Ζώα της θάλασσας σε κίνδυνο (ΚΣΕ ΠΡΑΚΣΙΣ 2009-2010)

Διδακτικό Σενάριο

Τίτλος

Ζώα της θάλασσας σε κίνδυνο!

Συγγραφέας : Κορωναίου Βενετσιάνα

Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές

Μαθηματικά ,Γλώσσα, Φυσικές Επιστήμες Δημιουργία και έκφραση(Εικαστικά, Μουσική, Φυσική αγωγή, Δραματική τέχνη), Πληροφορική.

Ηλικία στην οποία απευθύνεται

Παιδιά προσχολικής ηλικίας

Εκτιμώμενη διάρκεια

Η διάρκεια του διδακτικού σεναρίου προσδιορίζεται σε πέντε δίωρα. Υπάρχει ωστόσο πάντα η πιθανότητα να αυξηθεί ή να μειωθεί ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των παιδιών.

Συμβατότητα με το αναλυτικό πρόγραμμα

Η προσέγγιση του υπολογιστή ως νοητικού εργαλείου έχει υιοθετηθεί τα τελευταία χρόνια από το ΔΕΠΠΣ το οποίο μάλιστα αναφέρει ως ένα από τους τρεις βασικούς σκοπούς χρήσης του υπολογιστή τη χρήση του ως γνωστικού –διερευνητικού εργαλείου.

Η ιδιαιτερότητα που υπάρχει στα παιδιά της προσχολικής εκπαίδευσης είναι ότι δεν γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση, οπότε ο υπολογιστής είναι δύσκολο να χρησιμοποιηθεί ως νοητικό εργαλείο.

Η χρήση του ως γνωστικό εργαλείο γίνεται με την οριζόντια ένταξη του υπολογιστή σε μια δραστηριότητα όπου ο υπολογιστής δηλαδή ενσωματώνεται οργανικά αποτελώντας αναπόσπαστο μέρος της αλλά όχι αυτοσκοπό της.

Έτσι ο υπολογιστής ενσωματώνεται εργαλειακά στις δραστηριότητες του προγράμματος εξυπηρετώντας τους σκοπούς τους.

Προστιθέμενη παιδαγωγική αξία από τη χρήση του υπολογιστή

Θεωρώ ότι ο υπολογιστής βοηθάει στην καλύτερη οργάνωση του σεναρίου. Οι μαθητές είναι σε θέση να προσεγγίζουν τη μάθηση μέσω της διερεύνησης και της εμβάθυνσης σε αυθεντικές καταστάσεις έτσι ώστε να μπορούν να επιτευχθούν  στόχοι μάθησης και μεταγνωστικές ικανότητες υψηλού επιπέδου(δημιουργική ικανότητα ,κριτική σκέψη, επιλογή ,λήψη απόφασης).Επιπλέον η χρήση του υπολογιστή διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον των παιδιών σε όλη τη διάρκεια της δραστηριότητας.

Είναι σημαντικό άλλωστε με τη εισαγωγή  της πληροφορικής στο νηπιαγωγείο να γνωρίσουν τα παιδιά τις βασικές λειτουργίες του υπολογιστή και το ρόλο του στην καθημερινή ζωή και τις συναλλαγές και να εκτιμήσουν τη χρήση του ως ένα σημαντικό εργαλείο και ένα ξεχωριστό εποπτικό μέσο που μπορεί να εμπλουτίσει το καθημερινό πρόγραμμα του σχολείου.

Οι ΤΠΕ μπορούν να προσφέρουν νέες προσεγγίσεις που ενισχύουν την υπάρχουσα διδακτική πράξη για μια ενεργητική και επικοινωνιακή μάθηση σε διάφορα επίπεδα όπως:

·       Να αναβαθμίσουν τη μαθησιακή διαδικασία εμπλουτίζοντας την με εικόνα ,ήχο, κίνηση κ.ά.

·       Να διαταράξουν τις εδραιωμένες ρουτίνες της αίθουσας είτε ενισχύοντας την εργασία σε ζευγάρια ή σε ομάδες είτε προϋποθέτοντας την μετακίνηση όλης της τάξης σε ένα ειδικό χώρο με υπολογιστές για ένα μέρος του χρόνου τους.

·       Να ενθαρρύνουν την δια-σχολική συνεργασία και την επικοινωνία

·       Να διευρύνουν την πρόσβαση σε πηγές πληροφοριών.

Διδακτικοί στόχοι

Ως προς το γνωστικό αντικείμενο

·       Να ανακαλύψουν βασικά χαρακτηριστικά των ζώων της θάλασσας (παιδί και περιβάλλον)

·       Να εξερευνήσουν τις διαφορές και τις ομοιότητες τους.

·       Να γνωρίσουν το περιβάλλον των θαλάσσιων ζώων(βυθός)

·       Να ανακαλύψουν τη σπουδαιότητα του κάθε ζώου στην τροφική αλυσίδα.

·       Να ανατρέξουν σε παλιότερες εποχές ανακαλύπτοντας θαλάσσια ζώα που εξαφανίστηκαν.

·       Να γνωρίσουν τους εχθρούς των κατοίκων της θάλασσας.

·       Να μιλήσουμε για τα ζώα που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν σήμερα και κυρίως για τη φώκια ,το δελφίνι ,τη θαλάσσια χελώνα και την φάλαινα.

·       Να ευαισθητοποιηθούν στο θέμα της θαλάσσιας ρύπανσης αποκτώντας περιβαλλοντική συνείδηση.

·       Να κατανοήσουν την αλληλεπίδραση του φυσικού περιβάλλοντος με τις δραστηριότητες του ανθρώπου.

Ως προς τη χρήση των ΤΠΕ

·       Να εξασκηθούν στην έρευνα και την αναζήτηση με τη χρήση των μηχανών αναζήτησης.

·       Να πειραματίζονται με νέα υλικά και τρόπους γραφής και ζωγραφικής.(παιδί και δημιουργία και έκφραση, παιδί και πληροφορική)

·       Να ταυτίζουν τον υπολογιστή με ένα χρήσιμο εποπτικό εργαλείο με πολλές δυνατότητες για εξερεύνηση και ανακάλυψη(παιδί και υπολογιστής)

·       Να χρησιμοποιήσουν τον υπολογιστή ως μια επιπρόσθετη εναλλακτική πηγή γνώσης και πληροφόρησης .

Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία

·       Να συνεργάζονται σε ομάδες ,κοινή παρουσίαση εργασιών και συνεργατική έρευνα.

·       Ανάπτυξη κριτικής σκέψης, μέσα από συλλογή πληροφοριών και δεδομένων.

·       Ανάπτυξη των δεξιοτήτων της έρευνας και ανακάλυψης, την ανακοίνωσης ,της αφήγησης και παρουσίασης (διερευνητική, βιωματική μάθηση)

·       Να αποκτήσουν κοινωνική ευαισθησία απέναντι στα   ζώα  που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν.

Μέθοδοι υλοποίησης

Το πρόγραμμα για να υλοποιηθεί βασίστηκε σε βασικές μεθόδους οι οποίες είναι συμβατές με το νέο αναλυτικό πρόγραμμα.

Αρχικά με τον «καταιγισμό ιδεών» έγινε καταγραφή των γνώσεων που έχουν τα παιδιά για τα ζώα της θάλασσας .

Αφού έγινε αυτή η καταγραφή ερευνήσαμε μαζί με τα παιδιά τα νέα ενδιαφέροντα που προέκυψαν. Αποφασίσαμε λοιπόν για τις νέες γνώσεις που θα θέλαμε να αποκτήσουμε και τις καταγράψαμε στον υπολογιστή στο word.

Η συμμετοχή των παιδιών ήταν απαραίτητη .Ο σχεδιασμός λοιπόν του προγράμματος ήταν μαθητοκεντρικός.

Τα παιδιά αναλαμβάνουν  με τη βοήθεια των γονιών να φέρουν πληροφορίες για τα ζώα της θάλασσας και έτσι μπορεί να φτιαχτεί μια γωνιά αφιερωμένη στο θέμα αυτό. Κάθε φορά μπορεί να προστεθεί και νέο στοιχείο και η γωνιά να εμπλουτίζεται.

Τα παιδιά δουλεύουν σε ομάδες στις δραστηριότητες που ακολουθούν .

Η προσέγγιση του θέματος γίνεται και διαθεματικά και διεπιστημονικά.

Εμπλέκονται όλοι οι τομείς του προγράμματος (γλώσσα, μαθηματικά, περιβάλλον αισθητική αγωγή ,πληροφορική και αξιοποιούνται επιστήμες όπως αυτές της βιολογίας και της φυσικής.

Τέλος η προσπάθεια είναι τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με ερεθίσματα και εκτός τάξης γι’αυτό και προγραμματίζονται και επισκέψεις εκτός σχολείου.

Διδακτική προσέγγιση

        

Αφόρμηση-Προβληματισμός                                 

Διαβάζουμε το παραμύθι «ο Τριγωνοψαρούλης εναντίον του μεγάλου καρχαρία» .Τα παιδιά γνωρίζουν τους κατοίκους του βυθού και ανακαλύπτουν τις σχέσεις τους και την ισορροπία του οικοσυστήματος.

Συζήτηση –καταγραφή γνώσεων-πλαίσιο διερεύνησης

Φτιάχνουμε γωνιά για τη θάλασσα.

Συλλογή πληροφοριών για τη θάλασσα και τους κατοίκους της με βιβλία που έχουν τα παιδιά στο σπίτι ή με αντικείμενα που έχουν σχέση ( αφού έχουμε ενημερώσει τους γονείς για το πρόγραμμα και έχουμε ζητήσει τη συμμετοχή τους).

Δραστηριότητες

·       Παρατηρούν εικόνες από τον βυθό . Συζητάμε αυτά που παρατηρούμε.

·       Τι υπάρχει στο βυθό

·       Ποιοι είναι οι κάτοικοι του.

·       Βλέπουμε στον υπολογιστή βίντεο με τη ζωή του χταποδιού  και της φώκιας .και της χελώνας καρέτα καρέτα

Γλώσσα

·       Μαθαίνουμε το ποιηματάκι «Ο κυρ Χταπόδης»

·       Ακολουθεί συζήτηση για τα ζώα της θάλασσας.

·       Καταγράφουμε αυτά που γνωρίζουν, σε πίνακα(κάτω από κάθε γράμμα το αντίστοιχο ζώο. Τα παιδιά έχουν στοιχεία για επεξεργασία  από το υλικό που έχει μαζευτεί στη γωνιά της θάλασσας και από δικές τους εμπειρίες.

·       Με τη βοήθεια του internet μαζί με τα παιδιά βρίσκουμε φωτογραφίες από ζώα της θάλασσας  (δελφίνι, φάλαινα, φώκια, ιππόκαμπος, χελώνα καρέτα καρέτα,κα). Φτιάχνουμε καρτέλες με τα ζώα .Τα παιδιά τις αντιστοιχίζουν με τις  αντίστοιχες λέξεις.

·       Φτιάχνουμε ντόμινο με τις ίδιες εικόνες.

·       Κάθε παιδί διαλέγει το ζώο που αγαπάει πιο πολύ και αφού βγάλουμε στον εκτυπωτή τη φωτογραφία το κάνουμε πάζλ.

·       Μέσα από φάκελο με clipart με ζωα της θάλασσας τα παιδιά διαλέγουν ότι τους αρέσει και φτιάχνουν το δικό τους βυθό.

·       Ομαδοποιούμε τις καρτέλες με τα ζώα .Ξεχωρίζουμε:

Τα ψάρια ,τα ζώα που έχουν πλοκάμια, τα ζώα που ζουν σε όστρακο, τα ζώα που έχουν δαγκάνες, τα ζώα που γεννούν αυγά και αυτά που γεννούν μωρά……

·       Παίζουν με τις λέξεις…

·       Διαλέγουν δύο ζώα της θάλασσας και φτιάχνουν μια ιστορία δική τους .Την αφηγούνται στα παιδιά και αν θέλουν την εικονογραφούν .(ομάδα των τεσσάρων παιδιών)

·       Φτιάχνουμε αλφαβητάρι με τις εικόνες από τα ζώα της θάλασσας.

·       Διαβάζουμε «το παλτό της κυρίας προέδρου» και συζητάμε για την τροφική αλυσίδα στη θάλασσα (θίγεται πολύ απλά στο παραμύθι )και στη συνέχεια ασχολούμαστε με ζώα που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν.

·       Όλοι μαζί συνθέτουμε σε μια μεγάλη αφίσα με τα ζώα της θάλασσας που κινδυνεύουν .(τα παιδιά ζωγραφίζουν και γράφουν με τη βοήθεια μου)

·       Φτιάχνουν τη δική τους ιστορία με φόντο το βυθό και πρωταγωνιστές τα ζώα της θάλασσας που επιλέγουν αυτά.(η δραστηριότητα γίνεται σε ομάδες των τεσσάρων παιδιών).Τα τυπώνουμε στον υπολογιστή αφού τα σκανάρουμε και φτιάχνουμε το βιβλίο μας.

·       Ακούμε από σχετικό βιβλίο τους ήχους της φάλαινας και των δελφινιών .

·    Μαθηματικά

·       Διαβάζουμε το παραμύθι «η Φιφή και η Φωφώ οι δυο φάλαινες»και ασχολούμαστε με τους αριθμούς (προωθείται μέσα από δραστηριότητες που γίνονται μέσα στο παραμύθι.)

·       Έννοιες δεξί –αριστερό.

·       Τα παιδιά βάζουν σε παρεούλες τις χελώνες ανάλογα με το αν κοιτούν αριστερά ή δεξιά.

·       Αντιστοιχίζουν κάτω από κάθε αριθμό ,τόσα ψάρια όσα τους λέει ο αριθμός.

·       Εκτυπώνουμε εικόνες θαλάσσιων ζώων ,τις κόβουμε, βάζουμε μαγνητάκια και παίζουμε το παιχνίδι «το ψάρεμα». Όποιος πιάσει τα πιο πολλά κερδίζει.

·    Μουσική

·       Μαθαίνουμε το τραγούδι «στου γυαλού τα βοτσαλάκια»  το τραγούδι «ο γλάρος» και το «δελφίνι,  δελφινάκι»

·    Αισθητική αγωγή

·       Τα παιδιά φτιάχνουν με χαρτί ,ψάρια ,χταπόδια και ότι άλλο θέλουν. Φτιάχνουμε ένα βυθό με ένα μεγάλο χαρτόκουτο.

·       Με πηλό φτιάχνουν ότι ζώο της θάλασσας θέλουν.

·       Ζωγραφίζουν σε ομάδες τον βυθό με τέμπερες.

·       Χωριζόμαστε σε ομάδες (ψάρια ,χταπόδια ,ιππόκαμποι…)και με την βοήθεια της μουσικής συμμετέχουμε σε θεατρικό παιχνίδι.

·       Δραματοποιούμε την ιστορία που φτιάξαμε .

·       Επισκεπτόμαστε την ψαραγορά καταγράφουμε πληροφορίες και ακολουθεί συζήτηση στο σχολείο με τις φωτογραφίες που βγάλαμε.

·       Φτιάχνουμε ιχθυοπωλείο στη γωνιά που έχουμε το μαγαζάκι, στο οποίο για κάποιο διάστημα μπορούν να παίζουν τα παιδιά .Δίνεται έτσι η δυνατότητα να έχουν τα παιδιά εμπειρίες με τη γλώσσα και τα μαθηματικά μέσα από τις συναλλαγές που θα γίνονται στο παιχνίδι.

Επέκταση σεναρίου

·       Το παραπάνω σενάριο μπορεί να επεκταθεί σύμφωνα με τα ενδιαφέροντα των παιδιών που ενδεχομένως θα προκύψουν στην πορεία υλοποίησης του διδακτικού σεναρίου.

Η  ρύπανση της θάλασσας είναι ένα ενδιαφέρον θέμα που θα μπορούσε να προκύψει για περισσότερη μελέτη.

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία από παιδικά βιβλία με ήρωες ζώα της θάλασσας .Θα μπορούσαν να προσεγγιστούν με αυτό τον τρόπο διάφορα θέματα .(διαπολιτισμικότητα, φιλία κλπ.)