 . Βλέπουμε διάφορα είδη προσκλήσεων, και συζητάμε για τα απαραίτητα στοιχεία κάθε πρόσκλησης και το ύφος που πρέπει να έχει, ανάλογα στο ποιον απευθύνεται.

Στη συνέχεια προτρέπουμε τα παιδιά να ανοίξουν ξανά το λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τη Γλώσσα της Γ΄ και Δ΄ Δημοτικού και συγκεκριμένα στην ενότητα « Tο εργαστήρι μου».            

Μετά ανοίγουν την υποενότητα «Προσκλήσεις» και καλούμε τα παιδιά να εργαστούν ομαδικά και να δημιουργήσουν τις δικές τους προσκλήσεις. Όντως όλοι επιδίδονται με ιδιαίτερη χαρά και διάθεση σε αυτήν τη δραστηριότητα. Παρατηρούμε ότι κατά την εργασία σε ομάδες, η μάθηση επιτυγχάνεται εξαιτίας της αλληλεπίδρασης του ατόμου με άλλα άτομα σε συγκεκριμένες επικοινωνιακές περιστάσεις (κοινωνικοπολιτικές θεωρήσεις Vygotsky, Doise).  Στο τέλος εκτυπώνουμε τις προσκλήσεις των ομάδων , τις παρουσιάζουμε στις υπόλοιπες ομάδες και τις αναρτούμε κι αυτές στον πίνακα της τάξης μας.

8^η Διδακτική Ώρα.

      Η τελευταία διδακτική ώρα προσφέρεται για αξιολόγηση όσων διδάξαμε στους μαθητές μας. Σε πρώτη φάση τους δίνουμε το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 9 και το ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 10, που είναι  σχετικά με τα γραμματικά φαινόμενα που συναντήσαμε και τη χρήση των ρημάτων, παίρνοντας θεματολογία από σχετικά κείμενα.

      Όταν ολοκληρώσουν τα φύλλα εργασίας, τα ελέγχουμε και διαπιστώνουμε ότι οι διδακτικοί μας στόχοι όντως επιτεύχθηκαν. Ακόμα η χρήση των λογισμικών και των φύλλων εργασίας ανέδειξαν το μαθητοκεντρικό μοντέλο της διερευνητικής  μάθησης μέσα από την αναζήτηση της γνώσης σε διαφορετικούς τόπους και με διάφορους τρόπους.

      Εν κατακλείδι, αφού επιβραβεύουμε τους μαθητές μας, τους προτείνουμε να ανοίξουν το πρόγραμμα ζωγραφικής Revelation Natural Art, που είναι ήδη εγκαταστημένο στους υπολογιστές τους και να δημιουργήσουν δικές τους προσκλήσεις, εξ΄ ολοκλήρου με προσωπικές ιδέες και φαντασία (ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 11).  Στον πίνακα της τάξης παραθέτουμε κάποια θέματα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν, χωρίς όμως να είναι δεσμευτικά (π.χ. πρόσκληση για τη χριστουγεννιάτικη γιορτή του σχολείου, συνταγή, οδηγίες κατασκευής ενός ημερολογίου). Στόχος μας είναι να αυτενεργήσουν και να δημιουργήσουν, με μοναδικό γνώμονα τις ιδέες τους και τη φαντασία τους. Άλλωστε όταν τα παιδιά ωθούνται  να δημιουργήσουν με τη φαντασία τους, το μόνο αποτέλεσμα που αναμένουμε είναι μικρά έργα τέχνης.

      Τα εργαλεία

Το λογισμικό γενικής χρήσης Word θα χρησιμοποιηθεί για να  δημιουργηθούν τα φύλλα εργασίας με πιο ελκυστικό τρόπο για τους μαθητές. Αποτελεί εξέλιξη η γραφή κειμένων με αυτόν τον τρόπο γιατί η δημιουργία πολυτροπικών κειμένων και ασκήσεων  κάνει πιο ευχάριστο το μάθημα και η γνώση επιτυγχάνεται άνετα, απρόσκοπτα και ευχάριστα για τους μαθητές μας.

Με το λογισμικό παρουσίασης Powerpoint θα παρουσιαστούν στη τάξη με πολλαπλές αναπαραστάσεις, τα είδη των κειμένων και παραδείγματά τους, η Προστακτική (σημασία – καταλήξεις – χρήση) καθώς και τα είδη των προσκλήσεων, που θα έχουμε αντλήσει από το διαδίκτυο.

Με το λογισμικό ειδικής χρήσης Hot Potatoes θα δημιουργήσουμε αλληλεπιδραστικές ασκήσεις συμπλήρωσης κενών και ένα σταυρόλεξο.

Με την πλοήγηση στο διαδίκτυο θα δώσουμε στους μαθητές μας τη δυνατότητα να αναζητούν πληροφορίες, να βρίσκουν απαντήσεις στα ερωτήματά τους. Συγκεκριμένα θα μπορούν να πλοηγηθούν στο Ηλεκτρονικό Λεξικό Τριανταφυλλίδη για να θυμηθούν τα ρήματα, την ορθογραφία τους και τις καταλήξεις τους.

Τέλος, με το λογισμικό ειδικής χρήσης Revelation Natural art οι μαθητές θα δημιουργήσουν, ατομικά και ομαδικά, οδηγίες και προσκλήσεις προσωπικής έμπνευσης. Έτσι θα καλλιεργηθεί η έκφραση και η δημιουργικότητά τους με το να δημιουργήσουν πολλαπλές αναπαραστάσεις. (Φραγκάκη Μ., 2007).

7.  Αξιολόγηση.

Η αξιολόγηση αυτού του σεναρίου γίνεται καθ΄ όλη τη διάρκειά του, αναφορικά με:

• τα φύλλα εργασίας που δίνονται στις ομάδες.
• την ικανότητα να χρησιμοποιούν λογισμικά ειδικής χρήσης.
• τη δεξιότητα που αναπτύσσουν να παράγουν κείμενα δικής τους έμπνευσης, χρησιμοποιώντας τα στοιχεία δομής και οργάνωσης που διδάχτηκαν.
• τη συνεργασία και τη διαμαθητική επικοινωνία που αναπτύσσουν μέσα στο πλαίσιο της ομάδας αλλά και όλης της τάξης.
• την ικανότητα χρήσης του Η/Υ σε όλες τις δραστηριότητες που τους δίνονται και κατ΄ επέκταση στην κατάκτηση της γνώσης.

8. Επέκταση της δραστηριότητας.

Το σενάριο θα μπορούσε να επεκταθεί στο μάθημα της Αισθητικής Αγωγής, γιατί παρέχει δυνατότητες για περαιτέρω δημιουργική έκφραση των μαθητών. Οι μαθητές μπορούν να κατασκευάσουν παρόμοιες προσκλήσεις με αυτές που δημιούργησαν ηλεκτρονικά στο RNA, χρησιμοποιώντας χαρτόνι, κανσόν, κόλλες γλασέ, γκοφρέ, μαρκαδόρους, τέμπερες, κηρομπογιές. Με αυτόν τον τρόπο θα δουν τα έργα τους να παίρνουν σάρκα και οστά.

  Ακόμα θα μπορούσε να επεκταθεί και στο μάθημα της Μελέτης Περιβάλλοντος, στην ενότητα που ασχολείται με τις ομάδες και την κοινωνία. Συγκεκριμένα στην 1^η ενότητα και στο 2^ο κεφάλαιο (Ζούμε μαζί) γίνεται λόγος για κανόνες «καθαρής» συμπεριφοράς και για κανόνες κυκλοφοριακής αγωγής. Εδώ βλέπουν πώς χρησιμοποιούνται πρακτικά στην καθημερινή μας ζωή τα είδη του κατευθυντικού λόγου.

9. Βιβλιογραφία.

¨      Βιβλίο μαθητή Γ΄ Δημοτικού «Τα απίθανα μολύβια» , Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, 2009, Αθήνα.

¨      Βιβλίο δασκάλου Γ΄ Δημοτικού, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, 2009, Αθήνα.

¨      Ματσαγγούρας Ηλίας, Στρατηγικές διδασκαλίας: Από την πληροφόρηση στην κριτική σκέψη (τόμος δεύτερος), 1994,Αθήνα.

¨      Σπαντιδάκης Ιωάννης, Οι «Ιδεοκατασκευές» στα πλαίσια της ομαδοσυνεργατικής παραγωγής του γραπτού λόγου, 1998.

¨      Φραγκάκη Μαρία, Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών – Τεύχος 2 – Κλάδοι ΠΕ 60 – Πε 70, 2007.

10. Δικτυογραφία. 

¨      http://www.komvos.edu.gr/dictionaries/dictonline/dictonlinetri.htm