ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΕΠΙΠΕΔΟΥ: Για σένα νε μωρ΄ Αγγελή κλαίει το Γριπονήσι

Τίτλος: «Για σένα νε μωρ΄ Αγγελή κλαίει το Γριπονήσι»

Ταυτότητα

Δάσκαλος-Δημιουργός: Λιανοστάθης Δημήτρης
Γνωστική περιοχή: Το σενάριο αφορά το μάθημα της γλώσσας της Στ΄ τάξης. Το θέμα είναι συμβατό με το Α.Π.Σ αφού υπάρχει –όπως σε όλες τις τάξεις- επετειακό μάθημα για την 25^η Μαρτίου.
Το σενάριο αυτό αφορά στο γνωστικό αντικείμενο της γλώσσας της Στ΄ τάξης . Ενότητα 12^η β΄ τεύχος.

Σκεπτικό της δραστηριότητας

Ο λόγος που επιλέχθηκε το συγκεκριμένο σενάριο είναι γιατί συνδυάζει πολλά γνωστικά αντικείμενα, πολλά εκ των οποίων δεν έχουν κατά την προσωπική μου άποψη την πρέπουσα θέση στο σημερινό σχολείο.

Συγκεκριμένα η μελέτη της τοπικής ιστορίας γίνεται αποσπασματικά κι επαφίεται στον κάθε δάσκαλο η εμπλοκή των μαθητών του μ΄ αυτή. Η επέτειος της 25^η Μαρτίου είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να εμπλακούν οι μαθητές με γεγονότα που σημάδεψαν την τοπική κοινωνία. Κάθε τόπος έχει τους ήρωες του και καλό είναι να τους γνωρίζουμε.

Η επαφή των μαθητών με κείμενα που γράφτηκαν λίγο μετά την επανάσταση, «εισάγει» κατά κάποιο τρόπο τους μαθητές σε μια γλώσσα λίγο διαφορετική από τη σημερινή, γλώσσα που θα διερευνηθεί στο γυμνάσιο. Η μελέτη ιστορικών πηγών και η ψηφιοποίηση αυτών καθίσταται αναγκαιότητα. (Σπουδαίο το έργο της Εταιρείας Ευβοϊκών Σπουδών). (Ο πανδέκτης του ελληνικού χορού ψηφιοποίηση. Γιώργος Λαζάρου και Στέργιος Θεοχαρίδης. Ο χορός στην εκπαίδευση. Εκδ. ΔΟΛΤ)

Η γνωριμία των παιδιών με το δημοτικό τραγούδι και τον ελληνικό χορό θεωρώ ότι κάνει το συγκεκριμένο σενάριο ιδιαίτερο.

Μανόλης Γ. Βαρβούνης Η διδασκαλία του δημοτικού τραγουδιού στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εκδ. Σμίλη 1998.

Μακάρι η ιστορία μας να διδασκόταν μέσα από το δημοτικό τραγούδι. Δεκατέσσερα προεπαναστατικά κινήματα περιγράφονται λεπτομερώς μέσα από τα τραγούδια του λαού μας. (Το δημοτικό τραγούδι και η ιστορία. Διάλεξη του καθηγητή φιλοσοφίας Δρ. Απόστολου Αποστόλου, στα πλαίσια του προγράμματος θεωρία της ελληνικής χορευτικής πράξης. Ένωση Πολιτισμολόγων Εκαταίος, σύλλογος Αλωνάκι).

Να η νεότερη ελληνική ιστορία λιτή, περιεκτική και χωρίς προσθαφαιρέσεις…

Ο ελληνικός χορός με το παρακάτω σενάριο αντιμετωπίζεται στην ολότητα του. Μουσική, λόγος, κίνηση. Το λεγόμενο δηλαδή τριφυές δρώμενο παίρνει σάρκα και οστά, και δεν αντιμετωπίζεται στην γυμναστική του αντίληψη.

(Δομώντας ένα πρόγραμμα παραδοσιακού χορού για παιδιά προσχολικής ηλικίας. Φωτεινή Βενετσάνου, Χρήστος Λεβέντης, Αντώνης Καμπάς. Ο χορός στην εκπαίδευση. Εκδ.ΔΟΛΤ.

Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί. Ηλίας Δήμας.

Νικόλαος Γ.Βαρβίτσας. Παραδοσιακοί χοροί και η διδασκαλία τους. Θεσσαλονίκη 2008 )

Σ΄ όλα τα παραπάνω η χρήση Η/Υ και συγκεκριμένων ιστοσελίδων και λογισμικών (μουσικά όργανα, Google earth) είναι αρωγοί στην εμβάθυνση, αλλά και στην πρώτη επαφή των μαθητών με τα παραπάνω. (Γκίκα Ε., «Σχεδιασμός εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων (σεναρίων) για το μάθημα της ιστορίας με τη χρήση εργαλείων των νέων τεχνολογιών: Μεθοδολογικές προσεγγίσεις», στο Νοητικά εργαλεία και πληροφοριακά μέσα, σσ.350-368, Καστανιώτης, Αθήνα 2002.)

Σ ένα μαθητοκεντρικό περιβάλλον αναπτύσσονται στρατηγικές διαθεματικής προσέγγισης και εμπλέκονται η γλώσσα, η ιστορία, η γεωγραφία, η αισθητική αγωγή, τα μαθηματικά, η λαογραφία κ.α. (Ματσαγγούρας Γ. Η., «Ομαδοκεντρική διδασκαλία και μάθηση»,στο Επιστήμες της Αγωγής, Γρηγόρης, Αθήνα 1987 και Ματσαγγούρας Η. Στρατηγικές Διδασκαλίας: Από την πληροφόρηση στην κριτική σκέψη. Guteberg, Αθήνα 1997.

Μέσα από το σενάριο κατανοείται επαρκώς ότι παράδοση και τεχνολογία συμβαδίζουν, με όρους συμπλήρωσης κι αυτονομίας.

Τέλος καινοτομία μπορεί να θεωρηθεί η ευαισθητοποίηση των μαθητών στην αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς, στην αξία και σημασία της καταγραφής της και της παράδοσης της στις επόμενες γενιές.

Προστιθέμενη αξία: Προστιθέμενη αξία από τη χρήση των Τ.Π.Ε στο συγκεκριμένο εκπαιδευτικό σενάριο, είναι ότι παρέχει στο μαθητή ένα πολυμεσικό περιβάλλον, μέσα από το οποίο αναζητεί στοιχεία, εικόνες, πληροφορίες, κείμενα με αποτέλεσμα υψηλού επιπέδου γνωστικές, κινητικές δεξιότητες και μάθηση.

· Ενισχύεται η αυτενέργεια του μαθητή και η διερευνητική μάθηση η οποία τον ωθεί να οικοδομήσει γνώσεις που έχουν νόημα γι΄ αυτόν.

· Οι μαθητές εξασκούνται στην διαδικτυακή αναζήτηση χρησιμοποιώντας τη μηχανή αναζήτησης google και ιστοσελίδες που αναφέρονται σε ζητήματα που εμπλέκονται τα κείμενά μας.

· Το λογισμικό «μουσικά όργανα», περιδιαβαίνει τους μαθητές μας στον μουσικό θησαυρό της πατρίδας μας, με αρωγούς κάποιους από τους αυθεντικότερους εκφραστές της λαϊκής μας μουσικής.

· Μιας και οι μαθητές εμπλέκονται με πρωτογενές αρχειακό υλικό(κείμενο, μουσική ανέκδοτη, και βίντεο) κατανοούν τη μεγάλη αξία της αρχειοθέτησης τους σε σύγχρονους τεχνολογικά αποθηκευτικούς χώρους, προκειμένου αυτό το υλικό να αξιοποιείται να διασώζεται και να διαδίδεται.

Γνωστικά-διδακτικά προβλήματα: Οι μαθητές της Στ΄ τάξης γνωρίζουν σε αρκετά καλό βαθμό τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών καθώς και τον τρόπο αναζήτησης στο διαδίκτυο.

Έγινε επεξήγηση της εγκατάστασης του λογισμικού google earth o και του τρόπου λειτουργίας των υπερσυνδέσμων, καθώς και του λογισμικού «μουσικά όργανα»

Οι μαθητές δυσκολεύτηκαν στην κατανόηση του κειμένου 2α λόγω των άγνωστων λέξεων και της γλώσσας που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας. Το πρόβλημα λύθηκε με την απόδοση του στη νεοελληνική κι έτσι το κείμενο μας έγινε η αφορμή να ασχοληθούμε με τη γλώσσα εκείνης της εποχής.

Οι μαθητές δυσκολεύτηκαν να αποδελτιώσουν το κλέφτικο τραγούδι από την ηχητική πηγή, λόγο της εκφοράς το, κάτι το οποίο δεν έγινε στο ρυθμικό τραγούδι. Το πρόβλημα λύθηκε με την επανάληψη του ακούσματος από την κάθε ομάδα, και βέβαια με το κείμενο του τραγουδιού που δόθηκε στη συνέχεια.

Η αποδελτίωση των στίχων ήταν διαφορετική από κάθε ομάδα. Αυτό οφειλόταν στην διαφορετική κατανόηση της ντοπιολαλιάς και των άγνωστων λέξεων.

Όταν τα παιδιά χρησιμοποίησαν τον ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στον λόγο και πολύ περισσότερο όταν έβαλαν κίνηση στο «μέτρο», διευκολύνθηκαν στην κατανόηση του στίχου.

Η ρυθμική κίνηση μέσο του ιαμβικού δεκαπεντασύλλαβου (σε 2/4), ήταν σαφώς ευκολότερη από τη ρυθμική κίνηση του συρτού.

Πλαίσιο εφαρμογής

Σε ποιους απευθύνεται: Το σενάριο απευθύνεται στους μαθητές της Στ΄ τάξης του Δημοτικού.

Χρόνος υλοποίησης: Το σενάριο θα ολοκληρωθεί σε 8 διδακτικές ώρες.

Χώρος υλοποίησης: Οι μαθητές θα εργαστούν στην αίθουσα των υπολογιστών και στην τάξη τους. Θα χρησιμοποιηθεί ακόμη ο βιντεοπροβολέας και μηχάνημα αναπαραγωγής ήχου.

Προαπαιτούμενες γνώσεις μαθητών: Οι βασικές γνώσεις του Η/Υ είναι χρήσιμες. Ακόμη η εξοικείωση με τη μηχανή αναζήτησης, η περιήγηση στο διαδίκτυο και η γνώση χρήσης του επεξεργαστή κειμένου είναι σημαντική.

Απαιτούμενα βοηθητικά υλικά και εργαλεία: Για την πραγματοποίηση του σεναρίου θα χρειαστούν ηλεκτρονικοί υπολογιστές, λογισμικό γενικής χρήσης (word), λογισμικό παρουσίασης (power Poind), διαδικτυακές διευθύνσεις , βιντεοπροβολέας, εκτυπωτής, φύλλα εργασίας, μηχάνημα αναπαραγωγής ήχου.

Όσοι αντιμετωπίσουν δυσκολία θα βοηθηθούν από την ομάδα τους μιας κι οι δραστηριότητες είναι ομαδικές κι από τον εκπαιδευτικό.

Κοινωνική ενορχήστρωση της τάξης: Οι 16 μαθητές της τάξης θα χωριστούν σε 4 ομάδες των τεσσάρων ατόμων η καθεμιά. Στο χώρο υλοποίησης του σεναρίου (αίθουσα υπολογιστών, τάξη) θα χρησιμοποιηθεί η ομαδοσυνεργατική μέθοδος και η καθοδηγούμενη διερεύνηση. Ο δάσκαλος είναι εμψυχωτής με κατάλληλες ερωτήσεις και παρατηρήσεις καθοδηγεί τα παιδιά, παίζει λεκτικά και κινητικά μαζί τους και δίνει ο ίδιος το παράδειγμα σε δραστηριότητες που τα παιδιά έρχονται για πρώτη φορά σ επαφή. Οι μαθητές εκφράζουν τη σκέψη τους παίζουν με τις λέξεις και τις κινήσεις και συνεργάζονται μεταξύ τους.

Ο δάσκαλος έχει φροντίσει να εγκαταστήσει τα λογισμικά, κείμενα και τα φύλλα εργασίας κάθε ομάδας στους υπολογιστές, ώστε να ναι έτοιμα να χρησιμοποιηθούν από τους μαθητές. Οι ομάδες χωρίζονται με βάση το κοινωνιόγραμμα της τάξης και με ανομοιογένεια ως προς τις μαθησιακές τους ικανότητες. Θα αναλάβουν ρόλους εκφωνητή, γραμματέα, χειριστή και εκπροσώπου της ομάδας.

2.Γενικός Σκοπός

Σκοπός της ενότητας αυτής, είναι οι μαθητές γνωρίσουν τις συνθήκες διαβίωσης των προεπαναστημένων Ελλήνων της Χαλκίδας, τις επαναστατικές διεργασίες και βέβαια πως όλα αυτά πέρασαν στο δημοτικό τραγούδι. Συγχρόνως να βιώσουν την αδιαίρετη ενότητα μουσική-λόγος- κίνηση.

3.Διδακτικοί στόχοι:

α) Γνωστικοί στόχοι

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να :

Να μάθουν τη σύνθεση του πληθυσμού της πόλης της Χαλκίδας, πριν την κατάληψη της από τους Τούρκους και να την επεξηγήσουν ιστορικά. (Φ.Ε 1.γ, Φ.Α1 δραστ.1)

Να συσχετίζουν χρονικά σημαντικά ιστορικά γεγονότα και να τα τοποθετούν στην ιστορική γραμμή. (ΦΕ1α, 1β)

Να γνωρίσουν τις συνθήκες και τις συνέπειες της κατάληψης της πόλης της Χαλκίδας από τους Τούρκους. (ΦΕ2α,2β,2γ, Φ.Α1. δραστ 1)

Να γνωρίσουν οι μαθητές ονόματα αγωνιστών που έδρασαν στην επαναστατημένη Εύβοια. (Φ.Ε 4^α,4β, Φ.Α 2 δραστ1 δραστ.2 δραστ.3)

Να κατανοήσουν τους λόγους που η Χαλκίδα είχε θέση στρατηγικής σημασία για τους Τούρκους. (Φ.Ε 2γ,2^α Φ.Α.1 δραστ.2).

Να εντοπίσουν ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στην προεπαναστατική και τη σημερινή Χαλκίδα με βάση τις εικόνες. (Φ.Ε 2δ)

Να γνωρίσουν την γλώσσα εκείνης της εποχής και να βρουν ομοιότητες και διαφορές με τη σημερινή, τόσο στην εκφορά του λόγου, όσο και στη γραφή. (Φ.Ε3α,3β Φ.Α2 δραστ.6)

Να αναζητήσουν τη σύνδεση ιστορικών προσώπων με ιστορικά γεγονότα. (Φ.Ε 4^α, Φ.Α2 δραστ3,δραστ4,)

Να αναζητήσουν ιστορικά στοιχεία-με βάση το λαϊκό ποιητή-που σχετίζονται με το θάνατο του Αγγελή Γοβιού.(Φ.Ε5α,5γ Φ.Α.3 δραστ2)

Να παραλληλίσουν τα ονόματα των αγωνιστών της Εύβοιας με ονόματα δρόμων της σημερινής Χαλκίδας. (Φ.Ε 4β,)

Να αναδιηγηθούν το τέλος του δημοτικού τραγουδιού. Να παραθέσουν ιστορικά πρόσωπα και τα ιστορικά γεγονότα που συνδέονται με αυτά. (Φ.Α.3 2^η 3^η)

Να δώσουν ένα τέλος στο δημοτικό τραγούδι.( Φ.Α.3 δραστ 1^η)

β) Στόχοι σε επίπεδο δεξιοτήτων

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να γίνουν ικανοί :

· Να αναπτύξουν δεξιότητες επικοινωνίας και συνεργασίας. (Όλες οι δραστηριότητες μια και οι μαθητές εργάζονται ομαδικά και συμμετέχουν όλοι).

Να κινητοποιήσουν τη δημιουργική τους σκέψη την κριτική τους ικανότητα και τη φαντασία. (Φ.Ε.2^α ,2β,3^α,5β,6^ε,7δ/ Φ.Α.1δραστ 2και 3, Φ.Α.2 δραστ.5, Φ.Α.3 δραστ.3, Φ.Α.4 δραστ5)

· Να αναγνωρίσουν στοιχεία της δομής του δημοτικού τραγουδιού. (Φ.Ε 5^α,5γ,5δ,5^ε,6^α,6δ,/ Φ.Α3 δραστ.4)

· Να μπορούν να παρατηρούν και να μελετούν τις ιστορικές πηγές και να συμπεραίνουν. (Φ.Ε 1^α,1γ, 2^α,3^α,3β,3γ,4γ,/ Φ.Α1 δραστ.1^η,Φ.Α2 δραστ.6)

· Να αναγνωρίσουν στοιχεία της δομής του κλέφτικου δημοτικού τραγουδιού. (Φ.Ε 5^ε,/Φ.Α3 δραστ 2^η Φ.Α.4 δραστ 2)

· Να οπτικοποιούν συνθετικά τις εικόνες των τραγουδιών.(Φ.Α.3 δραστ.5^η)

· Να ασκηθούν στην αποδελτίωση στίχων ενός τραγουδιού από ηχητική πηγή. (Φ.Ε 5^α)

· Να αναγνωρίσουν τα μουσικά όργανα που παίζουν σε τραγούδια και να τα οπτικοποιούν .(Φ.Ε5α,5^ε,,7^α,7β,7γ,/ Φ.Α4 δραστ1η -2^η)

· Να ασκηθούν στη διερευνητική μάθηση με την αναζήτηση σε διαδικτυακές πηγές, προσλαμβάνοντας κατ΄ αυτόν τον τρόπο καλύτερα τη γνώση. (Φ.Ε 2γ,2δ,4β,4γ,5,γ,6γ,6δ,6^ε,7,γ,/ Φ.Α3 δραστ1η, Φ.Α4 δραστ1η)

· Να ασκηθούν στον ρυθμικό χρόνο του τραγουδιού.(Φ.Ε5α,5^ε,6^α,6β,6γ,/Φ.Α.3 δραστ4)

· Να γνωρίσουν τον συρτό χορό και να μάθουν να τον χορεύουν. (Φ.Ε 7^α,7δ,/ Φ.Α δραστ.2^η)

γ) Στόχοι σε επίπεδο στάσεων

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να μπορέσουν :

Να συνειδητοποιήσουν τα στοιχεία του χαρακτήρα που πρέπει να διαθέτει κάποιος, προκειμένου να αναλάβει υπεύθυνη και καίρια θέση. (Φ.Α 2 δραστ.5)
να παροτρύνουν τους εαυτούς τους και τους άλλους να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες,

να κατανοήσουν την αξία της καταγραφής της λαϊκής πολιτιστικής μας κληρονομιάς, με στόχο σε δεύτερο χρόνο να εμπλακούν στο μέλλον μ΄ αυτή. (Φ.Ε 5^α,5β,5γ, 6στ,7^α)

· να τονώσουν την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμησή τους, (Όλες οι δραστηριότητες μια και οι μαθητές εργάζονται ομαδικά και συμμετέχουν όλοι).

να αλληλοβοηθούνται και να μαθαίνουν συνεργατικά. Όλες οι δραστηριότητες μια και οι μαθητές εργάζονται ομαδικά και συμμετέχουν όλοι)

δ) Στόχοι ως προς τη χρήση των Τ.Π.Ε

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να γίνουν ικανοί :

· να αξιοποιούν εκπαιδευτικά λογισμικά και λογισμικά γενικής χρήσης, (Φ.Ε 2γ,2δ,4β,7γ,/Φ.Α3 δραστ1η δραστ.5^η)

· να εξοικειωθούν με την εύρεση πληροφοριών στο Διαδίκτυο, (Φ.Ε2γ,2δ,4γ,5γ,5δ,6γ,6δ,7^α/ Φ.Α.3. δραστ.4^η. Φ.Α.4 δραστ1η)

· να αντιληφθούν τις δυνατότητες και την αξία των νέων τεχνολογιών,(Φ.Ε.2δ,4γ,5β,6στ,7^α)

· να αναζητούν πληροφορίες στο διαδίκτυο, να τις αξιολογούν, να τις επιλέγουν και να τις παρουσιάζουν.(Φ.Ε2δ, 6δ,6^ε,/ Φ.Α.4. δραστ.1^η)

· Να ασκηθούν στη χρήση του Google earth (Φ.Ε 4β,/Φ.Α.3 δραστ.1^η)

4.Πορεία Διδασκαλίας και Υλοποίηση δραστηριοτήτων

Παρουσίαση ροής εφαρμογής των δραστηριοτήτων

1^η -2^η Διδακτική ώρα ( Η τουρκοκρατία στη Χαλκίδα)

Η αφόρμηση γίνεται ως εξής: Διαβάζεται και δίδεται στους μαθητές το παρακάτω κείμενο. «Ο τρισέγγονος του Αγγελή Γοβιού το γένος Τζουτζά, σε μια προγραμματισμένη εκδρομή του σχολείου του στην Καστέλα, ξεφεύγει από την ομάδα του και βρίσκεται απέναντι από το άγαλμα του προπάππου του. Ξάφνου το άγαλμα λες κι αντιλαμβάνεται ποιον έχει απέναντι του ζωντανεύει και, κατεβαίνοντας από το βάθρο του αρχίζει την συζήτηση. Ο μικρός Αγγελής παίρνοντας άδεια από το δάσκαλό του, αποφασίζει να περιδιαβεί τον ιστορικό δρόμο του παππού του…

Πηγαίνουν στη δημόσια βιβλιοθήκη Χαλκίδας και ψάχνουν να βρουν κείμενα που γράφτηκαν για τους Τούρκους που πολέμησε ο Αγγελής, αλλά και κείμενα που λένε για τον Αγγελή….»

Οι μαθητές πληκτρολογούν το υπερσύνδεσμο κείμενο (1) και τις φωτογραφίες 1, 2, -γραβούρες 1, 2,. . Κατόπιν δίνεται στους μαθητές το φύλλο εργασίας 1.

Στόχος να συνδέσουν χρονικά οι μαθητές την κατάληψη της Πόλης με την κατάληψη της Χαλκίδας και να τοποθετήσουν τα γεγονότα στην ιστορική γραμμή.

Οι μαθητές βρίσκουν μέσα στο κείμενο τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν σ΄ αυτό το ιστορικό γεγονός και την καταγωγή αυτών. Αντιλαμβάνονται ότι οι Βενετοί ήταν κατακτητές που εκδιώχτηκαν από άλλους κατακτητές.

Ύστερα από την συμπλήρωση του πρώτου φύλλου εργασίας των ομάδων κι αφού οι μαθητές έχουν δει ήδη παλιές γκραβούρες της πόλης με το κάστρο, αλλά και εικόνες της σημερινής Χαλκίδας, γίνεται διαλογική συζήτηση, προκειμένου να διερευνηθούν οι λόγοι που οι Τούρκοι επιθυμούσαν διακαώς την κατάληψη της. Αναπτύσσεται κατ΄ αυτόν τον τρόπο η κριτική σκέψη και οι μαθητές μέσα από τις εικόνες και με οδηγό και τη φαντασία τους οδηγούνται σε υποθέσεις και συμπεράσματα. Κατόπιν δίνεται στους μαθητές το φύλλο εργασίας 2 το οποίο και συμπληρώνουν.

Οι μαθητές με οδηγό τη μηχανή αναζήτησης βρίσκουν πληροφορίες για την κατάληψη της πόλης της Χαλκίδας από τους Τούρκους και εντοπίζουν διαφορές της προεπαναστατικής Χαλκίδας με τη σημερινή Χαλκίδα. Οι μαθητές ασκούνται κατ΄ αυτόν τον τρόπο στη διερευνητική μάθηση μέσο της αναζήτησης πληροφοριών από το διαδίκτυο και αφομοιώνουν καλύτερα έτσι και σε μεγαλύτερο βαθμό την παρεχόμενη γνώση.

Έτσι τονώνεται η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμησή τους και κατανοούν στην πράξη την χρησιμότητα των νέων τεχνολογιών στο μάθημα τους.

Τέλος τους δίνεται να συμπληρώσουν το φύλλο αξιολόγησης 1.

3^η -4^η Διδακτική ώρα ( Ο Γοβιός αρχηγός της επαναστατημένης Εύβοιας)

Στο επόμενο διδακτικό δίωρο η αφόρμηση γίνεται δείχνοντας τη διαφάνεια «Ο Γοβιός αρχηγός της επαναστατημένης Εύβοιας» και διαβάζοντας στα παιδιά το παρακάτω κείμενο που βρίσκουν πατώντας τον υπερσύνδεσμο. «Ψάχνοντας ο μικρός Αγγελής με τον παππού του τα βιβλία στη δημόσια βιβλιοθήκη, ξάφνου βλέπουν «ευβοϊκά- Αρχ. Ναθαναήλ Ιωάννου». Κάπου τον ξέρω αυτόν, λέει ο μεγάλος Αγγελής, συμπολεμιστής μου! Για να δούμε τι γράφει». Ύστερα πληκτρολογούν οι μαθητές τον υπερσύνδεσμο κείμενο 2^α , το οποίο και διαβάζουν. Οι μαθητές έχουν άγνωστες λέξεις τις οποίες αναζητούν στο on line λεξικό της ελληνικής γλώσσας. Γίνεται διαλογική συζήτηση για τον τρόπο γραφής και εκφοράς της γλώσσας και εν συνεχεία οι μαθητές πληκτρολογούν τον υπερσύνδεσμο κείμενο 2β το οποίο είναι η απόδοση του προηγούμενου κειμένου στη σημερινή μας γλώσσα.

Κατόπιν δίνεται στους μαθητές το φύλλο εργασίας 3 και οι μαθητές διερευνούν κι ανακαλύπτουν τις γλωσσικές διαφορές των δυο κειμένων. Συνειδητοποιούν τη σημαντικότητα, αλλά και αξιοπιστία της προσωπικής μαρτυρίας ως ιστορική πηγή και τη μεγάλη σημασία της έρευνας. Η απευθείας αναζήτηση εννοιών και σημειολογικής επεξήγησης λέξεων στο on line λεξικό της ελληνικής γλώσσας οδηγεί τους μαθητές στην ανακάλυψη της γνώσης.

Ύστερα δίνεται το φύλλο εργασίας 4 και η κάθε ομάδα χωριστά εκτελεί τις εργασίες με βάση τις αρχικά ανατεθείσες αρμοδιότητες. Οι μαθητές ανασύρουν γνώσεις από προηγούμενες τάξεις, τις ανασυνθέτουν και τις τοποθετούν νοητικά στην ιστορική γραμμή. Με τη χρήση του google earth επισκέπτονται δρόμους της πόλης της Χαλκίδας, με ονόματα αγωνιστών. Επισκέπτονται την ιστοσελίδα της Εταιρείας Ευβοϊκών Σπουδών, στην έχει οποία ψηφιοποιηθεί μεγάλο μέρος των αρχείων. Αντιλαμβάνονται μ΄ αυτόν τον τρόπο την μεγάλη αξία της τεχνολογίας στη διάσωση, αλλά και ευκολότερη πρόσβαση και διάδοση της γνώσης. Αναπτύσσουν λοιπόν θετική στάση απέναντι στους υπολογιστές ως εργαλείο μάθησης.

Τέλος δίνεται στα παιδιά το φύλλο.αξιολόγησης, και ως συμπληρωματικό εργαλείο του φύλλου εργασιών.

Τα παιδιά αναγνωρίζουν τα μεγάλα ηγετικά χαρίσματα του Αγγελή Γοβιού και τους λόγους για τους οποίους προτάθηκε για αρχηγός του ευβοϊκού αγώνα. Ακόμη συνειδητοποιούν ότι η γλώσσα μας είναι ένας ζωντανός οργανισμός που έρχεται από πολύ παλιά και μας οδηγεί στο μέλλον.

5^η -6^η Διδακτική ώρα ( Τα τραγούδια του Αγγελή Γοβιού)

Ο δάσκαλος διαβάζει και δίνει στους μαθητές το παρακάτω κείμενο: «Φεύγοντας ο μικρός κι ο μεγάλος Αγγελής από τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Χαλκίδας, αποφάσισαν να πάρουν το δρόμο της επιστροφής για το χωριό τους, τη Λίμνη, με το λεωφορείο του ΚΤΕΛ. Εκεί που περίμεναν το λεωφορείο, βλέπουν έναν ηλικιωμένο άντρα να κρατά ένα βιολί στο χέρι. Του μικρού Αγγελή του προξένησε εντύπωση και πήγε για να γνωριστεί.

-Με λένε Αγγελή Τζουτζά κι είμαι εδώ με τον παππού μου.

-Εμένα με λένε Ηλία Αντωνίου κι είμαι λαϊκός μουσικός. Από πού είσαι μικρέ;

-Από τη Λίμνη της Β.Εύβοιας.

-Ααα. Ξέρω δυο τραγούδια του Αγγελή Γοβιού, του αετού της Εύβοιας.

Ο μεγάλος Αγγελής κρυφογέλασε ικανοποιημένος….Μ έκαναν τραγούδι είπε. Στα χρόνια μου ήταν μεγάλη υπόθεση αυτό…

-Σε παρακαλώ κυρ Ηλία θα μου τα τραγουδήσεις;

-Και βέβαια. Τώρα που θα πάω στο πανηγύρι στο χωριό μου στη Στροφυλιά θα τα ξαναπώ…..»

Ύστερα οι μαθητές πληκτρολογούν τα τραγούδια του Αγγελή Γοβιού 1 και Αγγελή Γοβιού2 και καλούνται οι μαθητές να αποδελτιώσουν τα ηχητικά ακούσματα και να τα παρουσιάσουν. Οι μαθητές ύστερα από διαλογική συζήτηση κατανοούν την σημασία της καταγραφής της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και τη συμβολή της τεχνολογίας στη διάδοση και διάσωσή της.

Ύστερα πληκρολογούν τους υπερσυνδέσμους τραγούδι Γοβιού κείμενο 1, τραγούδι Γοβιού κείμενο 2. και φύλλο εργασίας 5 και οι μαθητές συγκρίνουν την αποδελτίωση τους με το πρωτότυπο κείμενο. Συμπεραίνουν λοιπόν ότι η επιτόπια καταγραφή παρουσιάζει διαφορές ανάλογες με τον χρόνο, τον τόπο, τον τρόπο και βέβαια τον πληροφορητή κάθε φορά. Οι μαθητές με βάση το κείμενο του τραγουδιού συνειδητοποιούν ότι η πληροφόρηση του θάνάσιμου τραυματισμού του Αγγελή Γοβιού δίνεται από τις πέρδικες. Ο δάσκαλος καλεί τους μαθητές να πληκτρολογήσουν τον υπερσύνδεσμο παραλογές και κλέφτικο τραγούδι και να παρουσιάσουν συνοπτικά την έννοια του. Συγχρόνως να παραλληλίσουν την έννοια με το τραγούδι που άκουσαν και διάβασαν. Ύστερα και ακούγοντας ξανά τα τραγούδια καλεί τις ομάδες να συγκρίνουν τα τραγούδια που άκουσαν με βάση την ταχύτητα, τα μουσικά όργανα που συμμετέχουν και το ρυθμό.

Την επόμενη διδακτική ώρα ο δάσκαλος δίνει στους μαθητές του το φύλλο εργασίας 6. Οι μαθητές χωρίζουν σε συλλαβές τους δυο πρώτους στίχους των δυο τραγουδιών και με τη βοήθεια του δασκάλου μετράει ρυθμικά τις συλλαβές σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο. Οι μαθητές πληκτρολογούν του υπερσύνδεσμο και παρουσιάζουν -κατά ομάδες πάντα-, την έννοια και τα στοιχεία του. Κατόπιν πληκτρολογούν τον υπερσύνδεσμο δημοτικά τραγούδια και συσχετίζουν το περιεχόμενο των τραγουδιών αυτών με τα τραγούδια του Γοβιού. Συμπεραίνουν λοιπόν ότι υπάρχει ΄μια «κοινή φόρμα» στα δημοτικά τραγούδια και ανακαλύπτουν ότι οι στίχοι των τραγουδιών του Γοβιού έχουν χαρακτηριστικά τραγουδιών που ανήκουν στις παραλογές και στα ακριτικά τραγούδια. Τέλος οι μαθητές καλούνται να γίνουν οι ίδιοι καταγραφείς και τους δίδεται το φύλλο αξιολόγησης 3. Οι μαθητές καλούνται να επισκεφτούν τους τόπους που αναφέρουν τα δημοτικά τραγούδια με το google earthe και να παρουσιάσουν ένα δικό τους επιθυμητό τέλος των τραγουδιών αυτών. Συνάμα επαναλαμβάνουν το ρυθμικό μέτρου του ιαμβικού δεκαπεντασύλλαβου στο τραγούδι παραλογή και ζωγραφίζουν με το λογισμικό Tux Paint (εγκατάσταση) τις εικόνες των τραγουδιών.

7^η -8^η Διδακτική ώρα ( Χορεύουμε τον Αγγελή Γοβιό)

Η αφόρμηση γίνεται με την πληκτρολόγηση του υπερσυνδέσμου τραγούδι-χορός. Αφού οι μαθητές παρακολουθήσουν το βίντεο τους δίνεται το φύλλο εργασίας 7. Οι μαθητές περιγράφουν το βίντεο και παρουσιάζουν ομαδικά την περιγραφή του. Γίνεται κατ΄αυτόν τον τρόπο μια πρώτη προσέγγιση στον χορό και επαναλαμβάνουν –τώρα και οπτικά- τη γνωριμία τους με το κλέφρικό τραγούδι. Συνειδητοποιούν το πόσο σημαντικό είναι να καταγραφεί η πολιτιστική κληρονομιά του έθνους και πως κι αυτοί μπορούν να συμμετέχουν σ΄ αυτή την καταγραφή.

Κατόπιν πληκτρολογούν τον υπερσύνδεσμο «μουσικά όργανα» και περιδιαβαίνουν τα μουσικά μονοπάτια της πατρίδας μας. Αναγνωρίζουν κατ΄ αυτό τον τρόπο την αξία και σημασία της μουσικής του λαού μας και αντιλαμβάνονται ότι ο ελληνικός χορός είναι έκφραση συναισθημάτων και ζωγραφιά της ψυχή μας.

Οι μαθητές επισκέπτονται τις ιστοσελίδες του θεάτρου «Δόρα Στράτου» και του μουσείου λαϊκών οργάνων «Φοίβου Ανωγιανάκη». Ακολουθεί συζήτηση για το έργο αυτών των φορέων και οι μαθητές αντιλαμβάνονται κατ΄ αυτόν τον τρόπο την μεγάλη αξία της καταγραφής διάδοσης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Για να «εισαχθούν» οι μαθητές στην κίνηση και στο ρυθμό δίνεται και διαβάζεται από τον δάσκαλο το παρακάτω κείμενο:

“Φεύγοντας ο μικρός Αγγελής με τον παππού του από το κ.τ.ε.λ- που πριν είχαν συναντήσει τον κυρ- Ηλία Αντωνίου,- αποφάσισαν να τον ακολουθήσουν στο πανηγύρι που θα πήγαινε στο χωριό Στροφυλιά για να παίξει με το βιολί του και να τραγουδήσει. Γιόρταζαν του Ευαγγελισμού και την απελευθέρωση. Ένας μεσήλικας παρήγγειλε το τραγούδι του Αγγελή κι αμέσως πολλοί σηκώθηκαν για να χορέψουν μαζί του. Ο Αγγελής –μικρός και μεγάλος- χαμογέλασε. Ο μικρός Αγγελής φούσκωνε από περηφάνια. Ο μεγάλος Αγγελής κρυφογελούσε. Όλα ήταν καμωμένα όπως ήθελε…. Μπορούσε πια να πάει στο βάθρο του στη Καστέλα και στη Λίμνη. Η λησμονιά δεν τον άγγιξε. Αντίπαλος της το τραγούδι κι ο χορός. Γιατί ήταν ήρωας!!

Πως θα μάθαινε όμως ο μικρός Αγγελής να χορεύει το τραγούδι του παππού του;”

Α. Την παρακάτω πρόταση «Με λένε Δημήτρη» την χωρίζουμε σε συλλαβές«Με- λέ—νε—Δη—μη--τρη» και χτυπάμε παλαμάκια η κάθε ομάδα με βάση αυτές. Κατόπιν ο καθένας μόνος του λέει συλλαβιστά την παραπάνω πρόταση βάζοντας τ΄ όνομά του.

Β. Η κάθε ομάδα διαλέγει το επίθετο ενός μέλους της και το φωνάζει συλλαβιστά χτυπώντας ταυτόχρονα παλαμάκια.

Γ. Αφού η παραπάνω διαδικασία επαναλαμβάνεται αρκετές φορές ο δάσκαλος εντοπίζει τα παιδιά που έχουν δυσκολία στην ταυτόχρονη εκτέλεση συλλαβής-παλαμάκι και το καθοδηγεί ενισχύοντας το.

Δ. Η παραπάνω διαδικασία επαναλαμβάνεται τώρα στον χώρο χτυπώντας παλαμάκι, συλλαβίζοντας και κάνοντας σε κάθε συλλαβή κι ένα βηματάκι.

Ε. Η κάθε ομάδα πιασμένοι από το χέρι διαλέγει μια πρόταση από τα τραγούδια του Γοβιού την οποία λέει τραγουδιστά (στον ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο) και κάνει μικρά –ισχυρά- βηματάκια προς τα εμπρός.

Στ. Η μια ομάδα λέει τον στίχο και η άλλη τον «χτυπά» με τα πόδια όπως και πριν.

Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία αυτή επιτυχώς τα παιδιά μπορούν να περπατούν και να «χορεύουν» στο ρυθμό των 2/4.

Στην πρόταση «με τραγούδια παίζω» ακολουθώ την παραπάνω διαδικασία, πηγαίνοντας μπροστά μέχρι τη συλλαβή –δια- και πίσω στις συλλαβές παί-ζω.

Ολοκληρώνοντας επιτυχώς και την παραπάνω διαδικασία μπορώ να χορέψω τραγούδια τύπου στα τρία, το οποίο και γίνεται. Κοντούλα λεμονιά, σαράντα παλικάρια κ.α

Για να χορευτεί το τραγούδι του Αγγελή Γοβιού κι ανάλογα τραγούδια, θα πρέπει να γίνει συνδυασμός ρυθμών. Ένας απλός ενδεικτικός τρόπος που θα εφαρμοστεί στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι ο παρακάτω.

Την πρόταση «Μην είδατε τα δυο πουλιά τους δυο καπεταναίους» την χωρίζω ως εξής: «Μην--- εί-δα-τε ----τα-δυο- πουλιά--- τους –

1 2 3 4 5 6 7 8

δυο- καπε---τα-ναίους»

9 10 11 12

-Να τονίσω εδώ ότι ο χρόνος που απαιτείται για την κατανόηση του ρυθμού και του κινητικού μοτίβου είναι πολλαπλάσιος των δυο διδακτικών ωρών, όμως επαρκής για την παιγνιώδη αίσθηση του ρυθμού των 2/4.

Τέλος δίνεται στους μαθητές το φύλλο αξιολόγησης 4, όπου οι μαθητές ανακεφαλαιώνουν γραπτά τη γνωριμία τους με το θέατρο «Δόρα Στράτου» και το μουσείο λαϊκών οργάνων και βιωματικά ακούγοντας δυο διαφορετικά δημοτικά τραγούδια τα κατηγοριοποιούν -με βάση τα γνωρίσματα τους- σε κλέφτικα και χορευτικά δημοτικά τραγούδια

5.Αξιολόγηση

Η αξιολόγηση γίνεται σε όλη τη διάρκεια του σεναρίου και η επίτευξη των στόχων κρίνεται από:

v Την αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών της ομάδας και το βαθμό συνεργασίας τους.

v Την αξιοποίηση των λογισμικών που δίνονται στους μαθητές.

v Την αξιοποίηση των διαδικτυακών διευθύνσεων.

v Την ευαισθητοποίησή τους στο θέμα της λαϊκής παράδοσης και την εμπλοκή τους με ζητήματα καταγραφής της.

v Με την παρουσίαση μέρους του σεναρίου όσον αφορά το τραγούδι και το χορό στην εκδήλωση της 25^ηςΜαρτίου.

v Με την παρουσίαση των καταγραφών των παιδιών στο σύνολο των μαθητών του σχολείου την αρχειοθέτηση αυτής της εργασίας και την παρουσίασή της στο ευρύ κοινό.

v Με την ανταπόκριση των μαθητών στις προτεινόμενες δραστηριότητες.

v Με τη εφαρμογή στην τάξη των αρχών ενός καλού διαλόγου.

v Με την ανάληψη πρωτοβουλιών από όλους τους μαθητές.

v Με την επιτυχία συμπλήρωσης του φύλλου αξιολόγησης.

6.Επέκταση δραστηριότητας

o Το παρόν σενάριο μπορεί να βελτιωθεί και να επεκταθεί όταν εφαρμοστεί στην τάξη, όταν δοκιμαστεί από τους ίδιους τους μαθητές, όταν ο δάσκαλος μέσα από την εφαρμογή του εντοπίσει τις ενδεχόμενες αδυναμίες και ατέλειες του και το προσαρμόσει στις ανάγκες της τάξης και των μαθητών του. Συγκεκριμένα, το παρόν σενάριο δίνεται στους μαθητές της στ΄ τάξης έναν μήνα πριν την 25^η Μαρτίου και εφαρμόζεται στην τάξη.

o Οι μαθητές επισκέπτονται το λαογραφικό μουσείο της πόλης της Χαλκίδας και το λαογραφικό μουσείο του Τάσου Λιάσκου που εκτίθενται όπλα της επανάστασης. Ακόμη το τούρκικο κάστρο του καρά-Μπαμπα και βέβαια τη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Χαλκίδας.

o Σε προγραμματισμένη εκδρομή στο β΄ τρίμηνο στην Αθήνα οι μαθητές επισκέπτονται το μουσείο λαϊκών οργάνων στην πλάκα και το θέατρο της «Δόρας Στράτου». Εκεί έρχονται σε επαφή με τους φορείς αυτούς και τη λειτουργία τους, φορείς που ήδη «έχουν επισκεφτεί» μέσα από τις ιστοσελίδες τους.

o Οι ίδιοι οι μαθητές με τη συνδρομή του δασκάλου μπορούν να ψηφιοποιήσουν τις καταγραφές τους και να τις εκδώσουν. (Φ.Ε στ΄)

o Μπορούν ακόμη να επισκεφτούν ιστοσελίδες με δημοτικά τραγούδια άλλων χορών –κυρίως βαλκανικών- και ακούσουν κοινούς ρυθμούς, μελωδίες, αλλά και να δουν χορούς που να μοιάζουν με τους δικούς μας.

o Το παραπάνω σενάριο μπορεί να συνδυαστεί ακόμη με το μάθημα της Φυσικής αγωγής της μουσικής και της ευέλικτης ζώνης. Στο μάθημα φυσικής αγωγής ο συνάδελφος εκπαιδευτικός και με βάση το Α.Π.Σ, διδάσκει το ρυθμό και την κίνηση του χορού. (ρυθμοί 2/4, 7/8). Το ίδιο συμβαίνει και στο μάθημα της μουσικής. Αναλύεται το δημοτικό τραγούδι και μυούνται οι μαθητές σ΄ αυτό. Στο δίωρο εβδομαδιαίο μάθημα της ευέλικτης ζώνης οι μαθητές αποδελτιώνουν τις καταγραφές τους και ανατροφοδοτούνται για τον τρόπο της εργασίας τους.

o Τέλος οι μαθητές μας μπορούν να συγγράψουν ένα θεατρικό με θέμα το σενάριό μας.

Βιβλιογραφία

ü Χαράλαμπος Δημ. Φαράντος. Αρχείο Ευβοϊκών μελετών τόμος ΛΘ΄ 2010-2012 Αθήνα σελ. 66,67

ü Επαμ. Α. Βρανόπουλος, «Η Εύβοια στον αγώνα του 1821», Παρνασσός, τομ. ΚΑ΄ τεύχος 2 σελ.299

ü Αρχιμ. Ναθαναήλ Ιωάννου «Ευβοϊκά» σελ.25-26 Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών, Εν Αθήναις 1935. Ανατύπωση εκ της πρώτης εκδόσεως 1857

ü Ν.Γ. Πολίτη «Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού». «τ΄Ανδρόνικου». Εκδόσεις Βαγιονάκη

ü Ν.Γ. Πολίτη. Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού. «Του γεφυριού της Άρτας» αρ. 89 σελ 131. Εκδόσεις Βαγιονάκη.

ü Ράπτης, Αρ., & Ράπτη, ΑΘ. (1997). Πληροφορική και Εκπαίδευση: Συνολική προσέγγιση. Αθήνα: εκδ: Τελέθριον.

ü Βιβλίο μαθητή Γλώσσας Στ Δημοτικού, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων,2011,Αθήνα.

ü Ο πανδέκτης του ελληνικού χορού ψηφιοποίηση. Γιώργος Λαζάρου και Στέργιος Θεοχαρίδης. Ο χορός στην εκπαίδευση. Εκδ. ΔΟΛΤ).

ü Ματσαγγούρας Γ. Η., «Ομαδοκεντρική διδασκαλία και μάθηση»,στο Επιστήμες της Αγωγής, Γρηγόρης, Αθήνα 1987.

ü Ματσαγγούρας Η. Στρατηγικές Διδασκαλίας: Από την πληροφόρηση στην κριτική σκέψη. Guteberg, Αθήνα 1997.

ü Μανόλης Γ. Βαρβούνης Η διδασκαλία του δημοτικού τραγουδιού στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εκδ. Σμίλη 1998

ü Κόκκινου Γ. Γιάννη . Ελληνικοί χοροί. Εκδ.Σάλτο 1993

ü Δ.Ο.Λ.Τ Ρυθμός και χορός. 1998

ü Λίλυ Άντζακα- Βέη. Ο ελληνικός χορός στα σχολεία. Οι απαρχές. Ο χορός στην εκπαίδευση. Εκδ.ΔΟΛΤ

ü Φωτεινή Βενετσάνου, Χρήστος Λεβέντης, Αντώνης Καμπάς. Δομώντας ένα πρόγραμμα παραδοσιακού χορού για παιδιά προσχολικής ηλικίας. Ο χορός στην εκπαίδευση. Εκδ.ΔΟΛΤ.

ü Γεώργιος Κόγκας. Ο παραδοσιακός χορός στην εκπαίδευση. Ο χορός στην εκπαίδευση. Εκδ.ΔΟΛΤ.

ü Ιάκωβος Ηλιάδης. Ο χορός στον Πλάτωνα ως παιδαγωγικό αγαθό. Ο χορός στην εκπαίδευση. Εκδ.ΔΟΛΤ.

ü Γιώργος Λαζάρου και Στέργιος Θεοχαρίδης. Ο πανδέκτης του ελληνικού χορού. Ψηφιοποίηση.. Ο χορός στην εκπαίδευση. Εκδ. ΔΟΛΤ)

ü Ηλία Σ. Δήμα. Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί.

ü Νικόλαος Γ.Βαρβίτσας. Παραδοσιακοί χοροί και η διδασκαλία τους. Θεσσαλονίκη 2008.