1) Τίτλος : « Οι παραθαλάσσιοι οικισμοί της Ελλάδας»
2) Ταυτότητα : Γεωγραφία Ε΄
Δάσκαλος-Δημιουργός : Βαρέλας Δημήτριος
Γνωστική περιοχή: Το σενάριο αυτό αφορά στο γνωστικό αντικείμενο Γεωγραφίας της Ε΄ τάξης, ενότητα «Το φυσικό περιβάλλον της Ελλάδας» Μάθημα : Οι παραθαλάσσιοι οικισμοί της Ελλάδας . Είναι συμβατό με το
σχολικό αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών, εφόσον αποτελεί θέμα ενότητας στο βιβλίο της Γεωγραφίας της Ε΄ τάξης και οι στόχοι που τίθενται άπτονται πλήρως του αναλυτικού προγράμματος της Γεωγραφίας .
Θέμα. : «Παραθαλάσσιοι οικισμοί της Ελλάδας»
3) Σκεπτικό της δραστηριότητας
Καινοτομίες
Χρήση Η/Υ και συγκεκριμένων λογισμικών (Λογισμικό επεξεργασίας κειμένου, Λογισμικό παρουσίασης, Λογισμικό Χάρτη Ελλάδας, Λογισμικό οπτικοποίησης και προσομοίωσης καθώς και το λογισμικό Hot Potatos Οι Τ.Π.Ε. μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως γνωστικό εργαλείο και να ενισχύσουν τη μαθησιακή διαδικασία, αφού υποστηρίζουν διερευνητικού και αποκαλυπτικού τύπου μαθησιακές καταστάσεις. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες που προτείνονται στην πορεία διδασκαλίας συμβάλλουν στην καλλιέργεια της δημιουργικής έκφρασης και της κριτικής σκέψης. Επίσης, γίνεται σύνδεση και με την επιστήμη των μαθηματικών (στατιστική) ενισχύοντας την ικανότητα λογικών διεργασιών για την επίλυση προβλημάτων.
Προστιθέμενη αξία
Οι Τ.Π.Ε. προωθούν δραστηριότητες επικοινωνίας και αναζήτησης πληροφοριών. Ο Η/Υ προωθεί τις υπάρχουσες εμπειρίες των μαθητών, παρέχει νέες καθώς και αυθεντικές εμπειρίες στους μαθητές σχετικά με τη διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης, υποστηρίζει την ενσωμάτωση της μάθησης σε ρεαλιστικά περιβάλλοντα, ενθαρρύνει την έκφραση των απόψεων, των αντιλήψεων και των ιδεών των μαθητών στο πλαίσιο της μαθησιακής διαδικασίας. Επιπλέον, προωθεί την εμπέδωση της μάθησης και ενθαρρύνει χρήσεις πολλαπλών μορφών αναπαράστασης της πραγματικότητας .
Γνωστικά - διδακτικά προβλήματα
Οι μαθητές σε μεγάλο βαθμό γνωρίζουν τη χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού. Ο δάσκαλος θα πρέπει να συντονίζει, να κατευθύνει τις κινήσεις των μαθητών στο χειρισμό των Η/Υ και να τους δίνει εξηγήσεις για να καταλάβουν και να μπορέσουν να ανταποκριθούν στην πορεία της διδασκαλίας.
4) Πλαίσιο εφαρμογής
Το σενάριο απευθύνεται σε μαθητές της Ε΄ τάξης του Δημοτικού σχολείου.
Θα ολοκληρωθεί σε 4 διδακτικές ώρες και οι μαθητές θα εργαστούν σε 6 ομάδες στην αίθουσα Η/Υ . Οι πρότερες γνώσεις των μαθητών είναι πολύ σημαντικές ώστε να αποτελέσουν πρόσφορο έδαφος για την οικοδόμηση των νέων γνώσεων. Οι μαθητές ήδη γνωρίζουν τα γεωγραφικά διαμερίσματα και τους νομούς της Ελλάδας καθώς και τις πρωτεύουσές τους .Τέλος γνωρίζουν τις βασικές δεξιότητες χρήσης του Η/Υ και είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις δραστηριότητες που θα τους δοθούν . Κατά την πραγματοποίηση του Σεναρίου θα χρειαστούν Η/Υ , λογισμικό γενικής χρήσης (Word), λογισμικό παρουσίασης (Power Point), ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια (el.wikipedia), προτζέκτορας, εκτυπωτής, φύλλα εργασίας, χαρτιά .
Στο εργαστήριο που θα υλοποιηθεί το σενάριο, θα χρησιμοποιηθεί η ομαδοσυνεργατική και η μέθοδος επίλυσης προβλήματος .
Ο Εκπαιδευτικός συντονίζει τη διαδικασία, εμψυχώνει, ενθαρρύνει για συνεργασία, καθοδηγεί τους μαθητές και τους δίνει κίνητρα να εκφράσουν τις απόψεις τους και να αξιολογήσουν τις απόψεις των συμμαθητών τους , ώστε να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη. Η εργασία σε ομάδες ευνοεί την αλληλοβοήθεια, την ανταλλαγή απόψεων και την αυτενεργό διερεύνηση του θέματος . Όλοι οι μαθητές σταδιακά αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, οικοδομούν τη νέα γνώση και μαθαίνουν «πώς να μαθαίνουν».
5) Στόχοι Σεναρίου
Ειδικότερα οι μαθητές με την ολοκλήρωση της διδασκαλίας θα πρέπει
σε επίπεδο γνωστικών στόχων
α) να καταγράφουν τις μεγάλες ελληνικές πόλεις-λιμάνια
β) να ταξινομούν τα ελληνικά λιμάνια ως προς τη θέση τους (Αιγαίο – Ιόνιο πέλαγος)
γ) να διερευνούν τους παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξή τους
δ) να εντοπίζουν την αναγκαιότητα σύνδεσης μιας ηπειρωτικής πόλης με μια παραθαλάσσια και
ε) να καταγράφουν τα ελληνικά επίνεια .
σε επίπεδο δεξιοτήτων
α) να συνεργαστούν μεταξύ τους για να πετύχουν ένα κοινό στόχο αναπτύσσοντας προσωπική και συλλογική ευθύνη ως μέλη μιας ομάδας και
β) να αναπτύξουν την επικοινωνία με τους συμμαθητές τους .
σε επίπεδο στάσεων
α) να τονώσουν την αυτοπεποίθησή τους και την αυτοεκτίμησή τους μέσα από ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες
β) να εξοικειωθούν με τη διατύπωση συμπερασμάτων και να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα και
γ) να «εκτεθούν» στο κοινό της τάξης τους παρουσιάζοντας τις εργασίες τους ,αποκτώντας τη δυνατότητα προβολής και παρουσίασης της δουλειάς τους .
ως προς τη χρήση των ΤΠΕ
α) να αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στον Η.Υ. ως εργαλείο άντλησης πληροφοριών και
β) να εξοικειωθούν με τη χρήση λογισμικών που θα εμπλακούν σ’ αυτό το σενάριο όπως ο επεξεργαστής κειμένου , το λογισμικό παρουσίασης, το λογισμικό χάρτη και το λογισμικό αστικοποίησης και προσομοίωσης καθώς και το λογισμικό Hot Potatos
6) Πορεία Διδασκαλίας και Υλοποίηση δραστηριοτήτων
1η Διδακτική ώρα
Η αφόρμηση γίνεται με την παρουσίαση στους μαθητές του λογισμικού του Χάρτη της Ελλάδας πάνω στον οποίο φαίνονται οι νομοί ξεχωριστά . Ξεκινώντας έχουν την ευκαιρία να «φρεσκάρουν» τις είδη υπάρχουσες γνώσεις πάνω στους νομούς και τις πρωτεύουσές τους, καθώς και στις μεγαλύτερες πόλεις . Η παρουσίαση αυτή γίνεται με το λογισμικό παρουσίασης Power Point, χρησιμοποιώντας και ένα προτζέκτορα .
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης γίνεται αναφορά και σχολιασμοί από το δάσκαλο και τα παιδιά όχι μόνο πάνω στα γεωγραφικά διαμερίσματα και τους νομούς αλλά και στη λειτουργία και χρήση του συγκεκριμένου χάρτη. Στη συνέχεια μοιράζουμε το ( 1ο φύλλο εργασίας) όπου στο πρώτο σκέλος υπάρχει η οδηγία : Στη μηχανή αναζήτησης του Google πληκτρολογήστε (Χάρτης Ελλάδας) και κάντε κλικ στην πρώτη σελίδα Χάρτης της Ελλάδας .(εδώ αφήνουμε τους μαθητές να περιηγηθούν μόνοι τους και να γνωρίσουν καλύτερα το λογισμικό). Μετά ζητάμε από τους μαθητές να εντοπίσουν πρωτεύουσες νομών που βρίσκονται κοντά στη θάλασσα και άλλες που βρίσκονται μακριά από τη θάλασσα .Οι μαθητές συζητούν με την ομάδα τους και από κοινού προσπαθούν να εντοπίσουν τα στοιχεία που τους ζητούνται .
Στη συνέχεια θα πρέπει να εκτελέσουν τη δεύτερη δραστηριότητα του φύλλου εργασίας με τη βοήθεια του λογισμικού Hot Potatos συμπληρώνοντας τις πρωτεύουσες των νομών σε κάθε γεωγραφικό διαμέρισμα της ηπειρωτικής Ελλάδας .Τέλος κάθε ομάδα παρουσιάζει και ένα γεωγραφικό διαμέρισμα με τους νομούς και τις πρωτεύουσες. Στη δεύτερη άσκηση θα πρέπει να εντοπίσουν και να καταγράψουν ποιες από τις πόλεις αυτές είναι και παράλιες (λιμάνια) .Κάθε ομάδα παρουσιάζει τις εργασίες της Μαζί με την παρουσίαση γίνονται και κάποια σχόλια σχετικά με τις δυσκολίες που συνάντησαν οι ομάδες στη χρήση του χάρτη .
2η Διδακτική ώρα
Με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα και του λογισμικού παρουσίασης δίνουμε χάρτη πυκνότητας πληθυσμού Ελλάδας μαζί με «πίτα» όπου φαίνεται το ποσοστό πληθυσμού ανά γεωγραφικό διαμέρισμα καθώς και ραβδόγραμμα όπου φαίνεται η αύξηση του πληθυσμού σε κάθε γεωγραφικό διαμέρισμα για μια δεκαετία .
Αφού προηγηθεί συζήτηση μοιράζεται το Φύλλο εργασίας 2 για να απαντήσουν στην ομάδα τους με βάση την εικόνα της διαφάνειας .Εδώ καλούνται οι μαθητές να καταγράψουν τους παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη μιας πόλης. Γίνεται παρουσία των απαντήσεων της κάθε ομάδας και καταλήγουμε σε κάποια κοινά συμπεράσματα πάνω στις απόψεις των μαθητών.
Στην επόμενη διαφάνεια υπάρχει ένα εννοιολογικός χάρτης σε σχέση με τους παράγοντες που καθορίζουν τον αριθμό των κατοίκων μιας περιοχής και στη συνέχεια υπάρχουν κάποια συμπληρωματικά στοιχεία που πρέπει οι μαθητές να δουν. Στο κείμενο υπάρχουν και αρκετοί υπερσύνδεσμοι όπου εύκολα μπορούν να ανατρέξουν και να αντλήσουν περισσότερες πληροφορίες ή να προσεγγίσουν εννοιολογικά ορισμένες λέξεις ή να δουν εικόνες.
3η Διδακτική ώρα
Με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα και του λογισμικού παρουσίασης παρατηρούν το πίνακα της ελληνικής απογραφής του 2001 με τις 20 μεγαλύτερες σε πληθυσμό πόλεις. Μέσα από τον πίνακα μπορούν να δουν εικόνες και βίντεο από τις πιο μεγάλες παραθαλάσσιες πόλεις της Ελλάδας και μετά να παίξουν ένα παιχνίδι σχετικό με τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας.
4η Διδακτική ώρα
Η διαφάνεια 10 με τις δυο εικόνες (μεγάλα επίνεια της Ελλάδας) και το κείμενο που ακολουθεί εισάγει τους μαθητές στα ελληνικά επίνεια . Στο κείμενο υπάρχουν αρκετοί υπερσύνδεσμοι . Αφού γίνει συζήτηση πάνω στο θέμα μεταξύ των ομάδων μοιράζουμε το 3ο φύλλο εργασίας .Εδώ γίνεται χρήση του λογισμικού οπτικοποίησης και προσομοίωσης. Στην αρχή καταγράφεται ακριβώς ο τρόπος χειρισμού και ακολουθεί άσκηση πλοήγησης σύμφωνα με τις οδηγίες πάνω από την Ελλάδα (όλες οι ομάδες) και μετά η κάθε ομάδα ξεχωριστά στις 6 μεγαλύτερες πόλεις .Οι ομάδες θα πρέπει να καταγράψουν αν η πόλη είναι παραθαλάσσια ή ηπειρωτική .Σε περίπτωση που είναι παραθαλάσσια θα πρέπει να αναφέρουν και τη θέση της (Αιγαίο-Ιόνιο πέλαγος),Ανακοινώνουν τα αποτελέσματα οι ομάδες και συνεχίζουν για τη δεύτερη δραστηριότητα η οποία σκοπό έχει η κάθε ομάδα να εντοπίσει και να πλοηγηθεί πάνω σε μια ηπειρωτική πόλη με το επίνειό της.
Η τρίτη δραστηριότητα περιέχει ασκήσεις εμπέδωσης πάνω στους γνωστικούς στόχους του Σεναρίου .
Η τέταρτη δραστηριότητα έχει ως σκοπό να αναδειχθεί μέσα από συζήτηση ότι η κατασκευή των χαρτών γίνεται με τη χρήση συμβόλων ενώ οι δορυφορικές εικόνες του προσομοιωτή απεικονίζουν το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.
7) Αξιολόγηση
Η αξιολόγηση γίνεται σε όλη τη διάρκεια του Σεναρίου. Η αξιολόγηση των εργασιών των μαθητών έχει να κάνει με το αν αναπτύσσουν πρωτοβουλίες, αν συνεργάζονται και επικοινωνούν με τις ομάδες και με την τάξη τους για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων, αν αξιοποιούν τις διαδικτυακές διευθύνσεις και λογισμικά προκειμένου να συλλέξουν πληροφορίες και να παράγουν υλικό από κείμενα και εικόνες και από την ποιότητα της επιχειρηματολογίας και των διαλόγων που αναπτύσσουν για να παρουσιάσουν και να υποστηρίξουν τη γνώμη τους.
8) Επέκταση της δραστηριότητας
Το Σενάριο αυτό θα μπορούσε να επεκταθεί και στα μαθήματα «Η γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδας», «Τα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας»,
καθώς και «Οι πόλεις της Ελλάδας» από τη γ΄ ενότητα της Γεωγραφίας Ε΄ Το ανθρωπογενές περιβάλλον της Ελλάδας .
9) Βιβλιογραφία
Βιβλίο μαθητή , Γεωγραφία Ε΄ Δημοτικού, Οργανισμός εκδόσεων Διδακτικών βιβλίων, 2009, Αθήνα
Βιβλίο δασκάλου , Γεωγραφία Ε΄ Δημοτικού, Οργανισμός εκδόσεων Διδακτικών βιβλίων, 2009, Αθήνα
Ματσαγγούρας Γ. Ηλίας, Η σχολική τάξη, (τόμος Α), 2001, Αθήνα
Πυργιωτάκης Ε. Ιωάννης, Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη, εκδόσεις Ελληνικά γράμματα, 2000 , Αθήνα .
10) Δικτιογραφία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου