ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΑ

1.    Σκεπτικό της δραστηριότητας

1.1.         Καινοτομίες

Το σενάριο αφορά στο γνωστικό αντικείμενο της Γλώσσας της Δ΄ τάξης, ενότητα 16 με τίτλο «Ταξίδια στην Ελλάδα». Στη συγκεκριμένη ενότητα, που πραγματεύεται τη γνωριμία με την Ελλάδα, θα επικεντρωθούμε σε κείμενα, εικόνες και ταινίες που έχουν ως θέματά τους τη Χαλκίδα. Το θέμα το οποίο επιλέχθηκε είναι συμβατό με το ΑΠΣ και το ΔΕΠΠΣ αφού αποτελεί θεματική ενότητα του μαθήματος της Γλώσσας της Δ΄ τάξης Δημοτικού και οι στόχοι που θα τεθούν στη συνέχεια συμφωνούν με το Πρόγραμμα Σπουδών του συγκεκριμένου αντικειμένου.

Για το συγκεκριμένο σενάριο αποτελεί καινοτομία η σύνδεση της πόλης της Χαλκίδας ως τοπική ιστορία, ως ανθρωπολογικό και ως φυσικό περιβάλλον, ως λογοτεχνική αναφορά με τους στόχους του ΑΠΣ  και του ΔΕΠΠΣ της Δ΄ τάξης. Τα κείμενα που επιλέγονται εκπροσωπούν και τα δύο βασικά είδη λόγου τον αναφορικό (αφήγηση, περιγραφή) αλλά και τον κατευθυντικό (πρόσκληση, οδηγία, επιχειρηματολογία) με το μεγαλύτερο βάρος να είναι στο πρώτο είδος εξαιτίας των γνωστικών στόχων της ενότητας.

Καινοτομία είναι ακόμη η διαθεματική προσέγγιση της τοπικής ιστορίας, του μαθήματος της Γλώσσας, της Μελέτης Περιβάλλοντος, της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης με την αξιοποίηση των Τ.Π.Ε., και τη λογοτεχνία (Ματσαγγούρας, 2002).

Καινοτομία επίσης αποτελεί η χρήση διαφόρων μορφών ΤΠΕ. Θα χρησιμοποιηθούν διάφορα λογισμικά που θα ενισχύσουν τη μαθησιακή διαδικασία, θα κρατήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον των παιδιών και θα υποστηρίξουν διερευνητικού και ανακαλυπτικού τύπου δραστηριότητες. Θα αξιοποιηθούν και ως μέσο εργασίας αλλά και ως μέσο διδασκαλίας και περιβάλλον υλοποίησης διδακτικών στόχων. Οι δυνατότητες που προσφέρονται είναι αμέτρητες, με την προϋπόθεση ότι θα οργανωθούν και θα σχεδιασθούν δραστηριότητες για την εξυπηρέτηση των συγκεκριμένων μαθησιακών και διδακτικών στόχων.

Συγκεκριμένα θα αξιοποιηθεί το λογισμικό του κειμενογράφου, ως μία νέα μέθοδος γραφής με ευκολία στην διόρθωση και στη βελτίωση των κειμένων καθώς και υποστηρικτική στην πολυτροπικότητά τους.

Στη συνέχεια θα ενσωματωθούν  δραστηριότητες με τη χρήση του λογισμικού παρουσίασης και ως μέσο διδασκαλίας αλλά και ως δυνατότητα των μαθητών να κοινωνούν τις εργασίες τους με χρήση πολλών τρόπων αναπαράστασης, ενθέτοντας κείμενα, εικόνες, βίντεο, κίνηση.

Η πλοήγηση στο Διαδίκτυο για την αναζήτηση εικόνων και φωτογραφιών για την πόλη στο πέρασμα των χρόνων, καθώς και πληροφοριών για επιμέρους σημεία των διαδρομών σε αυτήν, θα χρησιμοποιηθεί πολλαπλώς από τους μαθητές με την υποστηρικτική, καθοδηγητική παρουσία της εκπαιδευτικού. Το πρόγραμμα Google Earth θα βοηθήσει στην ανεύρεση στοιχείων της πόλης σε χάρτες. Το πρόγραμμα Ιδεοκατασκευές για την οργάνωση του τρόπου σκέψης και την  παραγωγή γραπτού λόγου. Ακόμη θα αξιοποιηθεί το πρόγραμμα Hot Potatoes για τη δημιουργία ασκήσεων αξιολόγησης.

Τέλος ορισμένες επιλεγμένες δραστηριότητες από το εκπαιδευτικό λογισμικό του ΥΠΕΠΘ και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τη Γλώσσα των Γ και Δ τάξεων θα αξιοποιηθεί ως  διαδικασία διδασκαλίας γραμματικών φαινομένων και ως αυτοαξιολογητική διαδικασία.

1.2.         Προστιθέμενη Αξία

Η προστιθέμενη αξία του παρόντος σεναρίου θα είναι πολλαπλή. Η σύνδεση των κειμένων που αφορούν στην πόλη της Χαλκίδας με τους στόχους της συγκεκριμένης ενότητας του Προγράμματος Σπουδών θα αναδείξει τις πτυχές της τοπικής κληρονομιάς και θα αναπτύξει το αυτοσυναίσθημα των μικρών παιδιών  σε σχέση με τον τόπο κατοικίας τους.

Η προστιθέμενη αξία των λογισμικών που προαναφέρθηκαν θα είναι να αναδυθούν οι δεξιότητες ψηφιακού εγγραμματισμού των μαθητών και οι δυνατότητές τους να επικοινωνούν σε κάθε κατάσταση ή μέσο. Η παραγωγή πολυτροπικών κειμένων, η προαγωγή του πολυμεσικού τρόπου γραφής και οι πολλαπλές μορφές αναπαράστασης της πραγματικότητας σε συνάρτηση με το ομαδοσυνεργατικό περιβάλλον της τάξης θα προάγουν την ανάπτυξη της νόησης ως διαδικασίας κοινωνικής αλληλεπίδρασης (Ράπτης, Ράπτη, 2004).  Με τη διδακτική εκμετάλλευση των εκπαιδευτικών λογισμικών σε συνδυασμό με τη βιωματική μάθηση (επιλεγμένες επισκέψεις σε σημεία της πόλης με παιχνίδι εξερεύνησης(Δημοπούλου κ.ά.,2003) ), θα επιτευχθεί το αυξανόμενο ενδιαφέρον των μαθητών για τη συγκεκριμένη ενότητα και η συμμετοχή στη διαδικασία συνοικοδόμησης νοήματος (Καμαρινού, 2000).

Παράλληλα με το συγκεκριμένο σενάριο θα επιτευχθεί η ανάπτυξη κριτικής ικανότητας, εύρεσης των αρνητικών σημείων της πόλης και προβληματισμός για την διόρθωσή τους.

1.3.         Γνωστικά – Διδακτικά προβλήματα

Οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι σχετικά καλά εξοικειωμένοι με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή μια και στο σχολείο μας (7^ο Δημοτικό Σχολείο Χαλκίδας, σχολείο Ενιαίου Αναμορφωμένου Εκπαιδευτικού Προγράμματος - ΕΑΕΠ) παρέχεται το μάθημα της Πληροφορικής. Γνωρίζουν το λογισμικό του κειμενογράφου, το λογισμικό παρουσίασης, είναι αρκετά συνηθισμένοι στην αναζήτηση πληροφοριών και εικόνων από το Διαδίκτυο. Ακόμη έχουν υπόψη τους το εκπαιδευτικό λογισμικό του Υπουργείου Παιδείας και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τη Γλώσσα των Γ και Δ τάξεων και θα είναι σε θέση να εργαστούν με αυτό. Με κατάλληλη επεξήγηση η χρήση του προγράμματος Google Earth και των άλλων προγραμμάτων δεν φαίνεται ότι θα δημιουργεί πρόβλημα.

2.    Πλαίσιο εφαρμογής

2.1.         Σε ποιους απευθύνεται

Το διδακτικό σενάριο απευθύνεται σε μαθητές της Δ΄ Τάξης του Δημοτικού Σχολείου. Το συγκεκριμένο σχολείο (7^ο Δ.Σ. Χαλκίδας) εργάζεται αξιοποιώντας τις Τ.Π.Ε. έχοντας εξοπλιστεί με διαδραστικούς πίνακες σε όλες τις τάξεις, οπότε τα παιδιά είναι συνηθισμένα  σε δραστηριότητες παρόμοιου τύπου. Το σενάριο με εύκολη προσαρμογή μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στις δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου ως μέρος διδακτικής ενότητας γλωσσικού μαθήματος και τοπικής ιστορίας.

2.2.         Χρόνος υλοποίησης

Το διδακτικό σενάριο θα ολοκληρωθεί σε 12 διδακτικές ώρες. Από αυτές θα χρησιμοποιηθούν 8 ώρες διδασκαλίας του γλωσσικού μαθήματος και 4 ώρες ευέλικτης ζώνης (ζώνης καινοτόμων δράσεων).

2.3.         Χώρος υλοποίησης

Το διδακτικό σενάριο θα υλοποιηθεί στην τάξη διδασκαλίας, αξιοποιώντας την ύπαρξη διαδραστικού πίνακα, ηλεκτρονικού υπολογιστή και βιντεοπροβολέα και με τη βοήθεια του φορεαμού των δέκα φορητών υπολογιστών. 

2.4.         Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών

Στις προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών θα εποικοδομηθεί το συγκεκριμένο σενάριο, γνώσεις που θα αποτελέσουν πρόσφορο έδαφος για την πρόκτηση της νέας γνώσης.

Οι μαθητές γνωρίζουν τα περισσότερα από τα γραμματικά φαινόμενα της ενότητας. Άλλωστε πρόκειται για την τελευταία ενότητα του σχολικού βιβλίου, η οποία κατέχει τη θέση μιας γενικής επανάληψης. Έτσι το επίθετο και ο ρόλος του στην πρόταση είναι γνωστός, το επίθετο πολύς και το επίρρημα πολύ επίσης. Τα παραθετικά των επιθέτων θα προστεθούν με ευκολία στις προηγούμενες γνώσεις τους.

Γνωρίζουν αρκετά ικανοποιητικά τη δομή περιγραφικών κειμένων, οπότε αναμένεται με ευκολία να κατακτήσουν την περιγραφή διαδρομής, τη γραφή κάρτας και την αποτύπωση ταξιδιωτικών εντυπώσεων.

Είναι σε αρκετά καλό επίπεδο στη χρήση των υπολογιστών, μια και η τρέχουσα (2012 – 2013) είναι η τρίτη συνεχής σχολική χρονιά στην οποία διδάσκονται το μάθημα της πληροφορικής για 2 διδακτικές ώρες την εβδομάδα. Αναμένεται ότι σε ικανοποιητικό επίπεδο δύνανται να εργαστούν στα λογισμικά γενικής χρήσης, στα εκπαιδευτικά λογισμικά του Υπουργείου Παιδείας και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, καθώς και των υπολοίπων λογισμικών (απλών στη χρήση τους). Ακόμη είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση του διαδραστικού πίνακα, μόνιμου συμπαραστάτη τους στα καθημερινά διδακτικά τους προβλήματα. 

Σε επίπεδο συνεργασίας και ομαδικής δουλειάς, αναμένεται σχετικά καλό αποτέλεσμα, μια και παρά τις δυσκολίες, η τάξη εργάζεται όλη τη σχολική χρονιά (2012-2013) αξιοποιώντας την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία.

2.5.         Απαιτούμενα υλικά και εργαλεία

Κατά την υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου θα χρειαστούν ηλεκτρονικοί υπολογιστές (1 υπολογιστής ανά 2 και μία φορά ανά 3 μαθητές), ο διαδραστικός πίνακας της τάξης με τον ηλεκτρονικό του υπολογιστή και το βιντεοπροβολέα του. Για την υλοποίηση του παιχνιδιού εξερεύνησης θα χρειαστούν 5 φωτογραφικές ψηφιακές μηχανές και memory sticks για τη μεταφορά δεδομένων. Ακόμη τα λογισμικά γενικής χρήσης (κειμενογράφου word, παρουσιάσεων power point), ένας διακομιστής για την πρόσβαση στο internet, το εκπαιδευτικό λογισμικό Υπουργείου Παιδείας και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τη γλώσσα των Γ – Δ τάξεων, το πρόγραμμα Google Earth, τα λογισμικά Hot Potatoes καθώς και το πρόγραμμα Ιδεοκατασκευές. Όλα αυτά τα λογισμικά θα είναι εγκατεστημένα και στον υπολογιστή της τάξης, τον συνδεδεμένο με τον διαδραστικό πίνακα και στους φορητούς υπολογιστές που θα χρησιμοποιήσουν οι μαθητές. Θα χρειαστούν επιπλέον εκτυπωτής, χαρτιά, μολύβια, τα βιβλία της Γλώσσας για την Τετάρτη Δημοτικού (Γ΄ τεύχος μαθητή και Β΄τεύχος εργασιών μαθητή), βιβλία και ταινίες για το θέμα και χάρτες της Χαλκίδας και της Εύβοιας σε έντυπη μορφή.

2.6.         Kοινωνική ενορχήστρωση

Η Δ1 τάξη του 7^ου Δημοτικού Σχολείου Χαλκίδας  αποτελείται από 21 μαθητές και μαθήτριες (10 αγόρια και 11 κορίτσια). Το διδακτικό σενάριο θα υλοποιηθεί κυρίως με αξιοποίηση του μοντέλου της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας, σε μεγαλύτερες ομάδες και σε ζεύγη και επιλεκτικά με την ατομική προσπάθεια. Για τις ανάγκες του συγκεκριμένου  σεναρίου η τάξη θα χωριστεί σε  5 τετραμελείς ομάδες και 1εξαμελή για την υλοποίηση των Παιχνιδιών  Εξερεύνησης, (3^η και 4^η διδακτική ώρα) και την έρευνα για τις Γέφυρες (6^η και 7^η διδακτική ώρα). Ακόμη θα χωριστεί σε 9 ζευγάρια και 1 τριάδα για τις εργασίες της διερεύνησης των κειμένων, της γραμματικής, της συγγραφής καρτών και αναμνήσεων οπότε και οι μικρές ομάδες θα μοιράζονται ένα laptop (1^η διδακτική ώρα, 2^η, 8^η-9^η, 10^η και 11^η -12^η).  Σε μία διδακτική ώρα (5^η) οι  μαθητές θα εργαστούν ατομικά  για να περιγράψουν ένα τους ταξίδι.

Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία πιστεύεται ότι έχει καλά αποτελέσματα όχι μόνο σε μαθησιακό επίπεδο αλλά κυρίως σε επίπεδο προσωπικής βελτίωσης της αυτοαντίληψης, της αυτοεκτίμησης, της συνεργατικότητας και της αποτελεσματικότητας (Ματσαγγούρας, 1995).  Οι μαθητές και οι μαθήτριες ανάλογα με τις ικανότητές τους συνεργάζονται για να επιτευχθεί ο κοινός στόχος, ακολουθώντας το δικό τους ρυθμό αλλά και αλληλεπιδρώντας με τους άλλους. Ανακαλύπτουν τη νέα γνώση βασιζόμενοι στην εμπειρία τη δική τους και της ομάδας τους (Ματσαγγούρας 2002).

Παράλληλα η εμψύχωση, η καθοδήγηση, ο συντονισμός και η παροχή κινήτρων από την εκπαιδευτικό οδηγούν τους μαθητές και τις μαθήτριες στην ανάληψη πρωτοβουλιών, στην ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης, στην ανάπτυξη επιχειρηματολογίας και στην αξιολόγηση τόσο των προσπαθειών τους όσο και των αποτελεσμάτων της ομάδας.

3.    Στόχοι του Σεναρίου

3.1. Γενικός Σκοπός  

            Γενικός Σκοπός του διδακτικού σεναρίου είναι η ανάπτυξη συναισθήματος αγάπης για τη Χαλκίδα από την κειμενική και τη βιωματική προσέγγιση με την   εξάσκηση στον αναφορικό λόγο,  την επαφή με τουριστικό χάρτη και οδηγό. 

3.2.    Γνωστικοί Στόχοι

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να μάθουν :

·          να περιγράφουν με λεπτομέρειες μία διαδρομή με κάποιο μεταφορικό μέσο, (Φ.Ε. 5, συγγραφή κειμένου)

·          να γράφουν μία ταξιδιωτική κάρτα, (Φ.Ε. 9, συμπλήρωση κάρτας με τοπίο της Χαλκίδας)

·          να γνωρίσουν την παλιά και τη σύγχρονη Χαλκίδα μέσα από τη λογοτεχνία, (Φ.Ε.2, Φ.Ε. 6, Φ.Ε.7, Φ.Ε.8)

·          να θυμηθούν τη χρήση του επιθέτου στο λόγο (Φ.Ε. 1, διατύπωση κανόνων, αλλαγή ενός e-mail, συμπλήρωση κενών σε άσκηση).

·          να χρησιμοποιούν τα παραθετικά των επιθέτων, (Φ.Ε. 7, διατύπωση κανόνων, δραστηριότητα με το εκπαιδευτικό λογισμικό του Π.Ι. για τη Γλώσσα των Γ-Δ τάξεων, άσκηση με Hot Potatoes).

·          να κλίνουν το επίθετο ο πολύς / η πολλή / το πολύ και να το διακρίνουν από το επίρρημα πολύ,(Φ.Ε.8, διατύπωση κανόνων, άσκηση συμπλήρωσης, δραστηρότητα με το εκπαιδευτικό λογισμικό του ΠΙ της Γλώσσας για Γ-Δ τάξεις)

·          τα εθνικά ονόματα, (Φ.Ε.10)

·          να ξεχωρίζουν τα επίθετα από τις μετοχές (Φ.Ε.7).

3.3.         Στόχοι σε επίπεδο δεξιοτήτων

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να γίνουν ικανοί :

·          να αναπτύξουν δεξιότητες επικοινωνίας και συνεργασίας, (Φ.Ε. 2 εργασία πάνω σε χάρτες κάθε λογής, Φ.Ε. 3 με παιχνίδι εξερεύνησης, Φ.Ε.4  συμπλήρωση σταυρολέξου με Hot Potatoes, Φ.Ε. 6 δραστηριότητα έρευνας σε ομάδες, Φ.Ε.7 και 8  δραστηριότητα με το εκπαιδευτικό λογισμικό του Π.Ι.).

·          να εντοπίζουν πληροφορίες από ποικίλες πηγές και να τις αξιοποιούν στην παραγωγή γραπτού λόγου, (Φ.Ε.2 έρευνα σε ψηφιακούς και έντυπους χάρτες, Φ.Ε.6 έρευνα σε ιστοσελίδες και βιβλία και παρουσίαση με ποικίλους τρόπους).

·          να ανακοινώνουν και να παρουσιάζουν τις εργασίες τους (στα περισσότερα φύλλα εργασίας και ιδιαίτερα στα Φ.Ε.2, 3, 6).

·          να διαβάζουν ένα τουριστικό χάρτη/ τον χάρτη της Χαλκίδας,(Φ.Ε.2)

·          να οδηγηθούν σε συλλογικές δράσεις (φτιάχνοντας τουριστικό οδηγό της πόλης) (αποτέλεσμα του Φ.Ε.3)

 

3.4.         Στόχοι σε επίπεδο στάσεων

Οι μαθητές και οι μαθήτριες  να μπορέσουν :

·          να τονώσουν την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμησή τους (με όλες τις προτεινόμενες δραστηριότητες των φύλλων εργασίας),

·          να αναπτύξουν κριτική και αυταξιολογητική στάση (με όλες τις προτεινόμενες δραστηριότητες των φύλλων εργασίας),

·          να επιλύουν προβλήματα στη συνεργασία (με όλες τις προτεινόμενες δραστηριότητες των φύλλων εργασίας),

·          να παροτρύνουν τους εαυτούς τους και τους άλλους να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες (με όλες τις προτεινόμενες δραστηριότητες των φύλλων εργασίας),

·          να αλληλοβοηθούνται και να μαθαίνουν συνεργατικά (με όλες τις προτεινόμενες δραστηριότητες των φύλλων εργασίας).

3.5.         Στόχοι ως προς τη χρήση των Τ.Π.Ε.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να γίνουν ικανοί :

·          να γνωρίσουν το e-mail και να μπορούν να γράφουν ένα (Φ.Ε. 1)

·          να αξιοποιούν εκπαιδευτικά λογισμικά και λογισμικά γενικής χρήσης (Φ.Ε. 7 και 8 εκπαιδευτικό λογισμικό του Π.Ι. για τη Γλώσσα των Γ-Δ τάξεων, Φ.Ε. 2 πρόγραμμα Google Earth, Φ.Ε. 4 και Φ.Ε.7 πρόγραμμα Hot Potatoes, Φ.Ε.11πρόγραμμα Ιδεοκατασκευές και λογισμικά γενικής χρήσης στα περισσότερα φύλλα εργασίας)

·          να εξοικειωθούν με την εύρεση πληροφοριών στο Διαδίκτυο (Φ.Ε. 6)

·          να αναπτύξουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν τον Η/Υ ως μέσο για την παρουσίαση των εργασιών τους (Φ.Ε.5, Φ.Ε. 6).

4.1. Παρουσίαση ροής – εφαρμογής των δραστηριοτήτων

4.1.1. 1^η Διδακτική ώρα : «Η Πρόσκληση»

            Η παρουσίαση γίνεται με αφόρμηση την προβολή στο διαδραστικό πίνακα της τάξης, αποσπασμάτων από την ταινία «ΧΑΛΚΙΔΑ η πόλη του Ευρίπου» (2006) ενός ντοκιμαντέρ του σκηνοθέτη Σταύρου Ιωάννου. Κατά τη διάρκεια γίνονται οι πρώτες νύξεις για το θέμα της ενότητας στο γλωσσικό μάθημα που θα ακολουθήσει. Εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι θα διδαχθούμε την συγκεκριμένη ενότητα έχοντας ως βασικό μας κορμό την πόλη που ζούμε. Η τάξη οργανώνεται σε ζευγάρια και μία τριάδα.

            Η εκπαιδευτικός γνωρίζει στα παιδιά τους ήρωες αυτής της διαδρομής (τα αδέρφια Δήμητρα και Ερμή με τον καλεσμένο τους ξάδερφο Άρη), τους οποίους θα βοηθούν στη γνωριμία τους με την πόλη.

            Εισάγονται στην πρόσκληση που απευθύνουν τα δύο αδέρφια στον ξάδερφό τους με τη μορφή ενός e-mail (φύλλο εργασίας 1) και ζητείται να το ξαναγράψουν στους υπολογιστές τους, προσθέτοντας επίθετα (βασικό γραμματικό φαινόμενο της ενότητας) που θα το ομορφύνουν. Με την βοήθεια ενός λογισμικού παρουσίασης power point (Γραμματικά) που προβάλλεται  στο διαδραστικό πίνακα της τάξης οι μαθητές και οι μαθήτριες θυμούνται το επίθετο, την ορθογραφία των καταλήξεών του και την κλίση του.

            Η συγκεκριμένη διδακτική ώρα ολοκληρώνεται με δύο ασκήσεις αξιολόγησης που ακολουθούν στο ίδιο φύλλο εργασίας. Συμπληρώνονται τα κενά στην κλίση ενός επιθέτου και ένα κείμενο με τη χρήση αντίθετων επιθέτων από αυτά που δίνονται. Αντιπρόσωποι από κάθε ομάδα γράφουν με την ειδική γραφίδα στο διαδραστικό πίνακα  επιμέρους σωστές απαντήσεις και ανατροφοδοτούνται από την εκπαιδευτικό και τους συμμαθητές /τριές τους.

4.1.2.  2^η Διδακτική ώρα : «Χάρτες κάθε λογής»

            Η διδακτική ώρα είναι αφιερωμένη στην ανάγνωση χαρτών και αφόρμησή της είναι ένα ποίημα του Γιάννη Σκαρίμπα «Χορός Συρτός». Η τάξη έχει οργανωθεί σε ζευγάρια και μία τριάδα.

            Η εκπαιδευτικός ενημερώνει τους μαθητές και τις μαθήτριες ότι οι ήρωες έστειλαν  επιπλέον ένα δεύτερο ηλεκτρονικό γράμμα στον Άρη το οποίο βρίσκεται στο 2^ο φύλλο εργασίας. Σε αυτό περιέλαβαν ένα ποίημα και το χάρτη της πόλης με την παρατήρηση ο Άρης θα πρέπει να βρει  το σιδηροδρομικό σταθμό και εκεί να οριστεί η συνάντηση με τα ξαδέρφια του.

            Η τάξη επεξεργάζεται το ποίημα του Γιάννη Σκαρίμπα «Χορός Συρτός» το οποίο ταυτόχρονα προβάλλεται με μορφή λογισμικού παρουσίασης  power point (Κείμενα) στο διαδραστικό πίνακα της τάξης. Αναζητούνται οι δύσκολες λέξεις στο γλωσσάρι που ακολουθεί το ποίημα και οι μαθητές /τριες καλούνται να φανταστούν την πόλη που περιγράφει ο ποιητής στην τελευταία στροφή του ποιήματος και να την περιγράψουν προφορικά. Στη συνέχεια η εκπαιδευτικός αναφέρει λίγα βιογραφικά στοιχεία για τον ποιητή και δείχνει τις φωτογραφίες του που είναι ένθετες στην παρουσίαση του ποιήματος.

            Ο χάρτης της πόλης ο οποίος βρίσκεται στο 2α φύλλο εργασίας γίνεται αντικείμενο μελέτης. Τα παιδιά αναζητούν το υπόμνημα στην άκρη του χάρτη, κατόπιν με τη βοήθεια του συμβόλου βρίσκουν το Σιδηροδρομικό Σταθμό της πόλης και τον κυκλώνουν με τη βοήθεια της γραφίδας στο διαδραστικό πίνακα. Ενώ ο χάρτης παραμένει στο διαδραστικό πίνακα, η εκπαιδευτικός παροτρύνει τους μαθητές  και τις μαθήτριες στον υπολογιστή τους να  επιλέξουν  το πρόγραμμα Google Earth. Με τα βελάκια ή  ρολάροντας το ποντίκι να πλησιάσουν  την Ελλάδα και στην συνέχεια την Εύβοια και τέλος τη Χαλκίδα. Να βρουν την παλιά και τη καινούρια γέφυρα. Στη συνέχεια να περιηγηθούν στα κεντρικά σημεία της πόλης. Να ανακαλύψουν το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Λαογραφικό Μουσείο, το Κόκκινο Σπίτι και το Σπίτι με τ΄ Αγάλματα.

Μετά να προσπαθήσουν να ανακαλύψουν τα ίδια μνημεία και τις γειτονιές της Χαλκίδας στο δικό τους εκτυπωμένο χάρτη που θα τους έχει μοιραστεί, ένας σε κάθε ομάδα. Ένας μαθητής ή μία μαθήτρια, ένας από κάθε ομάδα,  να σημειώνει στο χάρτη του διαδραστικού τα αποτελέσματα της έρευνάς τους. Οι πιο σημαντικές γειτονιές που αναμένεται να βρεθούν με τη βοήθεια του χάρτη και της εκπαιδευτικού είναι   :

Σουβάλα, Πλάτωμα, Κέντρο (Άγιος Νικόλαος), Κάνηθος, Αλάτσατα, Αλωνάκι, Δεξαμενή, Κουρέντι, Γύφτικα, Νεάπολη, Κάστρο (Αγία Παρασκευή), Μπαταργιάς, Άγιος Ιωάννης, Καμάρες, Βροντού, Έξω Παναγίτσα.

Στη συνέχεια η εκπαιδευτικός ζητά από τις ομάδες να ανοίξουν το χάρτη της Εύβοιας (ένας σε κάθε ομάδα έχει ήδη μοιραστεί) και αφού βρουν τη Χαλκίδα, να ανακαλύψουν τις γύρω περιοχές που αποτελούν πια τον ενιαίο Δήμο Χαλκίδας. Αναμένεται να βρουν τις παρακάτω κωμοπόλεις και χωριά : Αρτάκη, Βατώντας, Λάμψακος, Άγιος Νικόλαος (Μπούρτζι), Αφράτι, Φύλλα, Δοκός, Δύο Δέντρα, Λευκαντί, Βασιλικό, Βαθύ Αυλίδας, Φάρος Αυλίδας, Παραλία Αυλίδας, Δροσιά, Ανθηδώνα (Λουκίσια), Καλοχώρι – Παντίχι.

Υπό μορφή παιχνιδιού για την αξιολόγηση και την ολοκλήρωση της δραστηριότητας τα παιδιά λύνουν ένα κρυπτόλεξο (φύλλο εργασίας 2β), στο οποίο καλούνται να ανακαλύψουν τα ονόματα 12 γειτονιών της Χαλκίδας.

4.1.3. 3^η – 4^η Διδακτική ώρα : «Παιχνίδι εξερεύνησης»

            Η τάξη χωρισμένη σε 5μελείς και μία 6μελή ομάδα ετοιμάζεται για την παραλαβή του Άρη από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό της πόλης. Κάθε ομάδα έχει μία φωτογραφική ψηφιακή μηχανή στη διάθεσή της, χάρτη της Χαλκίδας, ένα σημειωματάριο και μολύβια. Στο σχολείο μετά από σύντομη συζήτηση αποφασίζεται η διαδρομή που θα ακολουθήσουν οι ομάδες και οι δυνατότητες της κάθε μιας να διαφοροποιηθεί. Μοιράζεται εκτυπωμένο το φύλλο εργασίας 3 και ενημερώνονται όλοι για τους κανόνες. Η κάθε ομάδα λοιπόν πρέπει συμβουλευόμενη το χάρτη της να εντοπίσει τα κτίρια και τα μνημεία που περιγράφονται να τα φωτογραφήσει και να σημειώσει τα στοιχεία τους. Όπου ερωτώνται από το φύλλο εργασίας, οφείλουν να ανακαλύψουν την απάντηση. Ακόμη μπορούν να προσέξουν τα πιθανά περιβαλλοντικά προβλήματα στα σημεία που φωτογραφίζουν κρατώντας σημειώσεις για την κατάσταση των μνημείων, για την ύπαρξη σκουπιδιών, για τους γραμμένους τοίχους με συνθήματα.

            Αφετηρία του παιχνιδιού είναι ο Σιδηροδρομικός Σταθμός της πόλης. Στη συνέχεια  η παλιά γέφυρα, το νότιο λιμάνι, η οικία του Ενετού Βαΐλου, το Δημαρχείο, το άγαλμα της Εθνικής Αντίστασης, το Σπίτι με τ’ Αγάλματα, το Κόκκινο Σπίτι.  Δυνατότητα παρέκκλισης δίνεται με το Αρχαιολογικό Μουσείο, τα Δικαστήρια, το Λαογραφικό Μουσείο και το Τζαμί.

            Επιστρέφοντας στο σχολείο τοποθετούνται οι φωτογραφίες στους υπολογιστές και η κάθε ομάδα ετοιμάζει στο λογισμικό Power Point μία σύντομη παρουσίαση των μνημείων που φωτογράφισε. Δίνει στο αξιοθέατο το όνομά του, τη φωτογραφία του και η όποια γνώση έγινε γνωστή. Παρουσιάζει η κάθε ομάδα στις υπόλοιπες ομάδες με τη βοήθεια του διαδραστικού πίνακα της τάξης. Η κάθε παρουσίαση αξιολογείται από τις υπόλοιπες ομάδες και οι καλύτερες διαφάνειες σημειώνονται  ώστε να κρατηθούν και όλες μαζί να αποτελέσουν μία κοινή παρουσίαση με τίτλο «Σύντομος τουριστικός οδηγός της Χαλκίδας». Η τάξη σε ολομέλεια μεταφέρει με memory sticks τις δουλειές της στο κεντρικό υπολογιστή της τάξης και φτιάχνει στο διαδραστικό πίνακα το τελικό Power Point που αποτελεί τον «Σύντομο τουριστικό οδηγό της Χαλκίδας».

            Οι δραστηριότητες γνωριμίας με τα κτίρια και τα μνημεία της πόλης ολοκληρώνεται με ένα παιχνίδι αξιολόγησης. Πρόκειται για ένα σταυρόλεξο με τίτλο «Τι θυμάμαι από την πόλη» που έχει δημιουργηθεί με το πρόγραμμα Hot Potatoes (φύλλο εργασίας 4).

4.1.4. 5^η Διδακτική ώρα : «Ταξιδεύοντας με το τρένο»

            Στην 5^η Διδακτική ώρα οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να περιγράψουν ατομικά ένα ταξίδι τους με οποιοδήποτε μεταφορικό μέσο. Αφόρμηση παίρνουν από το φύλλο εργασίας 5 όπου αναφέρεται ότι ο Άρης ερχόμενος στη Χαλκίδα χρησιμοποίησε το τρένο και έγραψε και αυτός τις εντυπώσεις του. Βοήθεια έχουν από την κλείδα των σημείων που πρόσεξε ο Άρης και που οφείλουν και αυτοί να προσέξουν. Τους ζητείται επιπλέον να προσέξουν τη χρήση επιθέτων ώστε η περιγραφή τους να γίνει όμορφη.

            Όταν ολοκληρωθεί η γραφή τα παιδιά καλούνται να αλλάξουν γραπτά με το / τη διπλανό /ή  τους και να αξιολογήσουν το κείμενο που θα διαβάσουν ακολουθώντας τα ερωτήματα της κλείδας αξιολόγησης όπως τους περιγράφονται στο ίδιο φύλλο εργασίας. Σημειώνουν τις παρατηρήσεις τους και επιστρέφουν τα γραπτά. Ακολουθεί αυτοαξιολόγηση και μεγαλόφωνη ανάγνωση των τελικών κειμένων.

             

4.1.5. 6^η –7^η Διδακτική ώρα : «Γέφυρες»

            Σε αυτό το διδακτικό δίωρο κεντρικός άξονας είναι οι γέφυρες, (φύλλο εργασίας 6, συνολικό)  χαρακτηριστικό στοιχείο της πόλης. Δύο κείμενα παλαιών περιηγητών δίνουν μια πρώτη εικόνα της μορφής της παλιάς Χαλκίδας και εισάγουν στο θέμα. Διαβάζονται και προβάλλονται στο διαδραστικό πίνακα με τη βοήθεια ενός λογισμικού παρουσίασης power point (Κείμενα). Πρόκειται για δύο παλιά κείμενα που μιλούν για τη γέφυρα και για το φαινόμενο του Πορθμού του Ευρίπου. Το πρώτο είναι το κείμενο του Εβλία Τσελεμπή (Οθωμανού παλιού περιηγητή του 18^ου αιώνα) που έχει τίλτο «Εγριμπότζ», που θα πει Εύριπος, δηλαδή η ονομασία του στενού, του Πορθμού και της γέφυρας. Το δεύτερο είναι ένα ποίημα του Καισάριου Δαπόντε (παλιού στιχογράφου – ποιητή του 19^ου αιώνα) με τίτλο την «Νήσον Έγριπον», χρησιμοποιώντας την ίδια ονομασία για ολόκληρο το νησί της Εύβοιας.  Ακολουθεί επεξεργασία των κειμένων με τη βοήθεια του μικρού γλωσσάριου που τα συνοδεύει. Προκαλείται έτσι ενδιαφέρον για τη ερευνητική εργασία της συνέχειας.

            Στη συνέχεια η τάξη χωρίζεται στις γνωστές τέσσερις 5μελείς ομάδες και σε μία 6μελή και αναλαμβάνει η κάθε μία χωριστό φύλλο εργασίας.

Η πρώτη ομάδα (φύλλο εργασίας 6^α) θα αξιοποιήσει τις πληροφορίες για να γράψει ένα σύντομο κείμενο για το φαινόμενο του Πορθμού του Ευρίπου, χρησιμοποιώντας το λογισμικό  Word στον υπολογιστή.

Η δεύτερη ομάδα (φύλλο εργασίας 6^β) θα βρει φωτογραφίες από τις διάφορες περιόδους της ιστορίας της γέφυρας και θα ετοιμάσει μία παρουσίαση στο πρόγραμμα Power Point με τη χρονολογική εξέλιξη των γεφυριών του Στενού του Ευρίπου.

Η τρίτη ομάδα (φύλλο εργασίας 6^γ) θα ετοιμάσει μία σύντομη παρουσίαση στο Power Point επίσης, για την γέφυρα που υπάρχει τώρα στον πορθμό.

Η τέταρτη ομάδα (φύλλο εργασίας 6^δ) θα ασχοληθεί με τη νέα υψηλή γέφυρα και τα στοιχεία της κατασκευής της, χρησιμοποιώντας επίσης το Power Point και στοιχεία από το επίσημο site του Δήμου.

Η πέμπτη ομάδα (φύλλο εργασίας 6^ε) θα αναζητήσει από τη βιβλιοθήκη της τάξης (την οποία έχει φροντίσει η εκπαιδευτικός και τα παιδιά να προμηθεύσει) λογοτεχνικά βιβλία που αναφέρονται στις γέφυρες της Χαλκίδας  και θα επιλέξει αποσπάσματα για να παρουσιάσει στις άλλες ομάδες.

Τέλος η έκτη ομάδα (φύλλο εργασίας 6^στ) θα αναζητήσει σε βιβλία και ιστότοπους ποιήματα ή δημοτικά τραγούδια για τα γεφύρια και θα τα παρουσιάσει όπως νομίζει καλύτερα (ηλεκτρονικά ή θεατρικά ή τραγουδώντας ή χορεύοντας ή όπως αλλιώς θέλει).

Ακολουθεί η παρουσίαση της κάθε ομάδας.  Η κάθε παρουσίαση αξιολογείται από τις υπόλοιπες ομάδες προσέχοντας το κατά πόσο είναι κατανοητά αυτά που παρουσιάζονται, αν έχουν αρκετά στοιχεία, αν συμμετέχουν όλα τα παιδιά της ομάδας και αν συνεργάστηκαν καλά.

4.1.6. 8^η – 9^η Διδακτική ώρα : «Η Χαλκίδα των αναμνήσεων»

            Το επόμενο διδακτικό δίωρο αφιερώνεται αφενός σε ένα λογοτεχνικό κείμενο του Δ. Μυταρά με τίτλο «Χαλκίδα» και αφετέρου στα γραμματικά φαινόμενα της ενότητας (παραθετικά επιθέτων, ανώμαλα παραθετικά, επίθετα χωρίς παραθετικά, διάκριση επιθέτων – μετοχών). Το επιλεγμένο κείμενο παρουσιάζει μια εικόνα ενδιαφέρουσα της πόλης χωρίς ανάπτυξη, των παιδικών χρόνων του  συγγραφέα και τις διάφορες γειτονιές της. Με μικρή διασκευή από την εκπαιδευτικό, περιλαμβάνει όλα τα υπό εξέταση γραμματικά φαινόμενα σε λόγο ρέοντα και λογοτεχνικά άρτιο.  Η τάξη οργανώνεται σε ζευγάρια και μία τριάδα.

            Η εκπαιδευτικός ενημερώνει τους μαθητές και τις μαθήτριες ότι οι φίλοι τους, ο Άρης και τα ξαδέρφια του Ερμής και Δήμητρα, θα επισκεφθούν διάφορες γειτονιές της πόλης. Θα ξεκινήσουν διαβάζοντας ένα κείμενο του γνωστού ζωγράφου Δημήτρη Μυταρά που είναι Χαλκιδαίος, στο οποίο περιγράφει τις αναμνήσεις  του από την πόλη, τον καιρό που ήταν παιδί. Η τάξη βοηθώντας τους στην περιήγηση θα θυμηθούν πολλές από τις γνώσεις τους  για τα επίθετα και θα αποκτήσουν  και καινούριες.

            Προβάλλεται στο διαδραστικό πίνακα της τάξης το κείμενο τοποθετημένο σε παρουσίαση power point (Κείμενα). Ακολουθεί αισθητική και λεξιλογική επεξεργασία και τα παιδιά ανοίγουν στους υπολογιστές τους το φύλλο εργασίας 7.

            Με τη βοήθεια επιλεγμένων φράσεων του κειμένου αναζητούν επίθετα και διακρίνουν τους τρεις βαθμούς σύγκρισής τους. Εύκολα συνειδητοποιούν ότι κάποια επίθετα (π.χ. πολύς, καλός) δεν σχηματίζουν ομαλά τα παραθετικά τους. Η εκπαιδευτικός παρουσιάζει συγκεντρωμένους και κατηγοριοποιημένους τους κανόνες των παραθετικών και το σχηματισμό των ανώμαλων παραθετικών σε παρουσίαση power point (Γραμματικά).  Για εξάσκηση, παιχνίδι και σύνδεση με το μάθημα της Iστορίας τα παιδιά καλούνται να συμπληρώσουν άσκηση του εκπαιδευτικού λογισμικού του Υπουργείου Παιδείας και Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (2003) για τη Γλώσσα των Γ-Δ τάξεων. Ανοίγουν τον Internet explorer και πληκτρολογούν τη διεύθυνση www.ts.sch.gr/software. Εκεί κατεβαίνοντας τη σελίδα προς τα κάτω βρίσκουν  το εκπαιδευτικό λογισμικό της Γλώσσας για τη Γ και Δ τάξη. Κάνουν κλικ πάνω του. Ανοίγει ένα κουτάκι που γράφουν το όνομά τους και κάνουν κλικ στο βελάκι δίπλα. Ανοίγει μια κεντρική οθόνη στην οποία βλέπουν έξι θεματικές ενότητες. Κάνουν κλικ σε αυτήν που λέει «Γνωρίζοντας τη χώρα μου». Ανοίγει μια οθόνη και κάνουν κλικ πάνω της, οπότε εμφανίζεται ο χάρτης της Ελλάδας. Κάνουν κλικ πάνω στην Αθήνα και στη συνέχεια στην Ακρόπολη. Όσο συμπληρώνουν σωστά η άσκηση  βλέπουν την Ακρόπολη να αλλάζει και να γίνεται όπως ήταν την εποχή του Περικλή που έμαθαν στην ιστορία.

            Επιστρέφοντας στο κείμενο, η εκπαιδευτικός τα ρωτάει αν μπορούν να πουν : «ο πιο ασημένιος γιαλός» ή «η πιο συρταρωτή γέφυρα». Εύκολα γίνεται κατανοητό ότι κάποια επίθετα δεν μπορούν  να έχουν βαθμούς σύγκρισης. Προβάλλεται η αντίστοιχη ενότητα της παρουσίασης power point (Γραμματικά) και για αξιολόγηση πρόκτησης της νέας γνώσης τα παιδιά καλούνται να λύσουν μία άσκηση συμπλήρωσης κενών, η οποία έχει φτιαχτεί στο πρόγραμμα Hot Potatoes.

            Τελευταία ενασχόληση είναι η επανάληψη του τρόπου διάκρισης μεταξύ επιθέτων και μετοχών. Στο 7^ο φύλλο εργασίας που έχουν ήδη ανοιχτό οι μαθητές/ μαθήτριες συζητούν με βάση επιλεγμένες φράσεις του κειμένου τη διαφορά, καταλήγουν στον κανόνα που τον βλέπουν και στο γνωστό λογισμικό παρουσίασης power point (Γραμματικά)  και συμπληρώνουν μια σχετική άσκηση. Σε επιλεγμένη ενότητα του κειμένου που διδάχθηκαν βρίσκουν και διακρίνουν τα επίθετα από τις μετοχές και τα γράφουν σε δύο στήλες στο πρόγραμμα word του υπολογιστή τους.

4.1.7. 10^η  Διδακτική ώρα : «Κάρτες και καρτούλες»

            Η δέκατη διδακτική ώρα αφιερώνεται στη νότια είσοδο της πόλης με αφορμή το κείμενο του Δ. Αρβανίτη «Ο Νότος»,  στο επίθετο πολύς και στη διάκρισή του από το επίρρημα πολύ. Ολοκληρώνεται με τη συγγραφή μιας ταξιδιωτικής κάρτας. Η τάξη οργανώνεται σε ζευγάρια και μία τριάδα.

            Η εκπαιδευτικός ενημερώνει τους μαθητές και τις μαθήτριες ότι οι φίλοι τους, ο Άρης και τα ξαδέρφια του Ερμής και Δήμητρα, θα επισκεφθούν το νότιο κομμάτι της πόλης της Χαλκίδας. Μαζί τους και τα παιδιά με οδηγό το κείμενο «Ο Νότος» του Δ. Αρβανίτη που το διαβάζουν από το φύλλο εργασίας 8 και που προβάλλεται στο διαδραστικό πίνακα της τάξης από ένα λογισμικό παρουσίασης power point (Κείμενα). Ακολουθεί ανάλυση του κειμένου εύρεση στο χάρτη των τοπωνυμίων που αναφέρονται. Στο κείμενο οι μαθητές /μαθήτριες ανακαλύπτουν το επίθετο πολύς. Θυμούνται πώς κλίνεται από την προβολή της αντίστοιχης ενότητας της παρουσίασης power point (Γραμματικά). Ξεχωρίζουν το επίθετο πολλή από το επίρρημα πολύ και εξασκούνται συμπληρώνοντας μία άσκηση στο 8 φύλλο εργασίας που έχουν ανοιχτό στον υπολογιστή τους.

                Για αξιολόγηση της προσκτηθείσας γνώσης τα παιδιά ανοίγουν τον Internet explorer και πληκτρολογούν τη διεύθυνση www.ts.sch.gr/software. Εκεί κατεβαίνοντας τη σελίδα προς τα κάτω βρίσκουν  για άλλη μια φορά το εκπαιδευτικό λογισμικό της Γλώσσας για τη Γ και Δ τάξη. Κάνουν κλικ πάνω του. Ανοίγει ένα κουτάκι που τώρα λέει το όνομά τους και κάνουν κλικ στο βελάκι δίπλα. Ανοίγει μια κεντρική οθόνη στην οποία βλέπουν έξι θεματικές ενότητες. Κάνουν κλικ σε αυτήν που λέει «Γνωρίζοντας τη χώρα μου». Ανοίγει μια οθόνη και κάνουν κλικ πάνω της, οπότε εμφανίζεται ο χάρτης της Ελλάδας. Κάνουν κλικ πάνω στην Πελοπόννησο. Καλούνται να συμπληρώσετε μια ακροστιχίδα και αν απαντήσουν σωστά  ανοίγει μια πόρτα για να μπουν σε ένα πυργόσπιτο. Για να βρουν  τι πρέπει να συμπληρώσουν διαβάζουν το μήνυμα που είναι δίπλα και συμπληρώνουν το κείμενο με το επίθετο πολύς. Ό, τι απαντούν σωστά γίνεται μαύρο. Μόνο αφού συμπληρωθεί το σημείωμα μπορούν να γυρίσουν στην ακροστιχίδα, να τη συμπληρώσουν και να μπουν στο πυργόσπιτο.

            Όποιο ζευγάρι τελειώνει ανοίγει το φύλλο εργασίας 9 όπου βρίσκει μία ταξιδιωτική κάρτα με ένα τοπίο της Χαλκίδας. Διαβάζει τις οδηγίες και συμπληρώνει το πίσω μέρος της κάρτας. Όποια ομάδα θέλει διαβάζει δυνατά την κάρτα της.

4.1.8. 11^η -12^η Διδακτική ώρα : «Τι να θυμηθώ τι να ξεχάσω»

            Το τελευταίο δίωρο της ενότητας μαθαίνει στα παιδιά τα Εθνικά ονόματα και τις γύρω περιοχές της πόλης της Χαλκίδας αξιοποιώντας ένα κείμενο που έγραψε η εκπαιδευτικός. Ολοκληρώνεται με τη συγγραφή ταξιδιωτικών εντυπώσεων. Η τάξη έχει οργανωθεί σε ζευγάρια και μία τριάδα.

            Η εκπαιδευτικός ενημερώνει τα παιδιά ότι οι ήρωες ετοιμάζονται για μια τελευταία εξόρμηση στη Χαλκίδα και στα περίχωρά της. Είναι ενθουσιασμένα, αλλά μόλις δέχονται την επίσκεψη μίας θείας που ήρθε να δει τον Άρη, αποφασίζουν να καθυστερήσουν την αναχώρησή τους. Συζητώντας μαζί της,  η θεία – Δέσποινα άρχισε το μονόλογό της. Διαβάζουν το μονόλογο από την προβολή στο διαδραστικό πίνακα της τάξης  σε παρουσίαση power point (Κείμενα). Ακολουθεί λεξιλογική επεξεργασία και τα παιδιά ανοίγουν στους υπολογιστές τους το φύλλο εργασίας 10. Κατανοούν ποιες λέξεις λέγονται Εθνικά ονόματα διαβάζουν το σχετικό κανόνα από την προβολή της αντίστοιχης ενότητας της παρουσίασης power point (Γραμματικά). Συμπληρώνουν άσκηση στο φύλλο εργασίας τους και ταυτόχρονα εξασκούνται στα ονόματα της γύρω περιοχής της πόλης.

            Μια και η επίσκεψη του Άρη στη Χαλκίδα τελειώνει τα παιδιά καλούνται να γράψουν τις αναμνήσεις τους από τα μέρη που γνώρισαν στην πόλη, να καταγράψουν τις εντυπώσεις τους, τις παρατηρήσεις τους για τα περιβαλλοντικά προβλήματα της πόλης και τα συναισθήματά τους για το τέλος του ταξιδιού. Για να δουλέψουν η εκπαιδευτικός τους ζητάει να ανοίξουν το 11^ο φύλλο εργασίας και να διαβάσουν τις οδηγίες για να αξιοποιήσουν το πρόγραμμα Ιδεοκατασκευές, οργανώνοντας τη σκέψη τους και συγγράφοντας τις ταξιδιωτικές τους εντυπώσεις.

            Μετά το τέλος της συγγραφής τα παιδιά εκτυπώνουν τα κείμενά τους και διαβάζονται αντιπροσωπευτικά ορισμένα από αυτά με σχολιασμό από τους μαθητές τις μαθήτριες και την εκπαιδευτικό.

           

5.   Αξιολόγηση

            Το περιγραφόμενο διδακτικό σενάριο αξιολογείται σε τρεις φάσεις : αρχική, διαμορφωτική, τελική (Καραλής, 2006).

Η αρχική αξιολόγηση πραγματοποιείται από τον επιμορφωτή των προγραμμάτων επιμόρφωσης Β΄ Επιπέδου για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη, στα πλαίσια του οποίου σχεδιάζεται το παρόν. Κρίνεται ως προς την πληρότητα των μερών, τη ακρίβεια και σαφήνεια των στόχων, την επάρκεια περιγραφής της διδακτικής ροής, τον πλούτο των εκπαιδευτικών μεθοδολογιών, την αξιοποίηση πλήθους ΤΠΕ, την ουσιαστικότητα των ασκήσεων, τη διασυνδεσιμότητα και πολυτροπικότητα των μερών, την αισθητική και κατάλληλη για την ηλικία των μαθητών εικόνα και γλώσσα του περιεχομένου. Τελικά αξιολογείται στη φάση αυτή ως προς τη δημιουγικότητά του.

Η διαμορφωτική αξιολόγηση πραγματοποιείται σε όλη τη διάρκεια υλοποίησης του σεναρίου με σκοπό την αναδιαμόρφωσή του και την προσαρμογή του στα επιμέρους νέα στοιχεία (Μητάκος, 2012).

Η εκπαιδευτικός από το σχεδιασμό οριοθετεί τις δραστηριότητες εκείνες που εκπληρούν τους αξιολογικούς τους δείκτες. Σε κάθε διδακτική ώρα τους γνωστοποιεί στους μαθητές και μαθήτριες και στον παρόντα σχεδιασμό τους αναφέρει ρητά. Έτσι :

Στην πρώτη διδακτική ώρα αξιολογείται η δυνατότητα κλίσης του επιθέτου και η εύρεση αντιθέτων επιθέτων στη συμπλήρωση κενών.

Στη δεύτερη διδακτική ώρα αξιολογείται η απόκτηση γνώσης για τη λειτουργία του χάρτη με την εύρεση όλων των ζητούμενων γειτονιών στο Κρυπτόλεξο.

Στις τρίτη και τέταρτη ώρες αξιολογούνται η συνεργασία και η επικοινωνία της κάθε ομάδας στη φάση υλοποίησης του Παιχνιδιού Εξερεύνησης και όλες οι ομάδες αλληλοαξιολογούνται στη φάση παρουσίασης. Αποτέλεσμα της αξιολόγησης αυτών των ωρών είναι η δημιουργία του «Συνοπτικού Τουριστικού Οδηγού της Χαλκίδας».

Στην πέμπτη διδακτική ώρα ακολουθείται η μέθοδος της αξιολόγησης σε ζεύγη (όπου ο καθένας αξιολογεί το γραπτό του ζευγαριού του) ακολουθώντας συγκεκριμένη κλείδα αξιολόγησης που δίνεται με το φύλλο εργασίας.

Στις έκτη και έβδομη διδακτικές ώρες αξιολογούνται όλες οι ομάδες ως προς τον τρόπο συμμετοχής των μελών τους, τη συνεργασία και την επικοινωνία μεταξύ τους. Ως προς το περιεχόμενο της παρουσίασής της η κάθε ομάδα κρίνεται από τις υπόλοιπες και την εκπαιδευτικό ως προς την πληρότητα και την πρωτοτυπία της.

Στις όγδοη και ένατη διδακτικές ώρες το βάρος δίνεται στην κατανόηση των γραμματικών φαινομένων της ενότητας. Με τις τελικές ασκήσεις του φυλλαδίου εργασιών (άσκηση Hot Potatoes και άσκηση διαχωρισμού σε στήλες) αξιολογείται από την εκπαιδευτικό και από τους μαθητές και τις μαθήτριες η κατάκτηση της νέας γνώσης.

Στη δέκατη διδακτική ώρα η γνώση του γραμματικού φαινομένου αξιολογείται από τη σωστή συμπλήρωση δύο επιπέδων παιχνιδιού στο εκπαιδευτικό λογισμικό της Γλώσσας των Γ-Δ τάξεων του Υπουργείου Παιδείας και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (2003). Η τελική επιτυχία, απολύτως φανερή από τα παιδιά, συνεπάγεται το άνοιγμα της πόρτας του Πυργόσπιτου. Στην ίδια διδακτική ώρα αξιολογείται το περιεχόμενο τουριστικής κάρτας που γράφουν τα παιδιά σύμφωνα με προσημειωμένα κριτήρια πληρότητας που έχουν δοθεί με φύλλο εργασίας.

Στις ενδέκατη και δωδέκατη διδακτικές ώρες αξιολογείται η συγγραφή κειμένου στο πρόγραμμα Ιδεοκατασκευές με θέμα τις Ταξιδιωτικές αναμνήσεις των μαθητών και των μαθητριών. Δίνονται βοηθητικά ερωτήματα σε φύλλο εργασίας και τα γραπτά αξιολογούνται σύμφωνα με αυτά τα κριτήρια.

Σε όλες τις διδακτικές ώρες η εκπαιδευτικός παρακολουθεί και κρίνει το κατά πόσο τα παιδιά της τάξης αξιοποιούν τα λογισμικά προγράμματα στις επιμέρους εργασίες των ομάδων. Αξιολογεί την ενεργή συμμετοχή και την ανάληψη πρωτοβουλιών  των μαθητών, τη διάθεση συμμετοχής και συνεργασίας, το επίπεδο επικοινωνίας μεταξύ των μελών και μεταξύ των ομάδων. Αξιολογεί την κατανόηση των κειμένων και την παραγωγή γραπτού λόγου.

Η τελική αξιολόγηση πραγματοποιείται μετά το τέλος υλοποίησης του διδακτικού σεναρίου μέσα από εποικοδομητική συζήτηση (Μητάκος, 2012) με τους μαθητές και τις μαθήτριες για το τι τελικά αποκόμισαν, τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, τι πετύχαμε, σε τι δυσκολευτήκαμε. Η τελική αξιολόγηση μπορεί να οδηγήσει σε αναπροσαρμογή του σεναρίου, επέκταση  και βελτίωσή του.

6.     Επέκταση της δραστηριότητας

Το συγκεκριμένο σενάριο θα μπορούσε να επεκταθεί σε ποικίλους χώρους και με περισσότερα εργαλεία ΤΠΕ. Πιο αναλυτικά : 

Στις 3^η και 4^η διδακτικές ώρες το Παιχνίδι Εξερεύνησης της πόλης μπορεί να λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις με ερευνητική δουλειά για την ιστορία των κτιρίων και των μνημείων σε ιστοσελίδες και στη βιβλιοθήκη του σχολείου και της πόλης.

Στην 5^η διδακτική ώρα θα μπορούσε να προστεθεί πραγματικό ταξίδι με τρένο έως το Βαθύ Αυλίδας. Έτσι  επιστρέφοντας και έχοντας βιωματικά κάνει ένα ταξίδι οι μαθητές και οι μαθήτριες να  οδηγηθούν πιο εύκολα στην περιγραφή του.

Στις 6^η και 7^η Διδακτικές ώρες με θέμα τις Γέφυρες θα μπορούσε να διατεθούν ώρες από το μάθημα της Πληροφορικής και το φωτογραφικό υλικό που θα συγκεντρωθεί να αποτελέσει τον άξονα μιας μικρής ταινίας φτιαγμένης με το πρόγραμμα Movie Maker. Επιπλέον τα κείμενα για τις παλιές γέφυρες θα μπορούσαν να αποτελέσουν αφόρμηση για εικαστική αποτύπωση τους. Ειδικά το πρώτο κείμενο που μιλά για νερόμυλους στο ένα μέρος της γέφυρας οι οποίοι εκμεταλλεύονταν τη δύναμη των νερών του Πορθμού για να κινούνται, δίνει την ευκαιρία για αναζήτηση σε παλιές γκραβούρες της αποτύπωσης τους. Στη συνέχεια τα παιδιά  θα μπορούσαν είτε σε χαρτί με μολύβι και χρώματα είτε εκμεταλλευόμενοι το πρόγραμμα Revelation Natural Art να οδηγηθούν στη δική τους ζωγραφική έκφραση.  

Στην 10^η Διδακτική ώρα με άξονα τη νότια είσοδο της πόλης θα μπορούσαν να προστεθούν πολλές ώρες επισκέψεων με βιωματική προσέγγισή της περιοχής. Η πηγή της Αρέθουσας, τα κατάλοιπα της αρχαίας Χαλκίδας στο Βαθροβούνι, το θέμα της υδροδότησης της πόλης με το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο (περιοχή Καμάρες) δίνουν πολλές ιδέες για επιμέρους δραστηριότητες. Στο σημείο αυτό προσφέρεται η συνεργασία με σχολεία της περιοχής (12^Ο Δημοτικό Σχολείο Χαλκίδας) που στο πρόσφατο παρελθόν υλοποίησαν σχετικά προγράμματα (Κουκουβίνος, 2012).

7.    Τεκμηρίωση

  7.1. Βιβλιογραφία

7^ο Γυμνάσιο Χαλκίδας, (2005). Τα τρελά νερά του Ευρίπου. Μύθος, Ιστορία, Κοινωνική και Οικονομική ζωή. Χαλκίδα: Αυτοέκδοση.

Ambrose, A.M. (1980). Σκίτσα για τη Χαλκίδα. Στο Δεμερτζής, Δ. (επιμ.) Εύβοια 1980. Ετήσια Έκδοση της Προοδευτικής Εύβοιας. Κείμενα Επιστήμης, Γραμμάτων, Ιστορίας, Τέχνης και Σύγχρονης Ζωής της Εύβοιας. Χαλκίδα: Προοδευτική Εύβοια.

Αρβανίτης, Δ., Παπαχρήστος, Δ. (2012). Στη ροή των νερών και των καιρών. Αθήνα: Gramma.

Διακογιώργη, Κ., Μπαρής, Θ., Στεργιόπουλος, Χ., Τσιλιγκιριάν, Ε. (2010). Πετώντας με τις λέξεις. Γ΄ τεύχος της Γλώσσας της Δ΄ Δημοτικού. Αθήνα: Υπουργείο Παιδείας και Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. 

Διακογιώργη, Κ., Μπαρής, Θ., Στεργιόπουλος, Χ., Τσιλιγκιριάν, Ε. (2010). Πετώντας με τις λέξεις. Β΄ Τετράδιο Εργασιών της Γλώσσας της Δ΄ Δημοτικού. Αθήνα: Υπουργείο Παιδείας και Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. 

Διακογιώργη, Κ., Μπαρής, Θ., Στεργιόπουλος, Χ., Τσιλιγκιριάν, Ε. (2010). Πετώντας με τις λέξεις. Βιβλίο Δασκάλου. Μεθοδολογικές Οδηγίες. Αθήνα: Υπουργείο Παιδείας και Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. 

Δημοπούλου, Μ., Μπαμπίλα, Ε., Φραντζή, Α., Χατζημιχαήλ, Μ. (2003). Εξερευνώ την πόλη μου. Προτάσεις για διαθεματικά σχέδια εργασίας. Αθήνα: Καλειδοσκόπιο.

Καραλής, Θ. (2006). Τυπολογίες Αξιολόγησης: Θεωρητικές Προσεγγίσεις και Προϋποθέσεις Εφαρμογής. Νέα Παιδεία (120), 98-108.

Καμαρινού, Δ. (2000). Βιωματική μάθηση στο σχολείο. Ξυλόκαστρο: Ιδιωτική Έκδοση.

Καραβά, Μ., Κουκουβίνος, Θ., Κωστοπούλου, Δ., Μαστροθανάση, Ζ., Μητάκος, Δ., Μπισμπικόπουλος, Θ., Ξαφάκος, Ε., Πανάγου, Γ., Σακελλαρίου, Η., Τολακίδου, Π., Τρίκας, Μ. (2012). Διδακτικός Σχεδιασμός και Τ.Π.Ε. Συνδέοντας τις βασικές αρχές συγγραφής σεναρίων με τις εφαρμογές τους στη διδακτική πράξη. Αθήνα: Ν.&Σ. Μπατσιούλας.

Κουκουβίνος, Θ. (2012). Μες στο Μουσείο. Στο Καραβά, Μ. κ.ά. Διδακτικός Σχεδιασμός και Τ.Π.Ε. Συνδέοντας τις βασικές αρχές συγγραφής σεναρίων με τις εφαρμογές τους στη διδακτική πράξη. Αθήνα: Ν.&Σ. Μπατσιούλας, 48-61.

Μαντάς, Α. (επιμ.) (2005). Ευρίπου οι ακατάληπτες παλίρροιες… Η Χαλκίδα στη λογοτεχνία. Χαλκίδα: Διάμετρος.

Ματσαγγούρας, Η. (1995). Ομαδοκεντρική θεωρία και μάθηση : θεωρία και πράξη της διδασκαλίας. Αθήνα: Γρηγόρης.

Ματσαγγούρας, Η. (2002). Στρατηγικές Διδασκαλίας : Η κριτική σκέψη στη Διδακτική πράξη. Αθήνα: Gutenberg.

Ματσαγγούρας, Η. (2002). Η διαθεματικότητα στη σχολική γνώση: Εννοιοκεντρική αναπλαισίωση και σχέδια εργασίας. Αθήνα: Γρηγόρης.

Μητάκος, Δ. (2012). Κριτήρια και χαρακτηριστικά διδακτικού σχεδιασμού σε επίπεδο συγγραφής σεναρίων, Στο Καραβά, Μ. κ.ά. Διδακτικός Σχεδιασμός και Τ.Π.Ε. Συνδέοντας τις βασικές αρχές συγγραφής σεναρίων με τις εφαρμογές τους στη διδακτική πράξη. Αθήνα: Ν.&Σ. Μπατσιούλας, 5-21.

Μυταράς, Δ. (1989). Μη μιλάς πολύ για τέχνη. Αθήνα: Καστανιώτης.

Ράπτης, Α., Ράπτη, Α. (2004). Μάθηση και Διδασκαλία στην Εποχή της Πληροφορίας. Ολική Προσέγγιση. Τόμος Α. Αθήνα: Ιδιωτική Έκδοση.

Σφέτσας, Χ. (1999). Η Χαλκίδα και το παλιρροϊκό φαινόμενο. Χαλκίδα: Ιδιωτική έκδοση.

Χριστούλιας, Π. (1996). Σκίτσα και Σελίδες από την Ιστορία της Χαλκίδας. Χαλκίδα: Διάμετρος.

7.2. Χάρτες

Χάρτης Χαλκίδας (2009). Χαλκίδα:  Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Εύβοιας.

Χάρτης Εύβοιας (2009). Χαλκίδα: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Εύβοιας.

7.3. Δικτυογραφία

www.dimos-xalkideon.gr  (τελευταία επίσκεψη 2/6/2013)

www.evia-halkida.blogspot.com (τελευταία επίσκεψη 5/6/2013)

www.ts.sch.gr/software  (τελευταία επίσκεψη 20/6/2013)

7.4. Ταινίες

Ιωάννου, Στ. (2006). ΧΑΛΚΙΔΑ η πόλη του Ευρίπου ντοκιμαντέρ. Χαλκίδα: ΔΕΠΑΧ Δήμου Χαλκιδέων.